Tosun Bayrak
| Tosun Bayrak | |
|---|---|
| Tavalludi |
Tosun Bekir Bayraktaroğlu[1] 21-yanvar 1926-yil[2] |
| Vafoti |
15-fevral 2018-yil (92 yoshda), Nyu York (state)|Nyu York, AQSh |
| Fuqaroligi | Turkiya |
| Kasbi | So'fiy, shayx, yozuvchi, tarjimon, artist |
| Turmush oʻrtogʻi | Jean Linder Bayrak |
| Veb-sayti | jerrahi.org |
Shayx Tosun Bayrak al-Jarrohiy al-Halvatiy (1926-yil 21-yanvar – 2018-yil 15-fevral) – muallif, rassom, tarjimon va soʻfiy. Anqarada hukumat amaldori, Turkiyaning Marokashdagi faxriy konsuli va Amerikadagi Jarrohiy ordeni shayxi boʻlgan[3]. 2018-yil 15-fevralda vafot etgan[4].
Biografiyasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Bayrak 1926-yili Istanbulda tugʻilgan[5]. Bolaligida u uyda dindan yiroq oʻsgan, ota-onasi bilan kamdan-kam hollarda masjidga tashrif buyurgan; oʻrta maktabda hind va buddist faylasufga boʻlgan qiziqishi uning din bilan boʻlgan kam sonli tajribalaridan biri edi[6]. Bobosi hayotining ilk yillarida muzeylar, shuningdek, Toʻpqopi saroyiga sayohat qilishi bilan uning sanʼat va sheʼriyatga boʻlgan qiziqishini uygʻotishga yordam bergan[6]. Dastlab, u Robert kollejida biologiya bilimlarini oʻrganib, uni 1945-yilda tugatgan[5]. Kollejda oʻqib yurgan kezlarida u islom dinini jonli amaliyot sifatida birinchi marta bilib oldi, dam olish kunlarida kuniga besh vaqt namoz oʻqib, Ramazon oyida roʻza tutadigan xolasi bilan vaqt oʻtkazdi[6].
Bayrak keyinchalik Parijdagi Fernand Leger va Andre Lhote studiyalarida sanʼat, arxitektura va sanʼat tarixi boʻyicha oʻqishni davom ettirdi[7]. Berkeleydagi Kaliforniya universitetida arxitektura[8] va Londondagi Kurtauld sanʼat institutida sanʼat tarixini oʻrgandi. Londonda boʻlganida u shoir Kan Yuchel va Turkiyaning sobiq Bosh vaziri Bulent Echevitning hamkori boʻldi[7]. U Rutgers universitetida tasviriy sanʼat magistri darajasini oldi[8].
Tasavvuf
[tahrir | manbasini tahrirlash]1970-yilda Bayrak Istanbuldagi jarrohiy kulbasida oʻzining ruhiy ustozi boʻlgan Muzaffar Oʻzak bilan uchrashdi[9][10]. Bayrak Halvatiy-Jarrohiy tariqati shayxi boʻldi va bir necha yil oʻtgach , Nyu-Yorkning Spring Valley shahridagi jarrohiylik Amerika masjidi yaqinida istiqomat qildi[11]. U 1977-yildan boshlab Amerikaning Jarrohiy tariqatining maʼnaviy yoʻlboshchisi boʻlib ishlagan[12] va u 1990-yilda Nyu-Yorkning Chestnut Ridj shahridagi shubada Amerika boʻlimining rasmiy masjidiga asos solgan[13]. Bir paytlar Fathulloh Gulenning muxlisi boʻlgan Bayrak 2016-yil Istanbuldagi qishki sanʼat koʻrgazmasida Gulen harakatini qoralagan edi[13].
“Xizmat siz tug'ilgan vaqtingizdan so'nggi nafasingizgacha bo'lishi kerak, lekin siz qanday yo'l bilan amalga oshishini bilishingiz kerak. Bu eng muhimi. Biz qanday xizmat qilishimiz kerakligini aniqlashimiz kerak"[10].
