Toj ordeni (Belgiya)
| Toj ordeni (Belgiya) | ||
|---|---|---|
| ||
| Asl nomi | Ordre de la Couronne | |
| Mamlakat |
 Belgiya | |
| Turi | Orden | |
| Statistika | ||
| Taʼsis sanasi | 15-oktabr 1897-yila | |
| Navbat | ||
| Toʻngʻich mukofot | Leopold I ordeni | |
| Kenja mukofot | Leopold II ordeni | |
Toj ordeni — Belgiyaning qirollik davlat ordeni hisoblanadi.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
1897-yil 15-oktabrda qirol Leopold II tomonidan tashkil etilgan. Orden toʻgʻrisidagi nizomga 1898-yil 25-iyunda oʻzgartirishlar kiritilgan[1].
Dastlab, Toj ordeni Belgiya Kongosida xizmat qilish paytida erishilgan jasorat va ajoyib xizmatlarni eʼtirof etish uchun moʻljallangan edi. 1908-yilda Toj ordeni Belgiya davlat mukofoti maqomiga oʻtkazildi.
Belgiya Toj ordeni Belgiya davlatiga sanʼat, adabiyot yoki fan, tijorat yoki sanoat faoliyati, davlat xizmati sohasidagi xizmatlari uchun beriladi. Chet elliklar ham toj ordeni bilan taqdirlanadilar: u koʻpincha Belgiyada akkreditatsiyadan oʻtgan boshqa mamlakatlarning harbiy ofitserlari va diplomatlariga beriladi. Qoʻmondonlik va undan yuqori darajalarni „Toj“ ordeni bilan taqdirlash Vazirlar Mahkamasi tomonidan tasdiqlanadi[2].
Ikkinchi Jahon urushi davrida Belgiyani fashistlar bosqinidan ozod qilishda qatnashgan ittifoqchilarni mukofotlash uchun toj ordeni keng qoʻllanilgan.
Darajalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
| Orden tuzilishi | ||||
|---|---|---|---|---|
 Kavaler fransuzcha: Chevalier |
 Ofitser fransuzcha: Officier |
 Komandir fransuzcha: Commandeur |
 Katta ofitser fransuzcha: Grand officier |
 Grand Xoch fransuzcha: Grand'croix |
| Palmalar tuzilishi | ||||
|---|---|---|---|---|
 Oltin palmalar |
 Kumush palmalar | |||
| Medallar tuzilishi | ||||
|---|---|---|---|---|
 Bronza medali |
 Kumush medal |
 Oltin medal | ||
Tavsif[tahrir | manbasini tahrirlash]
Orden koʻkrak nishoni qaldirgʻoch shaklidagi besh tishli boʻlib, oltin hoshiyali oq emal bilan qoplangan. Tishlar orasida turli oʻlchamdagi faset nurlari mavjud. Koʻkrak nishonining markazida oltin shohona toj taqilgan koʻk emalli medalyon joylashgan. Moviy emalli medalyonning orqa tomonida Leopold II monogrammasi joylashgan. Koʻkrak nishoni yashil emalli dafna gulchambari koʻrinishidagi adapter halqali kamarga osilgan.
Barcha besh darajali belgilar bir xil dizaynga ega, faqat oʻlchamlari bilan farqlanadi. Ordenning kavaleri darajasi zarhal emas, kumush bilan qoplangan.
Grand Cross sinfining yulduzi kumushrang, toʻrtburchaklar, turli oʻlchamdagi nurlardan iborat boʻlib, beshta oʻzgaruvchan oltin dihedral nurlari va beshta olmosli qirrali yulduzdan iborat. Orden emblemasi sirlangan yulduzga yopishtirilgan.
Katta ofitser sinfining yulduzi kumush rangda, ordenning kattalashtirilgan nishoni shaklidadir. Markazda sirlangan orden emblemasi joylashgan.
Ofitserlar va otliqlar saflarida mukofot qaysi xizmatlari uchun berilganligini tushuntiruvchi qoʻshimcha atributlarni olib yurish mumkin:
- kesishgan qilichlar — urush davrida berilgan mukofot. Qilichlar Ikkinchi Jahon urushidagi xizmatlari uchun „40-45“ yoki Koreya urushidagi ishtiroki uchun „Koreya“ yozuvi boʻlgan kamar bilan toʻldirilishi mumkin;
- lentaning chetidan orqada qolgan oltin chiziqlar — urushdagi alohida jasorat uchun;
- lentaning markazidagi oltin chiziq — urushda alohida fidoyilik harakati uchun;
- oltin yulduz — taqdirlangan shaxs davlat darajasidagi roʻyhatlarda qayd etilgan boʻlsa, lentaga qoʻshiladi.
