Sulfat minerallari

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Sulfat minerallari sulfat ionini (SO2-) oʻz ichiga olgan minerallar sinfidirSO</br> SO) ularning tuzilishi doirasida. Sulfat minerallari odatda bugʻlanishning birlamchi choʻkindi muhitida, gidrotermal tomirlarda gang minerallari va sulfidli mineral konlarning oksidlovchi zonasida ikkilamchi minerallar sifatida uchraydi. Xromat va manganat minerallari oʻxshash tuzilishga ega va koʻpincha minerallarni tasniflash tizimlarida sulfatlar bilan birga boʻladi. [1]

Anhidrit kristalli tuzilishi
Serussit bilan barit
  • Suvsiz sulfatlar
  • Gidroksid va suvli sulfatlar
    • Gips CaSO 4 ·2H 2 O
    • Xalkantit CuSO 4 ·5H 2 O
    • Kieserit MgSO 4 · H 2 O
    • Starkeyite MgSO 4 ·4H 2 O
    • Geksagidrit MgSO 4 ·6H 2 O
    • Epsomit MgSO 4 ·7H 2 O
    • Meridianiit MgSO 4 ·11H 2 O
    • Melanterit FeSO 4 ·7H 2 O
    • Antlerit Cu 3 SO 4 (OH) 4
    • Broxantit Cu 4 SO 4 (OH) 6
    • Alunit KAl 3 (SO 4) 2 (OH) 6
    • Yarosit KFe 3 (SO 4) 2 (OH) 6

Nikel-Strunz tasnifi −07- sulfatlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Hanksite — sulfat va karbonat boʻlgan noyob minerallardan biri

IMA -CNMNC yangi ierarxik sxemani taklif qiladi (Mills va boshq., 2009). Ushbu roʻyxat Nikel-Strunz tasnifini oʻzgartirish uchun undan foydalanadi (mindat.org, 10 nashr, nashr etilishi kutilmoqda).

  • Qisqartmalar:
    • „*“ — obroʻsizlangan (IMA/CNMNC holati).
    • „?“ — shubhali/shubhali (IMA/CNMNC holati).
    • „REE“ — Nodir yer elementi (Sc, Y, La, Ce, Pr, Nd, Pm, Sm, Eu, Gd, Tb, Dy, Ho, Er, Tm, Yb, Lu)
    • „PGE“ — Platina guruhi elementi (Ru, Rh, Pd, Os, Ir, Pt)
    • 03. C aluminofloridlar, 06 boratlar, 08 vanadatlar (04. HV [5,6] Vanadatlar), 09 Silikatlar:
      • Neso: orol (yunoncha nēsos nēsos, oroldan)
      • Soro: guruhlash (yunoncha sōróῦ sōros, uyum, tepalik (ayniqsa, makkajo‘xori))
      • Siklo: uzuk
      • Ino: zanjir (yunoncha is [genitiv: inos inos ], toladan)
      • Fillo: varaq (yunoncha phyllon phyllon, barg)
      • Tekto: uch oʻlchovli ramka
  • Nikel-Strunz kod sxemasi: NN. XY.##x
    • NN: Nikel-Strunz mineral sinf raqami
    • X: Nikel-Strunz mineral boʻlinish xati
    • Y: Nikel-Strunz mineral oilasi maktubi
    • ## x: Nikel-Strunz mineral/guruh raqami, x qoʻshimcha harf

