V. Nagaiah

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Chittoor V. Nagayya
Tavalludi
Vuppaladadiyam Nagayya

28-mart 1904-yil
Vafoti 30-dekabr 1973-yil(1973-12-30)
(69 yoshda)
Fuqaroligi Hindiston, Britaniya Hindistoni va Hindiston ittifoqi
Kasbi Aktyor, bastakor, rejissyor, prodyuser, yozuvchi va qoʻshiqchi
Faoliyat yillari 1938—1973-yillar
Mukofotlari Padma Shri (1965)

Chittoor V. Nagayya (talaffuzi: Chitur Nagaya, hindcha: चित्तूर वी. नागय्या, ruscha: Читтур В. Нагайя, 1904-yil 28-mart — 1973-yil 30-dekabr) — hindistonlik aktyor, qoʻshiqchi, bastakor, ssenariy muallifi, rejissyor va prodyuser boʻlib, Telugu kinosi, Tamil kinosi va Telugu teatridagi faoliyati bilan tanilgan. Hindistonlik kinojurnalist va Film Hindiston muharriri Baburao Patel Nagayyani „Hindistonlik Paul Muni“ deb taʼriflagan[1][2] S. Muthiah soʻzlariga koʻra:

Nagayya 1938—1950-yillar davomida janubiy kinoda eng yaxshi qahramon aktyori hisoblangan[3].

— S. Muthiah

1965-yilda u hind kinosiga qoʻshgan hissasi uchun Hindiston hukumati tomonidan sanʼat boʻyicha Padma Shri mukofotini olgan birinchi janubiy hind aktyori boʻldi[1][4][5]. Uning sharafiga Andhra-Pradesh shtatining Chittoor shahrida Chittoor Nagayya Kalakshetram sanʼati tashkil etildi[6]. Chittoorda ulgʻaygan Nagayya shahardagi Telugu teatr uyushmasi Rama Vilasa Sabha bilan chambarchas bogʻlangan. U Sarangadxara, Visvamitra Chitra Nilayam, Savitri, Bruhannala va Ramadasu kabi bir nechta sahna asarlarini ijro etgan. U telugu avliyo shoirlari Pothana, Vemana, Ramadasu va Tyagaraja rollarini sahnalashtirgan va ijro etgan. Madrasdagi Viktoriya jamoat zalida sahna koʻrinishida harakat qilganda HM Reddy BN Reddy assotsiatsiyasi bilan Rohini Picturesni tuzdi. Studiya 1938-yilda Nagayya muhim rol ijro etgan „Gruhalakshmi“ filmi orqali Telugudagi birinchi tashabbusini boshladi. Hamkorlar oʻz yoʻllariga borishga qaror qilganlarida, Nagayya BN Reddini yangi korxonasi Vauhini Studiosga kuzatib bordi. Keyinchalik u Vauhini Studios bilan bir nechta filmlarda ishlagan, jumladan Vande Mataram (1939), Sumangali (1940), Devata (1941), Swarga Seema (1945) va Beedhalapatlu (1947) kabi filmlar[7].

Nagayya telugu kinosiga katta hissa qoʻshgan va ikki yuzga yaqin telugu filmlarida rol ijro etgan[8]. U uslubchi aktyor boʻlib, uning kuchi odatda shiddatli personajlarni ijro eta olgan, koʻpincha haqiqiy qahramonning xususiyatlari va xulq-atvorini oʻrganish bilan shugʻullangan[9]. Nagayya 1940-yildagi eng qimmat telugu prodyuseri Visva Mohinining bosh qahramoni boʻlib, Hindiston kino olamidagi birinchi film sifatida eʼtirof etilgan[10][11][12]. Uning kinodagi taniqli rollari orasida 14-asr shoiri Bhakta Potana (1942), 17-asrda yashagan Tyagaraja avliyosi Thyagaiah (1946), Chakradxarida 12-asr avliyosi Gora Kumbhar (1948) va ijtimoiy muammoli filmda Naa Illu (1953). 1964-yilda Nagayya 17-asr avliyosi Bhadrachala Ramadasuning „Ramadasu“ filmida esse yozgan, u ham yozgan, rejissyorlik qilgan va prodyuserlik qilgan. Film Telugu tilida eng yaxshi badiiy film uchun Milliy kino mukofotiga sazovor boʻldi[13]. Nagayya, shuningdek, Tamil, Kannada, Malayalam va Hind tillarida yuz oltmishga yaqin filmda rol ijro etgan[14].

