Viktor Sadovnichiy

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Viktor Antonovich Sadovnichiy
Tavalludi 3-aprel 1939-yil
Xarkov viloyati Lazov tumani Ukraina SSSR
Fuqaroligi Rossiya
Kasbi Rektor

Viktor Antonovich Sadovnichiy (1939-yil 3-aprelda tugʻilgan, Ukraina SSR, SSSR, Xarkov viloyati, Krasnopavlovka qishlogʻi) — sovet va ruslarning matematigi, Rossiya oliy taʼliminig namoyondasi hisoblanadi.

Moskva davlat universiteti rektori M. V. Lomonosov (1992-yildan). Rossiya rektorlar ittifoqi prezidenti (1994-yildan), Rossiya maktab olimpiadalari kengashi raisi. Rossiya Fanlar akademiyasining akademigi (1997), Rossiya Fanlar akademiyasining vitse-prezidenti (2008—2013). SSSR Davlat mukofoti (1989), Rossiya Federatsiyasi Davlat mukofoti (2002) va Rossiya Federatsiyasi Hukumatining uchta mukofoti (2006, 2011, 2012) laureati. Moskvaning faxriy fuqarosi (2008). „Yagona Rossiya“ partiyasining aʼzosi (2002-yildan), partiya Oliy Kengashi aʼzosi[1] . "Vatanga xizmatlari uchun" ordeni sovrindori hisolanadi.

Biografiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

1939-yil 3-aprelda Xarkov viloyatining Krasnopavlovka qishlogʻida ishchi Anton Grigoryevich va kolxozchi Anna Matveevna[2] oilasida tugʻilgan.

Qishloq maktabini tugatgach, u bir muddat Gorlovkadagi (Donetsk viloyati) Komsomolets konida ishladi va kechki maktabda oʻqidi va uni imtiyozli diplom bilan tugatdi[2]. Intervyuda u Belarus davlat qishloq xoʻjaligi akademiyasiga kirishni rejalashtirganini aytdi, lekin doʻstining maslahati bilan 1958-yilda Moskva davlat universitetining mexanika-matematika fakultetiga oʻqishga kirdi[3]. Oʻqish davrida u ijtimoiy ishlar bilan shugʻullangan, universitet talabalar qoʻmitasi va fakultet komsomol tashkilotiga rahbarlik qilgan. 1963-yilda Mexmatni matematika fakultetini imtiyozli diplom bilan tugatgan.

1974-yilda doktorlik dissertatsiyasini himoya qildi (mavzusi „Spektral parametrga qarab oddiy differensial tenglamalar nazariyasining baʼzi savollari haqida“). 1975-yildan Moskva davlat universiteti professori etib tayinlandi.

1981—1982-yillarda Hisoblash matematikasi va kibernetika fakultetida funksional tahlil va uning qo‘llanilishi kafedrasini boshqargan[4]. Butun yillar davomida u KPSS tarkibida faol ishlagan, Mehmat va Moskva davlat universiteti partiya qoʻmitalari aʼzosi boʻlgan, 1977-yildan universitet partiya qoʻmitasiga rahbarlik qilgan[5]. 1970—1980-yillarda u Moskva davlat universitetiga kirish imtihonlarida abituriyentlarni qabul qilish komissiyasida mas’ul lavozimlarda ishlagan. 2002-yil dekabr oyidan beri u [6]"Rossiya" partiyasining Moskva viloyati boʻlimi siyosiy kengashining aʼzosi hisoblangan. U 2003- yilda Rossiya Federatsiyasi Davlat Dumasi deputatlari saylovida ishtirok etdi, ammo saylovdan keyin deputatlik mandatini rad etdi[7][8]. 2011-yildagi praymerizda qatnashgan.

2004-yilda u Rambler tomonidan „Yil odamlari“ loyihasining „Taʼlim va fan“ nominatsiyasida „Yil odami“ deb topildi[9].

2011-yil noyabr oyida Moskva davlat universitetining asosiy binosi rotundasida taniqli universitet rektorlari: Nesmeyanov, Petrovskiy, Sadovnichiy[10][11] ning barelyef portretlari oʻrnatildi.

2012-yil 6-fevralda u prezidentlikka nomzod Vladimir Putinning ishonchli vakili sifatida rasman roʻyxatga olingan[12][13].

2018-yilgi prezidentlik saylovlarida u Rossiya prezidenti Vladimir Putin nomzodini ilgari surgan tashabbus guruhi aʼzosi edi. U, shuningdek, Rossiya Federatsiyasi prezidentligiga nomzodning ishonchli vakillari roʻyxatiga kirdi[14].