Atributlar birlashtirilishi mumkin. Hozirgi vaqtda bunday atributlar bilan ordenni topshirish juda kam uchraydi.
Unvonlardan tashqari, Toj ordeni palma shoxlari va medallar koʻrinishidagi ramzlarga ega.
Palma shoxlari — oltin va kumush rangda. Ular gulchambarga taqilgan ikkita palma novdalari koʻrinishidagi ramzni ifodalaydi, ular bogʻlovchi halqali nozik gulli lentaga osilgan.
Orden medallari oltin, kumush va bronza shaklidadir. Medallar dumaloq, markazda qirollik tojining tasviri, aylana boʻylab Belgiya Kongosining shiori ikki tilda joylashgan: (fransuzcha: «Travail et Progrès») yuqoridan va pastdan (niderlandcha: «Arbeid en Vooruitgang»). Yozuvlar besh qirrali yulduzcha bilan ajratilgan. Nishonning orqa tomonida palma novdalari gulchambari bilan oʻralgan Leopold II ning toj kiygan monogrammasi tasvirlangan.
Medal „Buyuk xizmatlari uchun“ ordeni lentasiga qirollik toji koʻrinishidagi ikkita kesilgan lenta bilan osilgan.
Mehnat mukofoti[tahrir | manbasini tahrirlash]
Toj ordeni Oltin medali 35 yillik xizmatdan, Palma shoxi 45 yildan keyin beriladi. Oltin palmalar kamida 40 yillik ish staji bilan (erta) nafaqaga chiqqanda ham berilishi mumkin. Imtiyozlarning tashabbuskori, qoida tariqasida, ish beruvchidir, lekin xodimning oʻzi ham bunday huquqqa egadir[3].
Grand Xoch Ritsarlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
- 2009-yil: yuguruvchi Kim Gevart, yengil atletikachi Tia Xellebaut, singlisi Jan Devos, tennischilar Justine Henin va Kim Kleysters va Kler Vellu.
- 2007-yil: siyosatchi Guy Verhofstadt[4].
Rossiyadan mukofotlanganlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- 2011-yil — Orden qoʻmondoni — Mixail Piotrovskiy[5].
- 2011-yil — Orden qoʻmondoni — Sergey Zalyotin.
- 2011-yil — Orden qoʻmondoni — Gennadiy Padalka.
- 2011-yil — Orden qoʻmondoni — Roman Romanenko.
- 2020-yil — Orden zobiti — Vyacheslav Kantor.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Belgisch Staatsblad. Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap. 29 november 2002. — Omzendbrief verlenen van eervolle onderscheidingen in nationale orden en de burgerlijke eretekens voor dienstanciënniteit ten gunste van het personeel van de lokale en regionale besturen
- ↑ Belgisch Staatsblad. Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap. 1 mei 2006. — Wet betreffende de toekenning van eervolle onderscheidingen in de Nationale Orden (1)
- ↑ „Huldiging van de arbeid“. 2-iyul 2007-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 15-aprel 2010-yil.
- ↑ „Guy Verhofstadt“. 8-iyul 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 21-mart 2022-yil.
- ↑ Prins Filipp vruchil orden Koroni direktoru Ermitaja Mixailu Piotrovskomu[sayt ishlamaydi]Andoza:Недоступная ссылка
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Волковский, Николай Лукьянович. Большая энциклопедия орденов и медалей = Ордена и медали мира. АСТ, 2017 — 17 bet. ISBN 978-5-17-100793-5.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Toj ordeni
- Phalerae.org saytida toj ordeni
- Northeastmedals toj ordeni Arxivnaya kopiya
- Northeastmedals veb-saytidagi Crown ordeni Arxivnaya kopiya -da arxivlangan
- Belgiya buyurtmalari (fransuz tilida)
- Belgiya buyurtmalari haqidagi maʼlumot (Wayback Machine saytida 2-iyun 2009-yil sanasida arxivlangan) Arxivnaya kopiya veb-saytida BONNE & VERBEKE arxivida saqlangan (golland tilida)