Sinf: sulfatlar, selenatlar, telluratlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • 07.A Sulfates (selenates, etc.) without Additional Anions, without H2O
    • 07.AB With medium-sized cations: 05 Millosevichite, 05 Mikasaite; 10 Chalcocyanite, 10 Zincosite*
    • 07.AC With medium-sized and large cations: IMA2008-029, 05 Vanthoffite; 10 Efremovite, 10 Manganolangbeinite, 10 Langbeinite; 15 Eldfellite, 15 Yavapaiite; 20 Godovikovite, 20 Sabieite; 25 Thenardite, 35 Aphthitalite
    • 07.AD With only large cations: 05 Arcanite, 05 Mascagnite; 10 Mercallite, 15 Misenite, 20 Letovicite, 25 Glauberite, 30 Anhydrite; 35 Anglesite, 35 Barite, 35 Celestine, 35 Radiobarite*, 35 Olsacherite; 40 Kalistrontite, 40 Palmierite
  • 07.B Sulfates (selenates, etc.) with additional anions, without H2O
    • 07.BB With medium-sized cations: 05 Caminite, 10 Hauckite, 15 Antlerite, 20 Dolerophanite, 25 Brochantite, 30 Vergasovaite, 35 Klebelsbergite, 40 Schuetteite, 45 Paraotwayite, 50 Xocomecatlite, 55 Pauflerite
    • 07.BC With medium-sized and large cations: 05 Dansite; 10 Alunite, 10 Ammonioalunite, 10 Ammoniojarosite, 10 Beaverite, 10 Argentojarosite, 10 Huangite, 10 Dorallcharite, 10 Jarosite, 10 Hydroniumjarosite, 10 Minamiite, 10 Natrojarosite, 10 Natroalunite, 10 Osarizawaite, 10 Plumbojarosite, 10 Walthierite, 10 Schlossmacherite; 15 Yeelimite; 20 Atlasovite, 20 Nabokoite; 25 Chlorothionite; 30 Fedotovite, 30 Euchlorine; 35 Kamchatkite, 40 Piypite; 45 Klyuchevskite-Duplicate, 45 Klyuchevskite, 45 Alumoklyuchevskite; 50 Caledonite, 55 Wherryite, 60 Mammothite; 65 Munakataite, 65 Schmiederite, 65 Linarite; 70 Chenite, 75 Krivovichevite
    • 07.BD With only large cations: 05 Sulphohalite; 10 Galeite, 10 Schairerite; 15 Kogarkoite; 20 Cesanite, 20 Caracolite; 25 Burkeite, 30 Hanksite, 35 Cannonite, 40 Lanarkite, 45 Grandreefite, 50 Itoite, 55 Chiluite, 60 Hectorfloresite, 65 Pseudograndreefite, 70 Sundiusite
  • 07.C Sulfates (selenates, etc.) without additional anions, with H2O
    • 07.CB With only medium-sized cations: 05 Gunningite, 05 Dwornikite, 05 Kieserite, 05 Szomolnokite, 05 Szmikite, 05 Poitevinite, 05 Cobaltkieserite; 07 Sanderite, 10 Bonattite, 15 Boyleite, 15 Aplowite, 15 Ilesite, 15 Rozenite, 15 Starkeyite, 15 IMA2002-034; 20 Chalcanthite, 20 Jokokuite, 20 Pentahydrite, 20 Siderotil; 25 Bianchite, 25 Ferrohexahydrite, 25 Chvaleticeite, 25 Hexahydrite, 25 Moorhouseite, 25 Nickelhexahydrite; 30 Retgersite; 35 Bieberite, 35 Boothite, 35 Mallardite, 35 Melanterite, 35 Zincmelanterite, 35 Alpersite; 40 Epsomite, 40 Goslarite, 40 Morenosite; 45 Alunogen, 45 Meta-alunogen; 50 Coquimbite, 50 Paracoquimbite; 55 Rhomboclase, 60 Kornelite, 65 Quenstedtite, 70 Lausenite; 75 Lishizhenite, 75 Romerite; 80 Ransomite; 85 Bilinite, 85 Apjohnite, 85 Dietrichite, 85 Halotrichite, 85 Pickeringite, 85 Redingtonite, 85 Wupatkiite; 90 Meridianiite, 95 Caichengyunite
    • 07.CC With medium-sized and large cations: 05 Krausite, 10 Tamarugite; 15 Mendozite, 15 Kalinite; 20 Lonecreekite, 20 Alum-(K), 20 Alum-(Na), 20 Lanmuchangite, 20 Tschermigite; 25 Pertlikite, 25 Monsmedite?, 25 Voltaite, 25 Zincovoltaite; 30 Krohnkite, 35 Ferrinatrite, 40 Goldichite, 45 Loweite; 50 Blodite, 50 Changoite, 50 Nickelblodite; 55 Mereiterite, 55 Leonite; 60 Boussingaultite, 60 Cyanochroite, 60 Mohrite, 60 Picromerite, 60 Nickelboussingaultite; 65 Polyhalite; 70 Leightonite, 75 Amarillite, 80 Konyaite, 85 Wattevilleite