2019-yil 14-noyabrda Davlat Dumasining Taʼlim va fan bo‘yicha qo‘mitasi Prezident Vladimir Putinga Lomonosov nomidagi MDU va Sankt-Peterburg davlat universiteti rektorlarini cheklanmagan miqdorda qayta tayinlash imkonini beruvchi tuzatishni ikkinchi o‘qishda qabul qilish uchun maʼqulladi[15].

2019-yil 4-dekabrdagi 578-sonli farmon bilan Rossiya prezidenti Vladimir Putin Viktor Sadovnichiyni besh yil muddatga Moskva davlat universiteti rektori etib tayinladi.

Oilasi

  • Xotini (1963-yil iyun oyidan) — Ada Petrovna (qizlik davrida Saprikina; 1939-yil 19-dekabrda tugʻilgan), uning kursdoshi boʻlgan[16][17].
  • Bolalari — Moskva davlat universiteti oʻqituvchilari — Yuriy (1965-yilda tugʻilgan)[18], Anna (1974-yilda tugʻilgan), Inna (1974-yilda tugʻilgan). 4 ta nabirasi bor.

Qarashlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

2015-yilda V. A. Sadovnichiyning fikricha, butun dunyoda ilm-fan rivojini yetakchi jurnallardagi nashrlar soniga qarab baholash usuli rus tilida chop etiladigan ilmiy jurnallarga zarar yetkazadi. U Rossiya fuqarolarining Sovet Ittifoqining fashistlar Germaniyasi ustidan qozongan gʻalabasi haqida Web of Science qidiruv platformasida indekslangan ilmiy jurnallardan bilib olishidan xavotirini bildirdi .

Rossiya Federatsiyasi Taʼlim vazirligining 2002-yilda Rossiyaning Boloniya deklaratsiyasiga qoʻshilishi uchun tayyorgarlikni boshlash toʻgʻrisidagi qaroriga tanqidiy munosabatda boʻldi, unga koʻra mahalliy oliy taʼlim standartlari Evropa standartlariga mos kelishi kerak. Xususan, bu bir bosqichli oliy taʼlim oʻrniga ikki bosqichli oliy taʼlimni, jumladan, bakalavriat va magistraturani majburiy joriy etishni, shuningdek, aspiranturani doktoranturaga almashtirishni nazarda tutadi. Sadovnichiy vazirlikni Rossiyaning Boloniya jarayoniga kirishi masalasiga chuqurroq yondashishga chaqirdi. Uning taʼkidlashicha, mavjud standartlar Rossiyaning texnik va tabiiy fanlar taʼlimi tizimi uchun maqbuldir va boshqalarni joriy etish tashkil etilgan ilmiy maktablarni yoʻq qilishi mumkin. Moskva davlat universiteti rektori mansabdor shaxslarga majburiy oʻzgarishlar tamoyilidan voz kechishni va universitetlarga bu masalani oʻzlari hal qilish imkoniyatini berishni maslahat berdi[3].

Yagona davlat imtihonini (USE) joriy etishga bir necha bor qarshi chiqdi. Sadovnichiyning taʼkidlashicha, yangi imtihon hech qanday universitetga kirish shakli boʻla olmaydi, chunki u koʻplab baxtsiz hodisalar bilan toʻla edi. Rektor, ayniqsa, Moskva davlat universitetida Yagona davlat imtihonlari natijalariga koʻra abituriyentlarni qabul qilish mumkin emasligini qatʼiy taʼkidladi. Bundan tashqari, Sadovnichiy davlat nominal moliyaviy majburiyatlarini (GIFO) saqlab qolishga shubha bilan qaradi. Hukumat rejasiga koʻra, maktabning har bir bitiruvchisiga Yagona davlat imtihonida qancha ball toʻplaganiga qarab, 5 dan 17 ming rublgacha boʻlgan byudjet pullari tayinlanishi kerak. Biroq, Sadovnichiy taʼkidlashicha, bir talabaning Moskva davlat universitetida oʻqishi 100 000 rubldan oshadi, shuning uchun ajratilgan mablagʻlar etarli emas. Shu munosabat bilan, Moskva davlat universiteti rektori taʼlim islohoti universitetlarda pullik taʼlimni keng joriy etish bilan yakunlanishidan qoʻrqishini bir necha bor bildirgan, uning fikricha, bu qabul qilinishi mumkin emas.