Yoshligi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Film Nagardagi Nagayya haykali, Haydarobod

Nagayya 1904-yil 28-martda Andhra-Pradesh shtatining Guntur tumanidagi Repalle yaqinidagi kichkina qishloqda telugu tilida soʻzlashuvchi oilada tugʻilgan. Uning ota-onasi Ramalinga Sharma va Venkata Lakshmamba edi. Buvisi uni oʻzining tugʻilgan qishlogʻi, Koʻppam yaqinidagi Gonugurga, keyinroq Chittoorga olib ketdi. U Tirupati Devasthanam tomonidan taqdim etilgan stipendiya bilan oʻqishni boshladi va Chittoorda ilmiy darajasini oldi[15]. Hukumat idorasida kotib boʻlib ishlagandan soʻng, Nagayya Andhra Patrika bilan jurnalist boʻldi. Mahatma Gandhi va Neru unga taʼsir koʻrsatdi va u 1930-yilda ozodlik kurashida (Dandi Satyagraha) ishtirok etdi, keyinchalik baʼzi gramofon kompaniyalarida ishladi, shu jumladan Hutchins, shuningdek S. Srinivasa Iyyengar bilan Gowhati Kongressi konklavida qatnashdi[16]. U Jaya Lakshmiga uylangan edi, biroq u bir yildan soʻng qiz tugʻib vafot etdi. Keyin u Girijaga uylandi va Girija ham sakkizinchi oyda homilador boʻlib vafot etdi. Uning birinchi qizi aniqlanmagan kasallikdan vafot etdi. Keyin u Ramana Maharshi Ashramda uzoq vaqt qolishlarida ishtirok etdi. Uning Tirupatida oilasi bor, ular akasining (Vuppaladadiyam Subrahmanya Sharma) oʻgʻli Vuppaladadiyam S. Xaragopal va qizlari (Amruthavalli va Kusuma), Lakshmi Narasimha va ularning bolalari Vuppaladadiyam Shyam Sundar va Vuppaladadiyam Pavan Kumar[17].

Fuqarolik unvonlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Padmashri, Hindiston hukumati, 1965 yil

Mukofotlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Milliy kino mukofotlari
  • Telugu tilidagi eng yaxshi badiiy film uchun Milliy kino mukofoti (rejissyor) — 1964-yil Ramadasu uchun
Davlat mukofotlari
  • Abinava Thyagaraju Travancore Maharaja tomonidan.
  • Andhra kinojurnalistlari assotsiatsiyasi tomonidan eng yaxshi aktyor mukofoti
  • Oʻlimidan soʻng Chennai shtatidagi Panagal bogʻida haqiqiy oʻlchamdagi haykal bilan taqdirlandi.

Filmografiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Aktyor[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yil Sarlavha Rol Til Ref
1938 Gruhalakshmi Gopinath Telugu
1939 Vande Mataram Raghu Telugu
1940 Viswa Mohini A Film Director Telugu
1940 Sumangali Panthulu Telugu
1941 Devatha Venu Telugu
1941 Ashok Kumar King Ashoka Tamil
1943 Bhakta Potana Pothana Telugu
1943 Chenchu Lakshmi Chenchu Lakshmi’s Father Telugu
1943 Bhagyalaxmi Srinivasa Rao Telugu
1945 Swargaseema Murthy Telugu
1945 Meera King of Mewar Hindi / Tamil
1946 Tyagayya Tyagayya Telugu
1947 Yogi Vemana Vemana Telugu
1948 Chakradhari Korakumbar Tamil
1948 Bhaktha Jana Namadeva Tamil
1949 Mana Desam Telugu
1949 Navajeevanam Mahadevan Tamil
1950 Ezhai Padum Padu Kandan Tamil
1950 Beedala Patlu Telugu
1951 Sarvadhikari Tamil
1952 Thai Ullam Tamil
1953 Ulagam Tamil
1953 Prapancham
1953 Penn Tamil
1953 Panakkari Tamil
1953 Naa Illu Sivaram Telugu
1953 Ladki Kamini’s father Hindi
1953 Gumastha Ranganatham Tamil
1953 Gumasta Ranganatham Telugu
1953 En Veedu Shivram Tamil
1954 Viduthalai Periaswamy Tamil
1954 Thuli Visham Tamil
1954 Maa Gopi Telugu
1954 Edhir Paradhathu Dayaparar Tamil
1954 Prapancham Telugu
1954 Sangham Telugu
1955 Kanavaney Kankanda Deivam Tamil
1955 Anarkali Raja Mansingh Telugu
1955 Nam Kuzhandai Tamil
1956 Tenali Ramakrishna Mahamantri Thimmarusu Telugu
1956 Uma Sundari Telugu
1956 Pennin Perumai Zamindar, father of Ragunathan / Nagendran Tamil
1956 Naga Panchami Telugu
1956 Muddu Bidda Telugu
1956 Marmaveeran Tamil
1956 Asai Tamil
1956 Bhakta Markandeya Kannada
1956 Bhakta Markandeya Tamil
1956 Bhakta Markandeya Telugu
1956 Amaradeepam
1956 Tenali Raman Appaji Tamil
1957 Yaar Paiyyan Tamil
1957 Vanangamudi Tamil
1957 Sati Savitri Telugu
1957 Panduranga Mahatyam Jahnavi Telugu
1957 Nala Damayanti Tamil
1957 Nala Damayanti Telugu
1957 Ambikapathy Raja Kulothunga Chola I, the father of Amaravathi Tamil
1958 Piya Milan
1958 Sampoorna Ramayanam Telugu
1958 Pati Bhakti Bhikshu Tamil
1958 Parvati Kalyanam Telugu
1958 Ettuku Pai Ettu Telugu
1958 Bommala Pelli Varadarajan Telugu
1958 Bommai Kalyanam Tamil
1958 Illarame Nallaram Tamil
1959 Jayabheri Viswambhara Sastri Telugu
1959 Sahodhari Pazhani, father of Chandiran and Meena Tamil
1959 Nalla Theerpu Tamil
1959 Mahishasura Mardini Shukracharya Kannada
1959 Kalaivanan Tamil
1959 Banda Ramudu Telugu
1960 Sri Venkateswara Mahatyam Bhavaji Telugu
1960 Abhimanam Telugu
1961 Sri Seetha Rama Kalyanam Dasarathudu Telugu
1961 Intiki Deepam Illale Telugu
1961 Vagdanam Vishwanatham Telugu
1961 Sabash Raja Telugu
1961 Paava Mannippu Tamil
1961 Nichaya Thamboolam Ramanna Tamil
1961 Nagarjuna Telugu
1961 Kappalottiya Thamizhan Ulaganatha Pillai Tamil
1961 Ellam Unakkaga Tamil
1961 Thirudathe Tamil
1961 Palum Pazhamum Tamil
1961 Manapanthal Tamil
1962 Gaali Medalu Ranganatham Telugu
1962 Dakshayagnam Dadhichi Tamil
1962 Dakshayagnam Dadhichi Telugu
1962 Swarnamanjari Telugu
1962 Aalayamani Tamil
1962 Valar Pirai Tamil
1962 Thendral Veesum Tamil
1962 Siri Sampadalu Nayudu Telugu
1962 Shantinivasam Ramadasu Telugu
1962 Padandi Munduku Telugu
1963 Sri Krishnarjuna Yudham Akroora Telugu
1963 Lava Kusha Valmiki Maharshi Telugu
1963 Amarshilpi Jakanachari
1963 Naan Vanangum Dheivam Tamil
1963 Naanum Oru Penn Tamil
1963 Mani Osai
1963 Lava Kusa Valmiki Hindu
1963 Karpagam Savitri Tamil
1963 Bandipotu Saluva Dharmanayaka Telugu
1963 Anuragam Telugu
1963 Lakshadhikari Lakshadhikari Rangaiah Telugu
1964 Bobbili Yudham Telugu
1964 Ramadasu Ramadasu Telugu
1964 Pachai Vilakku Gopalaiya Tamil
1964 Kai Koduttha Dheivam Father of Latha Tamil
1964 Amarshilpi Jakanna Telugu
1964 Aggi Pidugu Telugu
1964 Aatma Balam Telugu
1964 Amarashilpi Jakanachari Kannada
1964 Chandavalliya Tota Kannada
1964 Annapurna Father of Annapurna Kannada
1964 Devatha Father of Prasad Telugu
1964 Gudi Gantalu Telugu
1964 Aandavan Kattalai Doctor Tamil
1965 Sumangali Venkata Chalam Telugu
1965 Satya Harishchandra Vasistha Maharshi Telugu
