Sidi Boushaki sheʼri

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Ushbu maqola Sidi Boushaki she'ri haqidadir. Boushaki soʻzining boshqa maʼnolari uchun bu yerga qarang.
Sidi Bousaki she'ri
Asl nomi arabcha: أرجوزة سيدي بوسحاقي
Muallif(lar) Sidi Boushaki (1394-1453)
Mamlakat Jazoir
Til arabcha
Janr(lar)i Sheʼriyat
Nashr etilgan sanasi XV asr
Sahifalar soni 150 she'riy she'r
ISBN ISBN 978-9953-34-633-5

Sidi Boushaki she'ri (arab. أرجوزة سيدي بوسحاقي) — molikiy ilohiyotchisi va arab tilshunosi Sidi Boushaki (1394-1453) tomonidan yozilgan arab grammatikasi she’ri.[1][2][3][4][5]

Sidi Boushaki haqida[tahrir | manbasini tahrirlash]

U Abu Ishoq Ibrohim ibn Fayd az-Zavaviy, Qurʼon tafsiri, huquqshunos va tilshunos boʻlib, Jurdjura asarlaridan Teniya shahri yaqinidagi Somaa qishlogʻida 796 hijriyda tugʻilgan va hijriy 857 yilda vafot etgan va keyingi dafn etilgan. Xachna tog'laridagi Zawiyet Sidi Boushakidagi Meraldene daryosiga.[6][7][8][9][10]

Uning bir nechta kitoblari bor, ulardan eng mashhurlari:[11][12]

  • Qur'oni Karimning "Tafsir az-Zavaviy" deb nomlangan tafsiri (arab. تفسير الزواوي).[13]
  • Muxtasar Xalilning Molikiy fiqhiga oid uchta sharhi (arab. مختصر خليل).[14]
  • “Talxis al-Talxis”, “Talxis al-Miftoh” kitobining ritorika, maʼno va bayon (arab. تلخيص التلخيص) haqidagi tafsiridir.[15]

Tavsif[tahrir | manbasini tahrirlash]

“Sidiy Boushakiy she’ri” islom olamidagi arab tilining eng mashhur kitoblaridan biri boʻlib, Ibn Hishom al-Ansoriy tomonidan yozilgan “Arab grammatik qoidalarini ifodalash” asarining nasriy matnini izohlab, grammatika masalalariga bagʻishlangan.[16][17][18][19][20]

U Sidiy Boushakiy kitoblari orasida arab grammatikasi boʻyicha eng mashhur yozuvlardan biri sanaladi va bu sheʼrni “Arguzat az-Zavaviy grammatikada” (arabcha: أرجوزة الزواوي في النحو) nomi ostida sharhlovchi va izohlovchi bir qancha qoʻlyozmalar va nashr etilgan kitoblar mavjud.[21][22][23][24]

Tarkib[tahrir | manbasini tahrirlash]

Gramolog Sidi Boushakiy o'z she'rini rajaz deb nomlangan arab she'riyati o'lchagichiga muvofiq 150 baytda yozgan.[25][26][27]

U bu matnda arab prozodikasi va she’riyatidagi mahoratini namoyish etgan, bu she’rni qabul qilgan, hayratga solgan va dunyoda keng tarqalgan.[28][29][30]

Xulosa[tahrir | manbasini tahrirlash]

Muallif o'zining uzun she'rini uchta asosiy bo'limga, ya'ni kirish, so'ngra asosiy va nihoyat, xulosaga ajratdi.[31][32][33]

Dastlabki olti baytda muallif arab tili grammatikasini va arab tili talabalari tomonidan oson yodlanadigan ibora boʻlgan ʻIʿrab tilini rajaz turiga koʻra oʻrgatish maqsadini koʻzlagan she’r mazmunini qisqacha bayon qilgan.[34][35][36]

Keyin toʻrt bobga boʻlingan 138 misrali she’r matni keldi, birinchi bob gap haqida (arab. الجملة), ikkinchi bob bosh gap va ergash gap (arab. الجار والمجرور), uchinchi bobda Tahlil qilishdagi istisno soʻzlar, toʻrtinchi bob esa tahlildagi maxsus iboralar haqida.[37][38][39]

