Tirgan
Tirgan (forscha: تیرگان) — har yili 13 tirda (2, 3 yoki 4-iyul) Eronda yoz oʻrtasida nishonlanadigan festivaldir. Bu suv sepish, raqsga tushish, sheʼr oʻqish va ismaloq shoʻrva va sholezard kabi anʼanaviy taomlar bilan nishonlanadi. Oʻn kun taqib, soyga otilgan bilaklarga kamalak rangdagi lentalarni bogʻlash odati ham bolalarni xushnud etish uchundir.
Qisqacha maʼlumot[tahrir | manbasini tahrirlash]
Tirgan qadimgi Eron anʼanasi boʻlib, hozirgacha Eronning turli mintaqalarida, jumladan Mozandaron[1][2][3], Xuroson va Erakda nishonlanadi. Buni Gardiziy, Beruniy va Mas’udiy kabi tarixchilar hamda Safaviylar davridagi yevropalik sayyohlar tasdiqlaydi.
Bayram yomgʻir uchun momaqaldiroq va chaqmoqni chaqirish uchun osmonda paydo boʻlgan farishta Tishtreyaga bagʻishlangan.
Rivoyatlarga koʻra, Eron va Turon yerlari rahbarlari oʻrtasidagi yer nizolarini hal qilish uchun Arash kamonchi tanlangan. Tir oyining 13-kunida Arash oʻqini yoʻqotib qoʻyishi kerak edi va oʻq qayerga tushgan yerdan ikki podshohlik chegarasi oʻtishi kerak edi. Turon yomgʻirdan aziyat chekkan paytda, Eron chegaralarni hal qilganidan xursand boʻlgan, keyin ikki davlatga yomgʻir yogʻib, ular oʻrtasida tinchlik hukm surdirgan.
Beruniy xronologiyasida „Xudoning amri bilan shamol Ruyan togʻlaridan oʻqni uzib tashlab, Xurosonning chegarasini Fargʻona va Tapuriya oʻrtasiga koʻchirgan“[4] deyiladi. Gardizi ham xuddi shunday taʼrif bergan, garchi „Arashning oʻqi Fargʻona va Baqtriya oraligʻidagi hududga tushdi“ deb taʼkidlagan boʻlsa-da.
Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Farahan: A Report on Iranian Celebrations
- ↑ „Aftab Markazi: Celebrations in Arak“. 18-sentabr 2011-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 31-may 2022-yil.
- ↑ „2rism: Celebrations in Mazandaran“. 2012-yil 18-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 31-may.
- ↑ Ostalnie priznaki proshlix vekov, Бируни — Eduard Zaxau translation (1879)