1965 Devatha Telugu
1965 Santhi Tamil
1965 Preminchi Choodu Telugu
1965 Enga Veetu Penn Tamil
1965 Sri Simhachala Kshetra Mahima Pururava Telugu
1965 Veerabhimanyu Telugu
1965 Dorikithe Dongalu Telugu
1966 Sri Krishna Pandaviyam Telugu
1966 Selvam Tamil
1966 Shakuntala Telugu
1966 Paramanandayya Sishyula Katha Paramanandaiah Telugu
1966 Parakkum Paavai Tamil
1966 Navarathri Telugu
1966 Motor Sundaram Pillai Tamil
1966 Bhakta Potana Vyasa Maharshi Telugu
1966 Adugu Jaadalu Telugu
1966 Aastiparulu Diwan to Zamindar Telugu
1966 Sadhu Mirandal Priest Micheal Tamil
1966 Saraswati Sabatham Vidhyapathy father Tamil
1967 Kanchukota Raja Rajendra Bhupathi Telugu
1967 Sri Krishnavataram Dhritarashtra Telugu
1967 Punyavathi Telugu
1967 Veera Pooja Telugu
1967 Rahasyam Telugu
1967 Poola Rangadu Veeraiya Telugu
1967 Patukunte Padivelu
1967 Iru Malargal Sivasamy Tamil
1967 Bhama Vijayam Telugu
1967 Maa Vadina Telugu
1967 Private Master Father of Private Master Telugu
1967 Marapurani Kadha Madhava Rao Telugu
1968 Brahmachari Telugu
1968 Ramu Tamil / Telugu
1968 Deva kanya (1968 film) Telugu
1968 Thillana Mohanambal Shanmugasundaram’s Nadaswara Guru Tamil
1968 Nindu Samsaram Telugu
1968 Niluvu Dopidi Swamiji the director of an orphanage Telugu
1968 Bandhavyalu Telugu
1968 Uyarndha Manithan Manickam Tamil
1969 Saptaswaralu Telugu
1969 Nam Naadu The school master Kandhaya Tamil
1969 Mooga Nomu Telugu
1969 Deiva Magan Tamil
1969 Annaiyum Pithavum Tamil
1969 Aadarsa Kutumbam Telugu
1969 Natakala Rayudu Adiseshayya Telugu
1970 Akka Chellelu Second judge Telugu
1970 Kaalam Vellum
1970 Thaali Bottu Telugu
1970 Engirundho Vandhaal Dharmalingam Tamil
1970 Thalli Thandrulu Raobahadur Perumallu Telugu
1970 Thabalkaran Thangai Tamil
1970 Raman Ethanai Ramanadi Director Nagaiya Tamil
1970 Kanmalar Tamil
1970 Sorgam Judge Tamil
1971 Srimanthudu Telugu
1971 Prema Nagar Doctor Telugu
1971 Vichithra Dampathyam Telugu
1971 Pavitra Bandham Telugu
1971 Sri Krishna Satya Telugu
1971 Raitu Kutumbam Telugu
1971 Kula Gourava Kannada
1971 Jeevitha Chakram Father of Raja (NTR) Telugu
1971 Iru Thuruvam Teacher Tamil
1971 C.I.D.Raju Telugu
1971 Thangaikkaaga Tamil
1971 Ramalayam Temple priest Telugu
1971 Pavitra Hrudayalu Zamindar Bhujanga Rao Telugu
1972 Sampoorna Ramayanam Vasishta Mahamuni Telugu
1972 Papam Pasivadu Doctor Telugu
1972 Shakti Leelai Tamil
1972 Pedda Koduku Telugu
1972 Neethi Judge Tamil
1972 Iddaru Ammayilu Laxman Rao Telugu
1972 Goodu Putani Telugu
1972 Beedala Patlu Telugu
1972 Bala Bharatam Telugu
1972 Raja Xaridass Tamil
1972 Shakthi Leelai Guruji Tamil
1972 Ganga Gauri Tamil
1972 Inti Kodalu Telugu
1973 Vishali Telugu
1973 Sampoorna Ramayan Vashisht Muni
1973 Desoddharakulu Telugu
1973 Pattikaattu Ponnaiya Tamil
1973 Panjaramlo Pasipapa
1973 Ganga Gowri
1973 Puttinillu Mettinillu Telugu
1974 Lav Kush Valmiki
1974 Sivagamiyin Selvan Church Father Tamil
1974 Inti Kodalu
1976 Tu Hi Ram Tu Hi Krishna
1976 Kula Gowravam Tamil
1976 Ennai Pol Oruvan Sundaramoorthy’s Father Tamil
Bastakor va ijrochi qoʻshiqchi
Yil Sarlavha Qo'shiq
1938 Gruhalakshmi Lendu Bharata Veerulara
1953 Gumasta Oyi Parugekkadikoyi
1953 Prapancham Anta Kooleelam Manamanta Kooleelam, Premasudha Sarasilo Hamsalamai
1953 Sangham Jati Bhedam Samasipoda
1954 Maa Gopi Sanubhoothiye Leda Jagatini, Amma Krishnamma Apacharamemitamma
1956 Bhakta Markandeya Om Namashivaya, Jaya Jaya Shankara Sambasadashiva
1956 Naga Panchami Sambho Mahadeva
1956 Muddu Bidda Itulela Chesavaya O Devadeva
1956 Tenali Ramakrishna Gandupilli Menu Marichi
1956 Tenali Ramakrishna "Putrile Pambirukkum…Kottaiyile Oru Kaalatthile"
1957 Nala Damayanti Ghorambaina Daavagni Keelakerayai
1957 Panduranga Mahatyam Jaya Jaya Gokula Bala, Sannuti Seyave Manasa
1962 Swarnamanjari Madhuramaina Guru Deevena
1967 Maa Vadina Suthudilu Peeda Mandiramu (poem)
1967 Poola Rangadu Chillara Rallaku Mokkutu Unte Chedipoduvura
Ijrochi qoʻshiqchi
Rejissyor (qisman filmografiya)
Prodyuser (qisman filmografiya)
Yozuvchi (qisman filmografiya)