    • 07.CD With only large cations: 05 Matteuccite, 10 Mirabilite, 15 Lecontite, 20 Hydroglauberite, 25 Eugsterite, 30 Gorgeyite; 35 Koktaite, 35 Syngenite; 40 Gypsum, 45 Bassanite, 50 Zircosulfate, 55 Schieffelinite, 60 Montanite, 65 Omongwaite
  • 07.D Sulfates (selenates, etc.) with additional anions, with H2O
    • 07.DB With only medium-sized cations; insular octahedra and finite groups: 05 Svyazhinite, 05 Aubertite, 05 Magnesioaubertite; 10 Rostite, 10 Khademite; 15 Jurbanite; 20 Minasragrite, 20 Anorthominasragrite, 20 Orthominasragrite; 25 Bobjonesite; 30 Amarantite, 30 Hohmannite, 30 Metahohmannite; 35 Aluminocopiapite, 35 Copiapite, 35 Calciocopiapite, 35 Cuprocopiapite, 35 Ferricopiapite, 35 Magnesiocopiapite, 35 Zincocopiapite
    • 07.DC With only medium-sized cations; chains of corner-sharing octahedra: 05 Aluminite, 05 Meta-aluminite; 10 Butlerite, 10 Parabutlerite; 15 Fibroferrite, 20 Xitieshanite; 25 Botryogen, 25 Zincobotryogen; 30 Chaidamuite, 30 Guildite
    • 07.DD With only medium-sized cations; sheets of edge-sharing octahedra: 05 Basaluminite?, 05 Felsobanyaite, 07.5 Kyrgyzstanite, 08.0 Zn-Schulenbergite; 10 Langite, 10 Posnjakite, 10 Wroewolfeite; 15 Spangolite, 20 Ktenasite, 25 Christelite; 30 Campigliaite, 30 Devilline, 30 Orthoserpierite, 30 Niedermayrite, 30 Serpierite; 35 Motukoreaite, 35 Mountkeithite, 35 Glaucocerinite, 35 Honessite, 35 Hydrowoodwardite, 35 Hydrohonessite, 35 Shigaite, 35 Natroglaucocerinite, 35 Wermlandite, 35 Nikischerite, 35 Zincaluminite, 35 Woodwardite, 35 Carrboydite, 35 Zincowoodwardite, 35 Zincowoodwardite-3R, 35 Zincowoodwardite-1T; 40 Lawsonbauerite, 40 Torreyite, 45 Mooreite, 50 Namuwite, 55 Bechererite, 60 Ramsbeckite, 65 Vonbezingite, 70 Redgillite; 75 Chalcoalumite, 75 Nickelalumite*; 80 Guarinoite, 80 Theresemagnanite, 80 Schulenbergite; 85 Montetrisaite
    • 07.DE With only medium-sized cations; unclassified: 05 Mangazeite; 10 Carbonatecyanotrichite, 10 Cyanotrichite; 15 Schwertmannite, 20 Tlalocite, 25 Utahite, 35 Coquandite, 40 Osakaite, 45 Wilcoxite, 50 Stanleyite, 55 Mcalpineite, 60 Hydrobasaluminite, 65 Zaherite, 70 Lautenthalite, 75 Camérolaite, 80 Brumadoite
    • 07.DF With large and medium-sized cations: 05 Uklonskovite, 10 Kainite, 15 Natrochalcite; 20 Metasideronatrite, 20 Sideronatrite; 25 Despujolsite, 25 Fleischerite, 25 Schaurteite, 25 Mallestigite; 30 Slavikite, 35 Metavoltine; 40 Lannonite, 40 Vlodavetsite; 45 Peretaite, 50 Gordaite, 55 Clairite, 60 Arzrunite, 65 Elyite, 70 Yecoraite, 75 Riomarinaite, 80 Dukeite, 85 Xocolatlite
    • 07.DG With large and medium-sized cations; with NO3, CO3, B(OH)4, SiO4 or IO3: 05 Darapskite; 10 Clinoungemachite, 10 Ungemachite, 10 Humberstonite; 15 Bentorite, 15 Charlesite, 15 Ettringite, 15 Jouravskite, 15 Sturmanite, 15 Thaumasite, 15 Carraraite, 15 Buryatite; 20 Rapidcreekite, 25 Tatarskite, 30 Nakauriite, 35 Chessexite; 40 Carlosruizite, 40 Fuenzalidaite; 45 Chelyabinskite*
  • 07.E Uranyl Sulfates
    • 07.EA Without cations: 05 Uranopilite, 05 Metauranopilite, 10 Jachymovite
    • 07.EB With medium-sized cations: 05 Johannite, 10 Deliensite
    • 07.EC With medium-sized and large cations: 05 Cobaltzippeite, 05 Magnesiozippeite, 05 Nickelzippeite, 05 Natrozippeite, 05 Zinc-zippeite, 05 Zippeite; 10 Rabejacite, 15 Marecottite, 20 Pseudojohannite
  • 07.J Thiosulfates
    • 07.JA Thiosulfates with Pb: 05 Sidpietersite
  • 07.X Unclassified Strunz Sulfates (Selenates, Tellurates)
    • 07.XX Unknown: 00 Aiolosite, 00 Steverustite, 00 Grandviewite, 00 IMA2009-008, 00 Adranosite, 00 Blakeite[2]


