Spiral galaktikalar

Spiral galaktikalar - tashki koʻrinishi spiralni eslatuvchi gigant yudduz sistemalari. Teleskopda kuzatilganda katta ravshan yadrosi koʻrinadi, uning atrofini yadrodan boshlanuvchi spiralsimon bir necha shoxobcha oʻrab turadi. S.g. koʻpincha bir tomonga oʻralgan ikki shoxobchadan iborat boʻladi. Baʼzan daraxt shoxchalariga oʻxshash erkin shoxobchali S.g. kuzatiladi. Hatto bitta tarmokli S. g. mavjud. Hamma shoxobchalar deyarli bir tekislikda, yaʼni Galaktikaning aylanish tekisligida joylashgan. Andromeda tumanligi ham, bizning Galaktika ham S.g. (Somon yuliijj ayrim qismlari ikkiga ajralgan holda koʻrinadi) hisoblanadi. Astronomik kuzatishlardan Quyosh sistemasi spiral tarmoklar orasidagi oralikda joylashganligi anikdangan. Ayrim S.g. (mas, NGC 1300) da tarmoklar yadrodan emas, balki u bilan "koʻprik" vositasida bogʻlangan va undan bir necha oʻn parsek masofadan boshlanadi. Bunday S.g. uzilgan S.g. deb ataladi. S.g. oʻz oʻqi atrofida aylanadi. Aylanish tezligini oʻlchab, galaktikalarning massasini taxminan hisoblab chiqarish mumkin (yana qarang Galaktika, Galaktikalar).