UEFA kubogi egalari kubogi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
UEFA kubogi egalari kubogi
Fayl:Cup Winners Cup.png
Tashkil etilgan 1960 (rebranded in 1994)
Eng koʻp marta chempion Ispaniya Barcelona
(4 titles)

"Kubok egalari kubogi" bu yerga yoʻnaltiriladi. Boshqa maʼlumotlar uchun Kubok gʻoliblari kubogi (aniq maʼno) ga qarang.

UEFA kubogi gʻoliblari kubogi har yili ichki kubok gʻoliblari tomonidan oʻtkaziladigan Yevropa futbol klublari musobaqasi edi. Kubok xronologik jihatdan UEFA tomonidan uyushtirilgan ikkinchi mavsumiy Yevropa klublararo musobaqasi edi. Turnir 39 mavsum davom etdi, yakuniy musoboqa 1998—1999-yillarda boʻlib oʻtdi, shundan soʻng u toʻxtatildi va UEFA Kubogiga qoʻshildi. Kubok egalari kubogi UEFA tomonidan Yevropa kubogidan keyin va shaharlararo yarmarkalar kubogi (keyinchalik UEFA kubogi) oldidan ikkinchi eng nufuzli Yevropa klub musobaqasi sifatida baholanar edi.[1]

Birinchi turnir 1960—1961-yillarda oʻtkazilgan, ammo u Mitropa kubogi tashkiliy qoʻmitasi tomonidan tashkil etilgan va 1963-yilgacha Italiya futboli tashabbusi bilan UEFA musobaqasi sifatida qabul qilingangacha Yevropa futbolining boshqaruv organi tomonidan tan olinmagan. 1972-yildan boshlab, turnir gʻolibi Yevropa Superkubogida Yevropa kubogi (keyinchalik UEFA Chempionlar Ligasi) gʻolibi bilan oʻynashga erishdi. UEFA Kubok egalari kubogi bekor qilinganidan beri, avval Kubok egalari kubogi gʻolibi uchun ajratilgan UEFA Superkubogi oʻrnini endilikda UEFA kubogi, hozirda UEFA Yevropa ligasi gʻolibi egallab kelmoqda. Musobaqaning rasmiy nomi dastlab Evropa kubogi gʻoliblari kubogi edi, 1994-yilda UEFA kubogi egalari kubogi nomini oldi.

UEFA Kubok egalari kubogi
Mavsum Chempion
1960-61 Italiya Fiorentina
1961-62 Ispaniya Atlético Madrid
1962-63 Angliya Tottenham Hotspur
1963-64 Portugaliya Sporting CP
1964-65 Angliya West Ham United
1965-66 Gʻarbiy Germaniya Borussia Dortmund
1966-67 Gʻarbiy Germaniya Bayern Munich
1967-68 Italiya AC Milan
1968-69 Chexiya Slovan Bratislava
1969-70 Angliya Manchester City
1970-71 Angliya Chelsea
1971-72 Shotlandiya Glasgow Rangers
1972-73 Italiya AC Milan (2)
1973-74 Germaniya Demokratik Respublikasi 1. FC Magdeburg
1974-75 Sovet Ittifoqi Dynamo Kiyev
1975-76 Belgiya RSC Anderlext
1976-77 Gʻarbiy Germaniya Hamburger SV
1977-78 Belgiya RSC Anderlext (2)
1978-79 Ispaniya Barcelona
1979-80 Ispaniya Valencia
1980-81 Sovet Ittifoqi Dinamo Tbilisi
1981-82 Ispaniya Barcelona (2)
1982-83 Shotlandiya Aberdeen
1983-84 Italiya Juventus
1984-85 Angliya Everton
1985-86 Sovet Ittifoqi Dynamo Kiyev (2)
1986-87 Niderlandiya Ajax Amsterdam
1987-88 Belgiya KV Mechelen
1988-89 Ispaniya Barcelona (3)
1989-90 Italiya Sampdoria
1990-91 Angliya Manchester United
1991-92 Germaniya Werder Bremen
1992-93 Italiya AC Parma
1993-94 Angliya Arsenal
1994-95 Ispaniya Real Zaragoza
1995-96 Fransiya Paris Saint-Germain
1996-97 Ispaniya Barcelona (4)
1997-98 Angliya Chelsea (2)
1998-99 Italiya Lazio

