T-guruh(trening guruhi)
T-guruh yoki trening guruhi (ba'zan sezgirlik bo'yicha trening guruhi, inson munosabatlari bo'yicha trening guruhi yoki uchrashuv guruhi deb ham ataladi) bu guruhiy treningi shakli bo'lib, unda ishtirokchilar (odatda sakkizdan o'n besh kishigacha) o'zlari va kichik guruh a'zolari haqida bir-biri bilan o'zaro ta'siri orqali o'rganadilar.
T-guruhda ishtirok etish ishtirokchilarga qanday ta'sir qilishini aniqlash maqsadida eksperimental tadqiqotlar o'tkazildi. Misol uchun, Nensi E. Adler va Daniel Goleman[1] tomonidan 1975-yilda chop etilgan maqolada "T-guruhda qatnashgan talabalar, qatnashmaganlarga qaraganda, tanlangan maqsadlarga nisbatan sezilarli o'zgarishlarni ko'rsatdilar" degan xulosaga keldi. Karl Rojers sensitiv guruhlarini "...asrning eng muhim ijtimoiy ixtirosi" deb ta'riflagan.[2]
Konsepsiya[tahrir | manbasini tahrirlash]
Uchrashuv tushunchasi "ikki kishining uchrashuvi, ko'zma-ko'z, yuzma-yuz" sifatida 1914-15-yillarda Venada J. L. Moreno tomonidan "Einladung zu einer Begegnung" ("Uchrashuvga taklif") asarida ifodalangan. U 1940-yillarning o'rtalarida Morenoning himoyachisi Kurt Levin va uning hamkasblari tomonidan Milliy o'quv laboratoriyalarida (NTL instituti nomi bilan ham tanilgan) inson xulq-atvorini o'rganish usuli sifatida ko'ngilli bo'lgan. Dastlab odamlarning munosabatlari va xatti-harakatlarini o'zgartirish maqsadida tadqiqot usuli sifatida ishlab chiqilgan T-guruhi psixiatrik muammosi bo'lmagan bemorlar uchun ta'lim va davolash sxemalariga aylandi.[3]
T-guruh yig'ilishida aniq kun tartibi, tuzilma yoki aniq maqsad yo'q. Mashg'ulotchi rahbarligida ishtirokchilar o'zlarining hamkasblarining xatti-harakatlari va bayonotlariga javoban paydo bo'ladigan hissiy reaksiyalarni (masalan, g'azab, qo'rquv, iliqlik yoki hasad) baham ko'rishlari tavsiya etiladi. Hukmlar yoki xulosalardan farqli o'laroq, his-tuyg'ularni baham ko'rishga urg'u beriladi. Shunday qilib, T-guruh ishtirokchilari o'zlarining so'zlari va xatti-harakatlari ular bilan muloqotda bo'lgan odamlarda qanday qilib hissiy reaksiyalarni keltirib chiqarishini bilib olishadi.
Guruh turlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Bir nechta guruh turlari mavjud.[4][5]
Vazifa guruhlari shu yerda va hozirga e'tibor qaratadilar, ular bajarish, faoliyat va qayta ishlash orqali o'rganishni shuningdek, kundalik hayot ko'nikmalari va mehnat ko'nikmalarini o'z ichiga oladi.
Baholovchi guruhlar guruhning malakalari, xulq-atvori, ehtiyojlari va funksiyalarini baholashga qaratilgan va bu guruh jarayonidagi birinchi qadamdir.
Mavzuli muhokama guruhlari ishtirokni rag'batlantirish uchun barcha a'zolar tomonidan baham ko'rilishi mumkin bo'lgan umumiy mavzuga e'tibor qaratadi.
Rivojlantiruvchi guruhlar a'zolarni boshqa a'zolar bilan ketma-ket tashkil etilgan ijtimoiy o'zaro munosabatlar ko'nikmalarini rivojlantirishga undaydi.
O'z-o'ziga yordam guruhlari qo'llab-quvvatlovchi va ta'lim beruvchi bo'lib, asosiy e'tibor hayotni to'xtatuvchi yagona muammo atrofida shaxsiy o'sishga qaratilgan (masalan, Anonim alkogolizm).
Yordam guruhlari inqirozda boshqalarga yordam berishga qaratilgan va inqiroz yo'qolguncha va odatda o'z-o'ziga yordam guruhiga yetgunga qadar buni davom ettiradilar.
Targ'ibot guruhlari o'z-o'zini o'zgartirishga emas, balki boshqalarni o'zgartirishga yoki tizimni o'zgartirishga qaratilgan: "A nuqtadan B nuqtaga olish".
Psixoterapiya guruhlari o'zlarining xatti-harakatlariga ta'sir qiladigan o'tmishdagi muammolarga duch kelgan odamlarga yordam berishga qaratilgan.[6]
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Adler, Nancy E.; Goleman, Daniel (1975). „Goal Setting, T-Group Participation, and Self-Rated Change: An Experimental Study“. The Journal of Applied Behavioral Science. 11-jild, № 2. 197–208-bet. doi:10.1177/002188637501100205.
- ↑ Quoted in S. S. Fehr, Introduction to Group Therapy (2003) p.22
- ↑ „Higher Education Support | McGraw Hill Higher Education“.
- ↑ „A Brief History of T-Groups“. Ed Batista. Qaraldi: 2021-yil 4-mart.
- ↑ „What is a T-Group? - Empower | Impact | Transform“. www.ntl.org. 2022-yil 26-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 6-sentyabr.
- ↑ Cole, Marilyn B. (2005) Group Dynamics in Occupational Therapy (3rd Edition) pgs. 122-3, Slack Inc. 6900 Grove Road Thorofare, NJ 08086. ISBN 978-1-55642-687-2