Sinf: xromatlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • 07. F Xromatlar
    • 07. FA qoʻshimcha anionlarsiz: 05 tarapakait, 10 kromatit, 15 xashimit, 20 krokoit
    • 07. FB qoʻshimcha O, V, S, Cl bilan: 05 Fenikokroit, 10 Santanait, 15 Vattersit, 20 Deanesmitit, 25 Edoylerit
    • 07. FC PO 4, AsO 4, SiO 4 : 05 Vauquelinit bilan; 10 Fornacite, 10 Molibdofornacite ; 15 Hemiedrit, 15 Eron ; 20 embreyit, 20 kassedanneit ;
    • 07. FD Dixromatlar: 05 Lopezit[2]

Sinf: molibdatlar, volframatlar va niobatlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • 07. G Molibdatlar, volframatlar va niobatlar
    • 07. GA qoʻshimcha anionlarsiz yoki H 2 O: 05 Fergusonit — (Ce), 05 Fergusonit-(Nd) N, 05 Fergusonit-(Y), 05 Povelit, 05 Vulfenit, 05 Stolzit, 05 Scheelit ; 10 Formanit-(Y), 10 Ivashiroit-(Y) ; 15 paraniit-(Y)
    • 07. GB qoʻshimcha anionlar va / yoki H 2 O bilan: 05 Lindgrenite, 10 Szenicsite, 15 Cuprotungstite, 20 Phyllotungstite, 25 Rankachite, 30 Ferrimolibdite, 35 Antoinit, 35 Mpororoite, 405Cavillie, Tanicite -Nabrauit, 405C -Na-F- K -(Se)
  • 07. H Uran va uranil molibdatlar va volframatlar
    • 07. U 4+ bilan HA: 05 Sedovit, 10 Kuzinit, 15 Moluranit
    • 07. HB U 6+ bilan: 15 Kalkurmolit, 20 Tengxongit, 25 Uranotungstit[2]


== Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. Klein, Cornelis and Cornelius S. Hurlbut, 1985, Manual of Mineralogy, 20th ed., John Wiley and Sons, New York, pp. 347-354 ISBN 0-471-80580-7.
  2. 2,0 2,1 2,2 „minerallar haqida ma'lumot“. Qaraldi: 28-sentabr 2022-yil.