Format[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kubok egalari kubogi oʻzining 39 yillik tarixi davomida har doim toʻgʻridan-toʻgʻri nokautli turnir boʻlib, toʻgʻridan-toʻgʻri uy va safar oʻyini boʻlib, tanlovning birinchi yilida neytral maydonda oʻtkaziladigan yagona oʻyin finaligacha boʻlgan, bundan yagona istisno bu ikki oʻyinli final edi. tanlovning birinchi yilida. Boshqa UEFA klub turnirlari singari, umumiy hisoblar tenglashganda safarda gol urish qoidasi qoʻllanilgan. Format dastlabki Yevropa chempionlar kubogi bilan bir xil edi, 32 ta jamoa finalgacha toʻrtta nokaut uchun kurash olib borishdi, turnir odatda har yili sentyabrdan maygacha davom etadi. 1990-yillarda UEFAga yangi aʼzo davlatlar kirib kelganidan soʻng, abituriyentlar sonini 32 taga qisqartirish uchun navbatdagi avgust oyining dastlabki bosqichi qoʻshildi.

Kirish UEFAning har bir aʼzosi assotsiatsiyasidan bitta klub bilan cheklangan edi, bundan mustasno, amaldagi Kubok egalari kubogi egalari oʻzlarining Kubok egalari kubogi unvonini himoya qilish imkoniyatiga ega boʻlishlari uchun oʻz mamlakatining yangi ichki kubogi gʻoliblari bilan birga oʻynashlariga ruxsat berish (Garchi hech bir klub buni uddalay olmagan boʻlsa ham). Ammo, agar bu jamoa ham Yevropa chempionlar kubogi yoʻllanmasini qoʻlga kiritsa, ular Kubok egalari kubogidagi oʻz oʻrnida defolt boʻlardi va boshqa hech bir jamoa ularning oʻrnini bosa olmaydi.

Klub ichki ligani yakunlagan va kubokni „dubl“ qilgan hollarda, bu klub Yevropa kubogi/UEFA Chempionlar ligasiga kiradi va Kubok egalari kubogidagi oʻrnini ichki kubok sohibi egallaydi. 1998—1999-yillarda, yaʼni musobaqaning soʻnggi yili, Gollandiyaning Xerenven jamoasi oʻtgan mavsumdagi KNVB kubogi yarim finaliga chiqqaniga qaramay, Kubok egalari kubogiga kirdi. Bunga KNVB kubogi finalchisi Ayaks va PSV Eyndxovenning yaqinda kengaytirilgan Chempionlar ligasiga yoʻl olishlari sabab boʻldi.

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Dastlabki turnirlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Turli mamlakatlar kubogi sohiblari uchrashgan dastlabki voqealar 19-asr oxirida Angliya va Shotlandiya kubogi egalari oʻrtasida „jahon chempionatlari“ laqabli oʻrtoqlik oʻyinlari boʻlgan. Tegishli ligalar hali tashkil etilmagan va shuning uchun birinchi ikkita nashr kubok egalari oʻrtasidagi uchrashuvlarni oʻz ichiga olgan — toʻrtinchi nashrda kubok egalari ham ishtirok etgan (mos ravishda Aston Villa, Renton va Midlotian yuragi gʻalaba qozongan) — 1895-yilgi musoboqa bundan mustasno, bu yerda Angliya chempioni „Sanderlend“ Shotlandiya chempioni „Heart of Midlothian“ni magʻlub etdi.[2][3]

Inauguratsiya va nufuz[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kubok 1962-yilda Atletiko Madridga berilgan..

