Tarjimon jurnalistika
Interpretativ (yoki sharhlovchi) jurnalistika yoki sharhlovchi reportaj jurnalistdan voqea bilan bogʻliq asosiy faktlardan tashqariga chiqishni va yangiliklarni yanada chuqurroq yoritishni talab qiladi. Zamonaviy dunyoda sharhlovchi jurnalistika nima ekanligiga oid turli nazariy yondashuvlar bilan birga aniq chegaralarning yoʻqligi talqin qiluvchi jurnalistika amaliyotining jurnalistikaning boshqa turli janrlari bilan bir-biriga mos kelishiga olib keladi va bundan tashqari, sharhlovchi jurnalistikaning ishlashi sezilarli darajada qiyinlashadi[1]. Tarjimon jurnalistlar oʻzlarining ishlarida ular xabar qilayotgan narsalarni tushuntiruvchi tizimlar, mantiqiy asoslar va taʼsirlarni izlash bilan bogʻliq boʻlgan mavzudan atipik xabardorlikka va mavzuni tushunishga ega boʻlishi kerak[2].
Interpretativ jurnalistikaning taʼsiri shundan iboratki, reportajlar tendentsiyani belgilovchi maqolalar, kuchli fikr-mulohazalarga olib keladi va yaxshi bosma jurnalistikaning oʻziga xos belgisiga aylangan tergov reportaji sohasiga yanada uzoqroq kirib boradi. Ammo soʻnggi paytlarda tezkor yangiliklar tendentsiyasi va tomoshabinlarni tezroq jalb qilish yoʻllarini topish bilan jurnalistlar ham, oʻquvchilar ham anʼanaviy uzoq shaklli sharhlovchi reportajlardan voz kechishdi yoki shunchaki vaqt topolmaydilar[3][4][5][6].
Taʼriflari[tahrir | manbasini tahrirlash]
- „U yangiliklar chuqurligi va ehtiyotkorlik bilan xabar beradi, yangiliklar uni har tomonlama va mazmunli qilish uchun fon materiallari bilan yangilanadi. Bu yangilikning muhim qismlari boʻlgan vaziyat toʻgʻrisidagi maʼlumotlarga yoki voqeani baholashga asoslangan ob’ektiv hukmdir.“ — Lester Markel, The Sunday New Yorks Times muharriri
- „Bu oʻqiydiganlarga har qanday hikoyaning ahamiyati kabi toʻliq aniq maʼlumot beradi.“ — William Tyorner Ketlj, The New York Times muharriri[7]"
- „Bu voqea yoki mavzuning asosiy faktlaridan tashqari, kontekst, tahlil va mumkin boʻlgan oqibatlarni taqdim etadi.“ — Brant Houston, tergov muxbirlari va muharrirlari ijrochi direktori
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Curtis.D MacDougall oʻzining „Interpretative Reporting“ (1938) kitobida Birinchi Jahon urushi boshlanishida koʻpchilik amerikaliklarni hayratda qoldirdi va bu urush nima uchun boshlanganini tushunolmadi, deb yozgan. Bu hisobot uslubining oʻzgarishiga olib keldi.
1920-yillarda Buyuk Depressiya va fashistlarning global barqarorlikka tahdidi kabi voqealar auditoriyani jurnalistikaning besh Vt bilan qanoatlantirmaslikka olib keldi. 1923-yilda Time jurnali oʻquvchilarga yangiliklarni yanada tahliliy talqin qilish uchun birinchi yirik nashr sifatida ish boshladi. Koʻpgina gazetalar sharhlovchi jurnalistika sifatida tanilgan yangi turdagi reportajlar bilan javob berishdi[8].
Tarjimon reportajning tarqalishi oʻzi bilan yangi jurnalistika, faollik va advokatsion jurnalistika, raqib jurnalistikasi, tergov jurnalistikasi kabi bir qator oʻzgarishlarni olib keldi.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Fikr jurnalistikasi
- Jurnalistika tadqiqoti
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Salgado, Susana; Strömbäck, Jesper (2011). „Interpretive journalism: A review of concepts, operationalizations and key findings“. Journalism. 13-jild, № 2. 144–161-bet. doi:10.1177/1464884911427797.
- ↑ Houston, Brant „Interpretive Journalism“,. The Blackwell International Encyclopedia of Communication, 1. publ. Donsbach: , Oxford: Blackwell, 2007. DOI:10.1002/9781405186407.wbieci081. ISBN 9781405131995.
- ↑ „Ian Leach: The perils of breaking-news culture“ (en). The Michigan Daily. Qaraldi: 2018-yil 28-yanvar.
- ↑ „Comics as Interpretive Journalism: Three Ways Trump's Tweets Have Landed in Panels“ (en). pastemagazine.com. Qaraldi: 2018-yil 28-yanvar.
- ↑ „Interpretative Reporting“. Zeepedia.com.
- ↑ Sullivan, Margaret. „Opinion | 'Just the Facts, Maʼam' No More“ (en-US). The New York Times (2014). Qaraldi: 2018-yil 28-yanvar.
- ↑ Advanced Campus Journalism (en). Rex Bookstore, Inc.. ISBN 9789712321030.
- ↑ „Different Styles and Models of Journalism“. University of Minnesota Libraries.
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Susana Salgado (2019-yil 29-may). Tarjimon jurnalistika. Oksford bibliografiyalari onlayn.
- 9780228002147