Stieg Larsson

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Karl Stig-Erland „Stieg“ Larsson — shved yozuvchisi, jurnalisti va faoli, (1954-yil 15-avgust — 2004-yil 9-noyabr). U toʻsatdan yurak xurujidan vafot etganidan soʻng, 2005-yilda vafotidan keyin nashr etilgan Mingyillik jinoiy romanlar yozishi bilan mashhur. Trilogiya Shvetsiyada uchta va AQShda bitta kinofilm sifatida moslashtirilgan (faqat birinchi kitob uchun). Nashriyot Devid Lagerkrantsga trilogiyani boshlab oltita romandan iborat uzunroq turkumga kengaytirishni topshirdi. Umrining katta qismini Larsson Stokgolmda yashab, ishlagan. Uning jurnalistik faoliyati sotsialistik siyosatni yoritgan va oʻng ekstremizmning mustaqil tadqiqotchisi sifatida ishlagan.

U afgʻon-amerikalik Khaled Hosseinidan keyin „Ajdaho tatuirovkali qiz“ ning ingliz tiliga tarjimasi muvaffaqiyati tufayli 2008-yilda dunyoda eng koʻp sotilgan fantastika muallifi boʻlgan ikkinchi oʻrinni egalladi[1]. „Mingyillik“ trilogiyasining uchinchi va oxirgi romani "Hornets inini tepgan qiz" Publishers Weekly nashriga koʻra, 2010-yilda Qoʻshma Shtatlarda eng koʻp sotilgan kitobga aylandi[2]. 2015-yilning martiga kelib uning seriyasi butun dunyo boʻylab 80 million nusxada sotilgan[3].

Avvalgi hayoti oilasi va taʼlimi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Stieg Larsson 1954-yil 15-avgustda Karl Stig-Erland Larsson nomida Shvetsiyaning Västerbottens lan, Skelleftehamn shahrida tugʻilgan, u yerda otasi va onasi bobosi Rönnskärsverken eritish zavodida ishlagan. Mishyak bilan zaharlanishdan aziyat chekkan otasi ishdan ketdi va oila keyinchalik Stokgolmga koʻchib oʻtdi. Biroq, tor yashash sharoitlari tufayli ular bir yoshli Larssonni ortda qoldirishga qaror qilishdi. Toʻqqiz yoshiga qadar Larsson bobosi va buvisi bilan Västerbotten okrugi Norsyo munitsipalitetidagi Byursele qishlogʻi yaqinidagi qishloqdagi kichkina yogʻoch uyda yashagan[4]. U qishloq maktabida oʻqigan va Shvetsiya shimolidagi uzoq, qorli qishda maktabga borib -kelish uchun changʻida yurgan, bu voqealarni yaxshi eslagan.

Yozish[tahrir | manbasini tahrirlash]

Larssonning 12 yoshga toʻlgan kunida ota-onasi unga tugʻilgan kuniga sovgʻa sifatida yozuv mashinkasini sovgʻa qilishdiManba xatosi: The opening <ref> tag is malformed or has a bad name.

Larssonning fantastika yozishdagi birinchi harakatlari ilmiy fantastika janrida boʻlgan. U yoshligidan ilmiy-fantastik oʻquvchi sifatida 1971-yilda Shvetsiya ilmiy-fantastik fandomida faol boʻlgan, u 1972-yilda Rune Forsgren bilan birgalikda oʻzining birinchi fanzani „Sfären“ ni tahrir qildi va u Stokgolmdagi SF•72 nomli birinchi ilmiy-fantastik anjumanida qatnashdi. 1970-yillar davomida Larsson 30 ga yaqin qoʻshimcha fanzin nashrlarini nashr etdi, 1971-yilda Stokgolmga koʻchib oʻtgandan soʻng u 1978 va 1979-yillarda boshqaruv kengashi aʼzosi va 1980-yilda raisi boʻlgan Skandinaviya SF Jamiyatida faollashdi.

Faollik va jurnalistika[tahrir | manbasini tahrirlash]

Fotosuratchi sifatida ishlagan Larsson oʻta chap siyosiy faollik bilan shugʻullangan. U Kommunistiska Arbetareförbundet (Kommunistik Ishchilar Ligasi) aʼzosi boʻldi[5], shved trotskiychi jurnali Fjärde internationalen jurnaliga, Toʻrtinchi Xalqaro tashkilotning Shvetsiya boʻlimi jurnaliga muharrirlik qildi. U haftalik Internationalen uchun muntazam ravishda yozgan[6].

Ism oʻzgarishi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Larssonning birinchi ismi Stig edi, bu standart imlo xatolik boʻlgan. 20 yoshida u doʻsti Stig Larsson bilan chalkashmaslik uchun uni oʻzgartirdi, u Stigdan ancha oldin taniqli yozuvchiga aylandi[7][8]. Imlodan qatʼiy nazar talaffuz bir xil.