Besh yil muqaddam Yevropa kubogi tashkil etilishi ortidagi sharoitlarni aks ettirgan holda, Yevropaning barcha ichki kubogi gʻoliblari ishtirok etadigan umumevropa kubogi musobaqasi gʻoyasi Yevropaning taniqli sport jurnalistlaridan chiqqan edi. Yevropa kubogi katta muvaffaqiyat bilan oʻzini koʻrsatdi va Fairs Cup ham mashhur boʻldi — buning natijasida yangi Yevropa futbol turnirlari uchun boshqa gʻoyalar efirga uzatildi. Takliflardan biri Yevropa kubogi formatiga asoslangan, ammo liga chempionlari oʻrniga milliy kubok gʻoliblari ishtirok etishi mumkin boʻlgan turnirni oʻtkazish edi. Dastlabki Kubok egalari kubogi 1960—1961-yilgi mavsumda oʻtkazilgan va yarim rasmiy pilot turnir boʻlgan. Biroq, Yevropaning koʻplab top-klublarida musobaqaning tashkil etilishiga dastlabki munosabat noaniq boʻldi — koʻpgina Yevropa assotsiatsiyalari oʻsha paytda ichki kubok musobaqalarini oʻtkazmagan va bunday mamlakatlarda kubok musobaqasi odatda past baholangan va koʻpincha katta klublar tomonidan jiddiy qabul qilinmaydi.

Mohiyatan faqat Angliya, Shotlandiya va kamroq darajada Germaniya va Ispaniyada ichki kubok ayniqsa nufuzli deb hisoblangan. Koʻpchilik kubok gʻoliblari uchun Yevropa turnirining hayotiyligiga shubha bilan qarashdi va birinchi CWCda qatnashish huquqiga ega boʻlgan koʻplab yirik klublar, masalan, Atletiko Madrid kabi, kirish imkoniyatidan voz kechishdi.Ispaniya va Fransiyaning „Monako“ klubi.

Oxir-oqibat, dastlabki CWCda atigi 10 ta klub ishtirok etdi (Italiyaning „Fiorentina“si Shotlandiyaning „Reynjers“ jamoasiga qarshi ikki oʻyinli finalda gʻalaba qozondi), ammo oʻyinlar umuman olganda tomoshabinlar yaxshi boʻldi va jamoatchilik va ommaviy axborot vositalarining yangi turnirga munosabati ijobiy edi va gʻayratli. 1961—1962-yilgi turnirning ikkinchi mavsumida UEFA musobaqaning barcha jihatlarini oʻz zimmasiga oldi va bu safar ishtirok etish huquqiga ega boʻlgan barcha klublar imkoniyatni qabul qildi.

1968-yilda „Milan“ ga berilgan kubok

1968-yilga kelib, UEFAga aʼzo barcha davlatlar Kubok egalari kubogi muvaffaqiyati tufayli ichki kubok musobaqalarini tashkil qilishdi. UEFA uni Yevropa kubogidan keyin (keyinchalik UEFA Chempionlar ligasi) va Fairs Cup (keyinchalik UEFA kubogi) oldidagi ikkinchi nufuzli musobaqa deb hisobladi. Shunday ekan, ham evrokubok, ham Kubok egalari kubogiga yoʻl olgan jamoa evrokubokda, UEFA kubogi va Kubok egalari kubogiga yoʻllanma olgan jamoa Kubok egalari kubogida oʻynaydi. Shunga qaramay, koʻplab sharhlovchilar va muxlislar Kubok egalari kubogini Yevropaning kuchli ligalaridan koʻproq va yaxshi jamoalar ishtirok etgan UEFA kubogidan zaifroq deb hisoblashdi.[4][5][6][7][8][9]

1985—1986-yilgi mavsumda Heysel stadionidagi falokat tufayli ingliz klublari Yevropa musobaqalaridan chetlashtirildi. Shunday qilib, „Manchester Yunayted“, „Everton“, „Koventri Siti“, „Uimbldon“ va „Liverpul“ klublari 1990—1991-yilgi mavsum boshiga qadar Kubok egalari kubogida qatnasha olmadilar.