2015-yil yanvar oyida Ile-de-Fransdagi hujumlarga javoban, Bayrak juma xutbasini rejalashtirayotgan paytda u jinoyatchilarni musulmonlar emas, aqldan ozgan, deb eʼlon qildi va Islomning asosiy taʼlimotlariga qarshi chiqdi[14]. Bayrak 2018-yilning 15-fevralida 92 yoshida Nyu-Yorkda vafot etdi[15].
Soʻnggi yillari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Bayrak Fairley Dikkinson universitetida sanʼat va sanʼat tarixidan dars bergan va u yerda Tasviriy sanʼat boʻlimini tashkil etishga yordam bergan[16]. Uning ishi Qoʻshma Shtatlarda keng namoyish etilgan[17] va u 1965-yilda Guggenheim aʼzosi boʻldi[16][18]. U oʻtgan asrning 70-yillarida sanʼat olamidan nafaqaga chiqib, umrini islom va tasavvufni oʻrganish va oʻqitishga bagʻishladi.
Tarjimalari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Bayrak islom maʼnaviyatiga oid oʻnlab kitoblarni tarjima qilgan, lekin u ayniqsa soʻfiy tasavvuf Ibn Arabiy asarlari ustidagi saʼy-harakatlari bilan mashhur boʻldi. Uning eng mashhur tarjimalaridan biri Ibn Arabiyning „Borliq daraxti“ dir. Uning tasavvufning mumtoz asarlaridan tarjimalari orasida Abdulqodir Gʻiloniyning „Sirlar siri“, „Ilhomlar“, as-Sulomiyning „Tasavvufning dovyurakligi kitobi“, „Futuvva“ va Suhravardiyning „yorugʻlik shakli“ kabi asarlari bor . Shuningdek, Gʻazzoliy, Ibn Arabiy, Jiyliy va Abdulqodir Jiloniy va boshqalarning matnlaridan toʻplangan „Ismi va sifatlar: Allohning ilohiy sifatlari“ va Imom Birgiviyning „Muhammad yoʻli“ tarjimalari bor[19].
Yana qarang
[tahrir | manbasini tahrirlash]Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „Sufi“. timas.com.tr.
- ↑ Amerika'da Bir Türk [1], p.19
- ↑ „The Tree of Being“. 2008-yil 16-mayda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ US. „Obituary: Sufi leader Tosun Bayraktaroglu“ (2018-yil 21-fevral).
- ↑ 5,0 5,1 Ahmet Sait Akcay, Obituary: Sufi leader Tosun Bayraktaroglu.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Matt Hanson, The moth and the flame: In memory of Tosun Bayrak.
- ↑ 7,0 7,1 Matt Hanson, The moth and the flame: In memory of Tosun Bayrak.
- ↑ 8,0 8,1 Ahmet Sait Akcay, Obituary: Sufi leader Tosun Bayraktaroglu.
- ↑ Ahmet Sait Akcay, Obituary: Sufi leader Tosun Bayraktaroglu.
- ↑ William Rory Dickson, Living Sufism in North America: Between Tradition and Transformation, p. 108.
- ↑ „The Most Beautiful Names“.
- ↑ The Meaning of Age Webarxiv andozasida xato:
|url=qiymatini tekshiring. Boʻsh. - ↑ 13,0 13,1 Matt Hanson, The moth and the flame: In memory of Tosun Bayrak.
- ↑ Jane Lerner and Richard Liebson, Local Muslims, Jews horrified by terror in Paris.
- ↑ Ahmet Sait Akcay, Obituary: Sufi leader Tosun Bayraktaroglu.
- ↑ 16,0 16,1 Matt Hanson, The moth and the flame: In memory of Tosun Bayrak.
- ↑ „The Tree of Being“. 2008-yil 16-mayda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ „Tosun Bayrak“.
- ↑ Ahmet Sait Akcay, Obituary: Sufi leader Tosun Bayraktaroglu.