Toshkent temir yoʻllar texnikasi muzeyi

Toshkent temir yoʻllar texnikasi muzeyi
Asos solingan sana	4 avgust 1989-yil
Joylashuvi	700031, Oʻzbekiston, Toshkent, ; Turkiston koʻchasi, 6-uy

Koordinatalari: 41°17′40.99″N 69°17′23.21″E / 41.2947194°N 69.2897806°E / 41.2947194; 69.2897806^G O

Toshkent temir yoʻllar texnikasi muzeyi "Oʻzbekiston temir yoʻllari" aksiyadorlik jamiyati Markaziy temir yoʻlchilar madaniyat saroyida 1989-yil 4-avgustda tashkil etilgan.

Manzil[tahrir | manbasini tahrirlash]

Toshkent shahri Turkiston koʻchasi 6-uy^[1].

Muzey tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Toshkent temir yoʻllar texnikasi muzeyi temir yoʻl sohasi texnik muzeylari uyushmasi tarkibiy qismiga kiradi va Osiyodagi muzeylar orasida eng yirigi sanaladi. Uning barpo etilishi 80-90-yillarga borib taqaladi.

1988-yilda Oʻrta Osiyo temir yoʻlining 100 yilligi nishonlandi. Bayram kunlarida „Toshkent-Pasajirskiy“ stansiyasida (Shimoliy vokzal) Oʻrta Osiyo temir yoʻlida harakatlanuvchi lokomotivlar koʻrgazmaga qoʻyildi. Koʻrgazma shahar aholisi va poytaxt mehmonlarida katta qiziqish uygʻotdi. Shahar maʼmuriyati aholi tomonidan kelib tushgan murojaatlarni inobatga olib, koʻrgazmani oʻz oʻrnida qoldirib doimiy faoliyatini yoʻlga qoʻydi. Shunday qilib, 1989-yil 4-avgustda Temiryoʻlchilar kuni munosabat bilan muzey tantanali ravishda sayyohlar va tashrifchilar uchun oʻz eshiklarini ochdi.^[2]

Ochiq osmon muzeyida 13 paravoz, 17 teplovoz, 3 elektrovoz, 10 vagon hamda XX asrlarga oid taʼmirlash va qurilish texnikalarini koʻrish mumkin.

Uchta vagonda temir yoʻl paydo boʻlishi haqida soʻzlab beruvchi muzey ekspozisiyalari, aloqa va havfsizlik vositalari, shuningdek jasurlik nishonlarini hamda ishchilar kiyimlarini koʻrish mumkin.

Muzeyda tor temir yoʻl (750 mm) yoʻlagi, ikkita poyezd, TU7a lokomotivlari, sharqona uslubda bezatilgan ikkita yozgi vagon va uchta PV38 vagonlari mavjud. Ekskursiya jarayonida temir yoʻllar tarixi, parovozlar va boshqa temir yoʻl texnikalarining qurilishi bilan tanishish imkonini beruvchi diqqatga sazovor joylarga sayohatlar oʻtkaziladi.

Toshkent temir yoʻl texnologiyalari muzeyi Butunjahon temir yoʻl texnikasi muzeylari assotsiatsiyasi tarkibiga kiradi.

Eksponatlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Eng qadimgi eksponatlardan biri 1914-yilda ishlab chiqarilgan O^v parovozidir. Oʻzbekistonning 1999-yilda chiqarilgan pochta markasida aks ettirilgan. Turli manbalarga koʻra, lokomotiv 3-7 ta filmda suratga olingan, shu jumladan „Toʻxyatib boʻlmaydigan qasoskorlar“, ammo bu maʼlumotni tasdiqlashning iloji boʻlmadi, chunki bir nechta O seriyali lokomotivlar koʻplab filmlarda ishlatilgan^[3].

Muzeyda 1912-yildan 1957-yilgacha ishlab chiqarilgan E seriyali parovozlarni koʻrish mumkin. Masalan E^I, E^R, E^M parovozlari. 1915-yildan 1947-yilgacha AQSh va Kanadadagi zavodlarda rus va sovet chizmalari boʻyicha ishlab chiqarilgan E seriyali parovozlardan E^a № 2371 mavjud.

Magistral yuk lokomotivlari S^O, F^D va L^V. Birinchi sovet magistral yoʻlovchi parovozi S^U.

Oʻljaga olingan TE-52 № 5200 (BR 52) harbiy parovozi Ikkinchi Jahon urushi paytida Germaniya tomonidan bosib olingan hududda ishlab chiqarilgan.

Koʻrgazmaga qoʻyilgan eng kuchli lokomotiv – P36 No 0250. P36 № 0251 SSSRda ishlab chiqarilgan oxirgi yoʻlovchi parovozi hisoblanadi.

9P manyovrli tank-bugʻli lokomotivi 1935-yildan 1957-yilgacha ishlab chiqarilgan. 9P SSSRda ishlab chiqarilgan oxirgi 1520 mm kalibrli lokomotiv edi.

Teplovozlardan AQSHning ALCO korxonasi tomonidan ishlab chiqarilgan D^a bor. Ushbu seriyadagi teplovozlar Lend-Lizing boʻyicha yetkazib berildi. Ulugʻ Vatan urushidan keyin ishlab chiqarilgan birinchi sovet teplovozi TE1 ham koʻrgazmaga qoʻyilgan.