Hech bir klub Kubok egalari kubogini saqlab qola olmadi, garchi sakkiz marta gʻalaba qozongan jamoa keyingi mavsum finalida magʻlubiyatga uchragan boʻlsa-da.

Rad etish[tahrir | manbasini tahrirlash]

1990-yillar boshida UEFA Chempionlar ligasi (avvalgi nomi Yevropa chempion klublari kubogi) tashkil etilgandan soʻng Kubok egalari kubogining nufuzi va nufuzi pasaya boshladi. 1997-yilda Chempionlar ligasining kengayishi bilan eng yuqori reytingga ega boʻlgan aʼzo assotsiatsiyalardan bir nechta jamoalar kirishiga ruxsat berilgach, Kubok egalari kubogi sezilarli darajada pastroq koʻrina boshladi. Ilgari Kubok Gʻoliblari Kubogida ishtirok etishi mumkin boʻlgan koʻplab yirik jamoalar oʻz ichki ligalarida ikkinchi oʻrinni egallash oʻrniga Chempionlar Ligasiga kirishdi, masalan, 1997-98, 1998—1999-yillarda Kubok egalari kubogi sohibi „Barselona“ va „Bavariya“ va PSV Eyndxoven va bu Kubok egalari kubogini ancha zaiflashtirdi.

Chempionlar Ligasi kengayishi vaqtida UEFA Kubok Gʻoliblari Kubogini koʻplab mamlakatlardan ikkinchi jamoaga kirishga ruxsat berish orqali 32 jamoadan 64 tagacha kengaytirishni ham koʻrib chiqdi, ammo ikkinchi ishtirokchilar qanday saralash mezonlari asosida aniqlanishi hech qachon hal qilinmagan edi — yakunda UEFA Kubok egalari kubogiga ushbu oʻzgarishlarning hech birini kiritmadi.[10]

Kubok 1995-yilda "Real Saragosa "ga topshirilgan.

1990-yillarning oxiriga kelib, Kubok egalari kubogi ikkinchi darajali musobaqa sifatida koʻrila boshladi, har yili faqat bir yoki ikkita yirik nomli jamoalar qatnashishi mumkin edi va yirik klublar va jamoatchilik tomonidan turnirga qiziqish pasaydi. Nihoyat, UEFA Chempionlar Ligasining yanada kengayishi bilan eng yaxshi futbol boʻlgan davlatlardan uch yoki toʻrtta jamoani oʻz ichiga olgan holda, 1998—1999-yilgi turnir tugaganidan keyin musobaqani bekor qilish va uni UEFA Kubogiga birlashtirish toʻgʻrisida qaror qabul qilindi. (hozirgi UEFA Yevropa ligasi). Oʻshandan beri Chempionlar ligasiga yoʻllanmani qoʻlga kirita olmagan ichki kubok gʻoliblariga Yevropa ligasidan joy beriladi. Kubok 1964-yilda Sporting CPga berilgan.[11]

Kubok[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kubok egalari kubogi kubogining oʻzi UEFA mulki hisoblanadi va u hech qanday klubga berilmaydi, ammo klublarga nusxalarini yaratishga ruxsat berilgan.  Kubokning butun tarixi davomida berilgan turli versiyalari mavjud edi. Birinchisi faqat oʻzining birinchi mavsumida „Fiorentina“ga topshirildi.[11] Ikkinchi kubokning koʻrinishi keyingi versiyalardan sezilarli darajada farq qildi.

Kubok 1964-yilda Sporting CPga berilgan.