Vafoti[tahrir | manbasini tahrirlash]

Larsson 2004-yil 9-noyabrda ishga zinadan koʻtarilganidan keyin yurak xurujidan vafot etdi. U 50 yoshda edi. ABC News maʼlumotlariga koʻra, uning ratsionida tez ovqatlanish va qahva koʻp boʻlgan[9]. U Stokgolmdagi Södermalm tumanidagi Hogalid cherkovi qabristoniga dafn etilgan[10].

Biografiyalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kurdo Baksi, Larssonning Expodagi sobiq hamkasbi, 2010-yil yanvar oyida Min van Stieg Larsson („Mening doʻstim Stieg Larsson“) asarini nashr etdi[11].

Barri Forshouning ingliz tilidagi tarjimai holi 2010-yil aprel oyida chop etilgan[12].

Larssonning bevasi Eva Gabrielsson 2011-yilda oʻzining „Millennium, Stieg & jag“ memuarini[13] nashr etdi, oʻsha yili ingliz tilida "Stig Larsson va men haqida" „Seni bilishingni istagan narsalar bor“ nomi bilan chop etildi.

2018-yilda Yan Stoklassaning Larssonning Palmening oʻldirilishi boʻyicha tadqiqotlari haqidagi tadqiqoti shved tilida[14] va keyingi yili ingliz tiliga Tara F. Chace tomonidan tarjima qilingan "Olov bilan oʻynagan odam: Stieg Larssonning yoʻqolgan fayllari va sarlavhasi ostida chop etildi[15].

Stig Larsson mukofoti[tahrir | manbasini tahrirlash]

2009-yildan beri Larssonning oilasi va Norstedts uning xotirasi uchun har yili 200 000 shved kronasi (2022-yilda 18 668 AQSh dollari) miqdoridagi mukofotni taʼsis etishdi. Mukofot Stig Larsson ruhida ishlaydigan shaxs yoki tashkilotga beriladi.

2015-yilda xitoylik yozuvchi Yang Jisheng „Qabr toshi“ nomli asari „Uch yillik buyuk Xitoy ocharligi“ oqibatlarini tasvirlab bergani uchun mukofot oldi[16].

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „Bestselling fiction authors in the world for 2008“ (2009-yil 15-yanvar). 29-may 2012-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 22-sentabr 2009-yil.
  2. ↑ Maryles, Daisy (3–sentabr 2011–yil). „The Winning Game: 2010 Hardcovers: Facts & Figures 2011“. Publishers Weekly.{{cite magazine}}: CS1 maint: date format ()
  3. ↑ Begley, Sarah. „Here's the Cover for the New Book in Stieg Larsson's Millennium Series“ (21-mart 2015-yil). Qaraldi: 17-iyun 2015-yil.
  4. ↑ Petersson. „Berättelsen om Stieg Larsson“ (shvedcha). norran.se. 2011-yil 6-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 15-iyun 2011-yil.
  5. ↑ „Steig Larsson“. booksfactory.com. Books of the World. 2010-yil 9-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan.
  6. ↑ „Biography – Background – Stieg Larsson, the man behind Lisbeth Salander“. Stieglarsson.com (9-noyabr 2004-yil). 2009-yil 30-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 5-avgust 2010-yil.
  7. ↑ Petersson. „Berättelsen om Stieg Larsson“ (shvedcha). norran.se. 2011-yil 6-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 15-iyun 2011-yil.
  8. ↑ Forsman. „Stig Larsson: Han ändrade själv stavningen“ (shvedcha). folkbladet.nu. 2011-yil 20-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 15-iyun 2011-yil.
  9. ↑ Donaldson James. „Stieg Larsson's Girlfriend Rages in Memoir“ (21-fevral 2011-yil). Qaraldi: 6-yanvar 2017-yil.
  10. ↑ Lasisi. „Stieg and Me by Eva Gabrielsson (Book Review by Dare Lasisi)“. darelasisi.co.uk. Qaraldi: 3-oktabr 2020-yil. [sayt ishlamaydi]
  11. ↑ Stockholm: Norstedts. ISBN 9113029541.
  12. ↑ Forshaw, Barry (2010). The Man Who Left Too Soon: The Biography of Stieg Larsson (2010). London: John Blake Publishing. ISBN 9781844549405.
  13. ↑ Stockholm: Actes Sud. ISBN
  14. ↑ Stocklassa, Jan (2018). Stieg Larssons arkiv: Nyckeln till Palmemordet. Stockholm: Bokfabriken.
  15. ↑ Stocklassa, Jan (2019). The Man Who Played with Fire: Stieg Larssonʼs Lost Files and the Hunt for an Assassin. Seattle: Amazon Crossing. ISBN 9781542092937.
  16. ↑ „The annual Stieg Larsson prize“. stieglarssonfoundation.se. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Stieg_Larsson&oldid=3464382" dan olindi