2006-yilda V. A. Sadovnichiy va rektor korpusining katta qismi bosimi ostida ushbu hujjat baʼzi universitetlarga, birinchi navbatda, Moskva davlat universitetiga, masalan, natijalar asosida, USE tartibidan tashqari, talabalarni qabul qilishga ruxsat beruvchi istisnolarni nazarda tutgan. ixtisoslashtirilgan Butunrossiya olimpiadalari. 2006-yil noyabr oyida Moskva hukumati 2007-yilning yozida barcha poytaxt maktablarida rus tilidan yagona davlat imtihoni oʻtkazilishini eʼlon qildi. Imtihon Taʼlim va fan vazirligi tizimidagi barcha poytaxt oliy oʻquv yurtlarida oʻqishga kirish uchun majburiy deb eʼlon qilindi. Oʻz navbatida, Sadovnichiy Moskva davlat universiteti imtihon natijalarini hisoblamaydi, chunki u Taʼlim vazirligiga emas, balki toʻgʻridan-toʻgʻri hukumatga boʻysunadi. Biroq, 2008-yil yanvar oyida Sadovnichiy Moskva davlat universiteti hali ham Yagona davlat imtihonining natijalarini hisobga olishini eʼlon qildi va uning natijalarini kirish testlarida abituriyentlar tomonidan toʻplangan ballar bilan yakunlaydi[3].

Bibliografiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

757 ta maqola, 189 ta kitob, 70 ta konferensiya maʼruzasi, 90 ta tezis (27.02.2019-yil maʼlumotlari)[19], shu jumladan: „Operatorlar nazariyasi“ fundamental oʻquv qoʻllanma, „Matematik tahlil“ darsligi (2 jildda, Bolgariyada nashr etilgan) matematik tahlilga oid ikkita muammolar toʻplami, „Koʻp zarrali Shredinger operatorining spektral tahlili“ (1988), „Dinamik parvoz simulyatsiyasining matematik muammolari“ (1986), „Diffuziya bilan chiziqli boʻlmagan muhitda avtotoʻlqinli jarayonlar“ monografiyalari (2005) chop etilgan.

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „Высший совет партии «Единая Россия»“. 31-may 2020-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 30-iyun 2020-yil.
  2. ↑ 2,0 2,1 Вера Челищева. „По правилу буравчика. Портрет Виктора Садовничего, активного члена КПСС и «Единой России», бессменного ректора МГУ“. Новая газета (14-mart 2023-yil). Qaraldi: 20-mart 2023-yil.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 „Садовничий, Виктор“. Qaraldi: 19-fevral 2018-yil.
  4. ↑ „Садовничий Виктор Антонович“. // Сайт «Летопись Московского университета». 1-oktyabr 2016-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 20-iyun 2016-yil.
  5. ↑ Лукьянова, Ю. „Возведенный в степень. Портрет Виктора Садовничего, математика, который не просчитался“. Проект (3-iyul 2019-yil). 25-aprel 2020-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 25-aprel 2020-yil.
  6. ↑ „Официальный сайт партии «Единая Россия». Политический совет Московского регионального отделения“. 2-yanvar 2008-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 23-aprel 2013-yil.
  7. ↑ „Списки кандидатов, выдвинутых партиями на выборах в Государственную Думу в 2003 году“. 20-noyabr 2021-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2018-yil.
  8. ↑ „Садовничий Виктор Антонович. Личное дело“. 22-oktyabr 2016-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2018-yil.
  9. ↑ „Виктор Садовничий“ (ru). Lenta.ru. 28-aprel 2013-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 23-aprel 2013-yil.
  10. ↑ „Барельеф Садовничего открыт в МГУ“. 16-oktyabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 17-iyul 2014-yil.
  11. ↑ „Барельефы Несмеянова, Петровского, Садовничего на сайте скульпторов Согоян“. 8-dekabr 2013-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 17-iyul 2014-yil.
  12. ↑ „ЦИК опубликовал полный список доверенных лиц Путина“ (7-fevral 2012-yil). 15-mart 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2018-yil.
  13. ↑ „Постановление ЦИК РФ № 96/767-6“ (6-fevral 2012-yil). 28-aprel 2013-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 23-aprel 2013-yil.
  14. ↑ „Доверенные лица Владимира Путина: полный список лиц на 2018 год“. 25-iyul 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 13-dekabr 2018-yil.
  15. ↑ Фарида Рустамова. „"Лезут через форточку". Как Виктора Садовничего хотят навечно оставить ректором МГУ“. bbc.com (14-noyabr 2019-yil). 16-noyabr 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 15-noyabr 2019-yil.
  16. ↑ Ванденко А. „Мы — круче! (интервью Садовничего журналу «Итоги»)“. Итоги, № 3(293). itogi.ru (2-yanvar 2022-yil). 10-yanvar 2014-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 23-aprel 2013-yil.
  17. ↑ Балабас Е. „Управленец с математической логикой“ (ru). Московский комсомолец, 2014, № 2(132). Московский комсомолец (10-yanvar 2014-yil). 11-yanvar 2014-yilda asl nusxadan arxivlandi.
  18. ↑ „Садовничий Юрий Викторович“. scl17.ru. 10-yanvar 2014-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 23-aprel 2013-yil.
  19. ↑ Научные работы В. А. Садовничего в системе «ИСТИНА МГУ».

Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Viktor_Sadovnichiy&oldid=3774845" dan olindi