Uchinchi va toʻrtinchi kuboklar faqat tayanch turi boʻyicha farq qilar edi. Yogʻochdan yasalgan kubok 1990-yillarda gʻoliblarga topshirildi, 1993-yilda metall asosli maxsus versiya Parmaga topshirilgandan tashqari.[12]

Rekordlar va statistika[tahrir | manbasini tahrirlash]

Winners[tahrir | manbasini tahrirlash]

Finalda klublarning oʻyinlari
Klub Titles Ikkinchi oʻrin Chempionlik yillar Ikkinchi oʻrin yillar
Ispaniya Barcelona 4 2 1979, 1982, 1989, 1997 1969, 1991
Belgiya Anderlext 2 2 1976, 1978 1977, 1990
Italiya Milan 2 1 1968, 1973 1974
Angliya Chelsea 2 0 1971, 1998
Sovet Ittifoqi Dinamo Kiyev[B] 2 0 1975, 1986
Ispaniya Atlético Madrid 1 2 1962 1963, 1986
Shotlandiya Rangers 1 2 1972 1961, 1967
Angliya Arsenal 1 2 1994 1980, 1995
Italiya Fiorentina 1 1 1961 1962
Angliya West Ham United 1 1 1965 1976
Germaniya Hamburger SV[A] 1 1 1977 1968
Niderlandiya Ajax 1 1 1987 1988
Italiya Sampdoria 1 1 1990 1989
Italiya Parma 1 1 1993 1994
Fransiya Paris Saint-Germain 1 1 1996 1997
Angliya Tottenham Hotspur 1 0 1963
Portugaliya Sporting CP 1 0 1964
Germaniya Borussia Dortmund[A] 1 0 1966
Germaniya Bayern Munich[A] 1 0 1967
Chexoslovakiya Slovan Bratislava[C] 1 0 1969
Angliya Manchester City 1 0 1970
Germaniya Demokratik Respublikasi 1. FC Magdeburg[A] 1 0 1974
Ispaniya Valencia 1 0 1980
Sovet Ittifoqi Dinamo Tbilisi[B] 1 0 1981
Shotlandiya Aberdeen 1 0 1983
Italiya Juventus 1 0 1984
Angliya Everton 1 0 1985
Belgiya Mechelen 1 0 1988
Angliya Manchester United 1 0 1991
Germaniya Werder Bremen[A] 1 0 1992
Ispaniya Zaragoza 1 0 1995
Italiya Lazio 1 0 1999
Ispaniya Real Madrid 0 2 1971, 1983
Avstriya Rapid Wien 0 2 1985, 1996
Vengriya MTK Hungária 0 1 1964
Germaniya 1860 Munich[A] 0 1 1965
Angliya Liverpool 0 1 1966
Polsha Górnik Zabrze 0 1 1970
Sovet Ittifoqi Dynamo Moscow[B] 0 1 1972
Angliya Leeds United 0 1 1973
Vengriya Ferencváros 0 1 1975
Avstriya Austria Wien 0 1 1978
Germaniya Fortuna Düsseldorf[A] 0 1 1979
Germaniya Demokratik Respublikasi Carl Zeiss Jena[A] 0 1 1981
Belgiya Standard Liège 0 1 1982
Portugaliya Porto 0 1 1984
Germaniya Demokratik Respublikasi Lokomotive Leipzig[A] 0 1 1987
Fransiya Monaco 0 1 1992
Belgiya Antwerp 0 1 1993
Germaniya VfB Stuttgart[A] 0 1 1998
Ispaniya Mallorca 0 1 1999

Mamlakatlar boʻyicha[tahrir | manbasini tahrirlash]

Mamlakatlar boʻyicha
Mamlakat Chempionlik Ikkinchi oʻrin Umumiy
Angliya bayrogʻi Angliya 8 5 13
Ispaniya bayrogʻi Ispaniya 7 7 14
Italiya bayrogʻi Italiya 7 4 11
Andoza:FRG/Germany[A] 4 4 8
Belgiya bayrogʻi Belgiya 3 4 7
Sovet Ittifoqi[B] 3 1 4
Shotlandiya bayrogʻi Shotlandiya 2 2 4
Germaniya Demokratik Respublikasi [A] 1 2 3
Fransiya bayrogʻi Fransiya 1 2 3
Niderlandlar bayrogʻi Niderlandiya 1 1 2
Portugaliya bayrogʻi Portugaliya 1 1 2
 Chexoslovakiya[C] 1 0 1
Avstriya bayrogʻi Avstriya 0 3 3
Vengriya bayrogʻi Vengriya 0 2 2
Polsha bayrogʻi Polsha 0 1 1
Eslatmalar