Yozuvchi oʻz she’rini xulosa bobida yakunlab, unda oʻzining kompozitsiyasini umumlashtirish, Allohga hamd aytish va Muhammadga duo qilish uchun olti oyatni ajratib koʻrsatdi.[40]

Izohlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bir qancha tilshunoslar Sidi Boushakiy she’rining soddaligi va maktablarda saqlanishi osonligi uchun uni tushuntirish boʻyicha kitoblar yozgan. Bu rivoyat va tafsirlar orasida quyidagilarni keltirishimiz mumkin:[41]

  • Az-Zavaviy she’riyatini izohlashda grammatik iqtibos (arabcha: القبس النحوي في شرح نظم الزواوي).[42][25][43][44]
  • Imom Az-Zavaviy she'rining izohini o'z ichiga olgan shirin manba (arabcha: المنهل العذب الحاوي شرح أرجوزة الإمام الزواوي).[25]
  • Az-Zavaviyning foydali izohida yangi gap (arabcha: القول الجديد في شرح الزواوي المفيد).[45][40][46]
  • Az-Zavaviy she'rini tushunish niyatida bo'lgan kishiga mezbon rahbar va yordamchi (arabcha: المرشد الآوي ومعين الناوي لفهم قصيدة الزواوي).[41]
  • Talabalarning Az-Zavaviy she’riyatining sintaksis qoidalarini tushuntirishdan maqsadi (arabcha: ضالة الطلاب في شرح نظم الزواوي لقواعد الإعراب).[47][48]
  • Az-Zavaviy she'rlarini tushuntirishda yangilik arab tilini ifodalash (arabcha: الجديد في شرح نظم الزواوي لإعراب اللفظ العربي).[49]
  • Az-Zavaviy sheʼri (arab. نظم الزواوي).[50]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. „أرجوزة نظم قواعد الإعراب الزواوي“.
  2. „نظم قواعد الإعراب للزواوي محقق“.
  3. „منظومة قواعد الإعراب للإمام الزواوي“.
  4. „نظم قواعد الإعراب للزواوي“.
  5. „القول الجديد في شرح الزواوي المفيد - علال نوريم“.
  6. „كفاية المحتاج لمعرفة من ليس في الديباج“.
  7. أحمد, بابا، أحمد بن; Bābā, Aḥmad ibn Aḥmad; Muṭīʻ, Muḥammad; محمد, مطيع، „كفاية المحتاج لمعرفة من ليس في الديباج“ (2000).
  8. „الضوء اللامع لأهل القرن التاسع- الجزء الأول“ (1936).
  9. Islamkotob. „الموسوعة الميسرة في تراجم أئمة التفسير والإقراء والنحو واللغة“.
  10. الموسوعة الميسرة في تراجم أئمة التفسير والإقراء والنحو واللغة | جامع الكتب الإسلامية. 
  11. „do-dorrat-al7ijal“. www.dorat-ghawas.com.
  12. „نظم بوطليحية“.
  13. درة الحجال في غرة أسماء الرجال مع الذيل - مالكية, January 2002. ISBN 9782745132819. 
  14. „Taarif Khalaf Bi Rijal Salaf“.
  15. „ص1 - كتاب شرح نظم قواعد الإعراب - - المكتبة الشاملة الحديثة“.
  16. Derenbourg, Hartwig; Real Biblioteca, Escorial „Les manuscrits arabes de l'Escurial“ (1903).
  17. „الضوء اللامع لأهل القرن التاسع“.
  18. الضوء اللامع لأهل القرن التاسع 1-6 ج1, January 2003. ISBN 9782745137135. 
  19. „من نصوص الفقه المالكي: بو طليحية وهو نظم في المعتمد من الكتب والفتوى على مذهب المالكية“ (2002).
  20. „نظم قواعد الإعراب الزواوي“.
  21. الألفية الصغيرة المسماة الحديقة في علوم الحديث الشريف, January 2018. ISBN 9782745185723. 