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. 1,0 1,1 Muthiah, S.. „Madras miscellany“ (en-IN). The Hindu (23-may 2010-yil). Qaraldi: 7-avgust 2022-yil.
  2. „Paul Muni of India – Chittoor V.Nagayya“. Bharatjanani.com (6-may 2011-yil). 2012-yil 26-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 21-sentabr 2011-yil.
  3. Muthiah, S.. „Madras miscellany“ (en-IN). The Hindu (23-may 2010-yil). Qaraldi: 7-avgust 2022-yil.
  4. „Acting Mentor“. The New Indian Express. 2016-yil 27-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 5-oktyabr.
  5. Autobiography — Chittor V. Nagaiah, RK Books, Hyderabad, 2004.
  6. Umashanker, K.. „Mahati Kalakshetram to retain Chittoor Nagaiah's name“. The Hindu (9-sentabr 2014-yil).
  7. Amazon / Books / Indian actor Chittoor V. Nagaiah: A Monograph, by K. N. T. Sastry (Author)
  8. „Chittoor Nagaiah statue to be installed in Tirupati“. The Hindu (18-iyul 2006-yil).
  9. „Chittoor Nagaiah statue to be installed in Tirupati“. The Hindu (18-iyul 2006-yil).
  10. The Hindu : A revolutionary filmmaker
  11. Vishwamohini (1940) — IMDb
  12. entertaianment.oneindia.in/celebs/lakshmi/biography.html
  13. „Chittoor Nagaiah statue to be installed in Tirupati“. The Hindu (18-iyul 2006-yil). 5-avgust 2011-yilda asl nusxadan arxivlangan.
  14. Autobiography — Chittor V. Nagaiah, RK Books, Hyderabad, 2004.
  15. „Chittoor V. Nagaiah – A Monograph“. 2019-yil 1-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 20-aprel 2013-yil.
  16. „Nagaiah – noble, humble and kind-hearted“. The Hindu (8-aprel 2005-yil). 25-noyabr 2005-yilda asl nusxadan arxivlangan.
  17. Chittoor V. Nagaiah: A Monograph

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]