  • A. ^ Gʻarbiy Germaniya klublari 6 ta oʻyinda 3-3; sobiq Gʻarbiy Germaniya klublari 1990-yilda Sharqiy Germaniya bilan birlashgandan keyin 2 oʻyinda 1-1 rekordini qoʻlga kiritdilar.
  • B. ^ Sovet Ittifoqining toʻrtta uchrashuvi Ukraina SSR (2-0), Gruziya SSR (1-0) va Rossiya SFSR (0-1) klublari tomonidan oʻtkazildi.
  • C. ^ Sobiq Chexoslovakiya 1993-yilda tarqatib yuborilganidan soʻng klublar oʻyinda qatnashmagan.

By manager[tahrir | manbasini tahrirlash]

Oʻyinchi tomonidan[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • UEFA kubogi egalari kubogi rekordlari va statistikasi
  • UEFA Kubok egalari kubogi toʻpurarlari roʻyxati
  • UEFA Kubogi gʻoliblari kubogi finallari roʻyxati
  • UEFA Kubogi Gʻoliblari Kubogini qoʻlga kiritgan murabbiylar roʻyxati
  • UEFA musobaqalari rekordlari

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. „European Cup Winners' Cup makes its debut“ (PDF). uefadirect. № 100. August 2010. 15-bet. 2011-08-12da asl nusxadan arxivlandi (PDF). Qaraldi: 2022-11-17.
  2. „World Champions!“. roker-roar.com. Qaraldi: 27-aprel 2013-yil.
  3. „The unique history of British Cup Competitions“ (7-sentabr 2020-yil). 2021-yil 28-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 17-noyabr.
  4. Weaver, Graham. Gunners' Glory: 14 Milestones in Arsenal's History. Mainstream Publishing, 2012 — 159 bet. ISBN 9781780575186. „The Cup-Winners' Cup is traditionally the weakest of the three European competitions“ 
  5. Hesse-Lichtenberger, Ulrich. Tor!: The Story of German Football. WSC Books Limited, 2003 — 222 bet. ISBN 9780954013455. „Only three East German clubs ever reached a European final... and they were all in the Cup-Winners Cup, the weakest of the three European competitions“ 
  6. Spurling, Jon. Red Letter Days: Fourteen Dramatic Events That Shook Arsenal Football Club. Pitch Publishing, 2014 — 189 bet. ISBN 9781909626935. „The European Cup Winners' Cup had always been regarded as the weakest of the three continental competitions“ [sayt ishlamaydi]
  7. Kassimeris, Christos. European football in black and white: tackling racism in football. Lexington Books, 2008 — 26 bet. ISBN 9780739119600. „Only three East German clubs ever reached a European final – all in the Cup-Winners' Cup, the weakest of the three European competitions“ 
  8. Ridley, Ian. „Football: Driven to distraction by the Cup“. Independent on Sunday (9-fevral 1997-yil). Qaraldi: 2-oktabr 2015-yil. „the Cup-winners' Cup... is also the weakest and least regarded of the European competitions“.
  9. Donald, Stuart. On Fire with Fergie. Headline, 2011 — Chapter 12, footnote 2 bet. ISBN 978-0755319817. 
  10. Sam Carney. „In praise of the Cup Winners' Cup, the competition that was never retained“. The Guardian (11-aprel 2019-yil). Qaraldi: 30-may 2021-yil.
  11. 11,0 11,1 „1985: English teams banned after Heysel“ (31-may 1985-yil).
  12. Joe Marshall. „6 things we loved – and miss – about the Cup Winners’ Cup“. FourFourTwo (22-may 2019-yil). Qaraldi: 30-may 2021-yil.
  13. „Reyes's fifth win: top UEFA club cup winners“. UEFA (18-may 2016-yil). Qaraldi: 19-may 2016-yil.

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]