  22. نور اليقين في شرح حديث أولياء الله المتقين (سلسلة الرسائل والدراسات الجامعية), January 2016. ISBN 9782745101891. 
  23. „نيل الابتهاج بتطريز الديباج“.
  24. نيل الابتهاج بتطريز الديباج, January 2013. ISBN 9782745174758. 
  25. 25,0 25,1 25,2 „أرجوزة نظم قواعد الإعراب الزواوي“.
  26. „شرح نظم الزواوي“.
  27. „شرح قواعد الإعراب لابن هشام في منظومة الزواوي إعداد وتقديم الفقيه صالح المنقوش السملالي“ (28-dekabr 2019-yil).
  28. „الدرس 36 من شرح نظم الزواوي لقواعد ابن هشام في النحو Mc“.
  29. „الجامع الحاوي لمعاني نظم الزواوي إعداد وتقديم الفقيه الحسين بلفقيه“ (3-dekabr 2019-yil).
  30. „إفعام الذهن الخاوي بمعاني نظم الزواوي إعداد وتقديم الفقيه جامع ابو عدي الوجاني“ (23-aprel 2020-yil).
  31. „شرح نظم الزواوي بشرح البعقيلي للشيخ موسى الدخيلة المغربي“.
  32. „شرح نظم الزواوي لمتن قواعد الإعراب“.
  33. „شرح نظم الزواوي على قواعد الإعراب _ فضيلة الشيخ احمد بن عمر الحازمي“.
  34. „نظم قواعد الإعراب للزواوي“ (17-fevral 2017-yil).
  35. „الدرس 36 من شرح نظم الزواوي لقواعد ابن هشام في النحو Mc“.
  36. „نظم قواعد الإعراب للزواوي“.
  37. „شرح نظم قواعد الإعراب للزواوي“.
  38. „شرح نظم الزواوي على قواعد الإعراب.. للعلامة أحمد بن عمر الحازمي“.
  39. „نظم قواعد الإعراب للزواوي“.
  40. 40,0 40,1 „1828 كتاب اقرا اونلاين Pdf القول الجديد في شرح الزواوي المفيد علال نوريم المراكشي“.
  41. 41,0 41,1 شرح أرجوزة الإمام الزواوي المسمى المرشد الآوي ومعين الناوي لفهم قصيدة الزواوي, 2003. ISBN 9789953346335. 
  42. السباعي، الحسين مرداس; الزواوي، إبراهيم بن فائد بن موسى،. القبس النحوي في شرح نظم الزواوي (Arabic). دمشق: دار الكلم الطيب،, 2004. OCLC 4771332130. [sayt ishlamaydi]
  43. „القبس النحوي في شرح نظم الزواوي“. دار الكلم الطيب، (19-aprel 2004-yil). [sayt ishlamaydi]
  44. „القبس النحوي في شرح نظم الزواوي - الحسين بن مرداس السباعي pdf | Ebooks free books, My books, Books“. Pinterest.
  45. نوريم، علال; الزواوي، إبراهيم بن فائد بن موسى،. القول الجديد في شرح الزواوي المفيد (Arabic). د. م.: د. ن.]،, 2003. OCLC 4770109541. [sayt ishlamaydi]
  46. „القول الجديد في شرح الزواوي المفيد“. د. ن.]، (19-aprel 2003-yil). [sayt ishlamaydi]
  47. الساخي، محمد; الزواوي، إبراهيم بن فائد بن موسى،. ضالة الطلاب في شرح نظم الزواوي لقواعد الإعراب (Arabic). بيروت: مؤسسة الرسالة ناشرون،, 2010. OCLC 4770387207. [sayt ishlamaydi]
  48. „ضالة الطلاب في شرح نظم الزواوي لقواعد الإعراب“. مؤسسة الرسالة ناشرون، (19-aprel 2010-yil). [sayt ishlamaydi]
  49. الجديد في شرح نظم الزواوي لإعراب اللفظ العربي: بأسلوب تعليمي مبسط ومشكول معزز بالقطوف اللغوية الدانية واللمسات التجويدية والبيانية, 19-aprel 2015-yil. ISBN 9789954247105. 
  50. الزواوي، إبراهيم بن فائد بن موسى،. نظم في النحو (Arabic). OCLC 4769980833. [sayt ishlamaydi]

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]