Short-trek

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Rossiya Federatsiyasi Markaziy bankining oltin tangasi

Short-trek (inglizcha: short-track speed skating, ruscha: скоростной бег на коньках на короткой дорожке ) — konkida uchish sportining bir turi. Masofadagi sportchilar (odatda 4-8: masofa qancha uzoq bo‘lsa, poygada shuncha ko‘p odam) bir vaqtning o‘zida uzunligi 111,12 m bo‘lgan oval muz yo‘lagi bo‘ylab konkida uchishadi.

Qoida va turlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Short-trek masofasiga start berilishi
Short-trekchilar burilishlardan o‘tib, xuddi muzga yopishib oladigan darajada

Yo‘lak, qoida tariqasida, oddiy xokkey maydonchasiga joylashtiriladi. Burilishlar 8 m ichki radius bilan amalga oshiriladi, aylanmalar orasidagi masofa 28,85 m. Masofa — 111,12 — chetidan 0,5 m masofani o‘lchash yo‘li bilan olinadi. Ular soat miliga teskari yo‘nalishda harakat qilishadi. Qisqa masofalarga bo‘lgan musobaqalarda konkida uchuvchilar "toza" muzni burilishlari boshlang‘ich chizig‘i bilan birga (fotofinish apparati bilan marra chizig‘i harakatsiz holatda)poygadan-poygagacha biroz siljiydi. Uzoq masofaga — ular har bir poygadan keyin mashinani qo‘yib yuborishadi.

Poygalar 500, 1000, 1500 va 3000 metrgacha o‘tkaziladi.

Estafeta poygasi davomida oxirgi ikki aylanadan tashqari ishtirokchilar istalgan vaqtda bir-birlari bilan almashinishlari mumkin. Bunda ular o‘z safdoshlarini itarib yuborishlari mumkin. Yiqilgan sportchilarni istalgan vaqtda almashtirishi mumkin (shu jumladan oxirgi doirada). Erkaklar uchun 5000 m, ayollar uchun 3000 m estafeta.  

Ko‘pkurash to‘rtta yo‘nalishdan iborat: 500 m (4,5 aylana), 1000 m (9 marta doira), 1500 m (13,5 marta doira), 3000 m (27 marta aylana).  

Butun poyga yaqindan kurashganligi sababli, short-trek qoidalari juda keskin . Xususan, taqiqlanadi[1]:

  • boshqa sportchilarga xalaqit berish (DQI — Impeding); 
  • masofa kesish (DQO — Outside); 
  • tezroq sportchining trayektoriyasini kesib o‘tish (DQX — Crossing); 
  • oyoqni marraga qadar oldinga tashlash, konki tig‘ini muzdan uzmaslik (DQK — Kicking); 
  • jamoadoshlarini turtish (estafeta berilishidan tashqari); 
  • ikki yoki undan ortiq sportchining til biriktirib harakat qilishi.  

Agar konkida uchuvchi aylana bo‘ylab o‘tib ketsa, u quvib o‘tuvchining o‘tishiga ruxsat berishi shart. Agar konkida uchuvchi ikki doiradan oshib ketgan bo‘lsa, u musobaqani tark etadi (agar yaqin atrofda raqiblar bo‘lmasa). Biroq, sudyaning qarori bilan urib tushirilgan shaxs yakuniy tasnifga kiritilishi mumkin (masalan, agar uni urib yuborishgan bo‘lsa).

Uskunalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Konkilar (pichoqlar) botinkaga qattiq bog‘langan (klap-skeytlarda yurish taqiqlanadi). Pichoq etikning o‘rtasiga nisbatan chapga siljiydi - bu sizga tom ma’noda yerga "yaqin" turishga imkon beradi, pichoq ham egiluvchan, ovalga ega. Chap qo‘lqopning barmoq uchlarida maxsus yopishtirgichlar mavjud bo‘lib, kerak bo‘lganda muzga tayanish imkonini beradi. Boshqa anjomlar: dubulg‘a, kevlar qoplamali kombinezonlar, bo‘yin himoyasi, qalqonlardan iborat.

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Poyga belgilari

Klassik konkida uchish uchun ixtisoslashtirilgan maydon kerak bo‘ladi (xalqaro musobaqalarda uzunligi 400 m yo‘lak qabul qilingan), bunday  maydon futbol stadionidan uzunroqdir. Short-trek konkida uchish uchun maxsus belgilarga ega oddiy xokkey “qutisi” lozim bo‘ladi.

XX asrning boshlarida AQSH va Kanadada konkida uchishning yangi, yanada demokratik shakli vujudga keladi. 1967-yilda Xalqaro konkida uchish ittifoqi (ISU) 1976-yilgacha xalqaro musobaqalarni tashkil qilmagan bo‘lsa-da, konkida uchish bo‘yicha short-trekni o‘z zimmasiga oladi. Jahon chempionatlari 1981-yildan buyon (garchi oldingi musobaqalar ham bu maqomga ega bo‘lgan bo‘lsa ham) o‘tkazib kelinmoqda. Short-trek bo‘yicha birinchi Yevropa chempionati 1997-yilda Malmyoda (Shvesiya) bo‘lib o‘tgan[2]. 1999-yildan buyon esa Jahon kubogi o‘tkazib kelinmoqda. Kalgarida o‘tkazilgan Olimpiya o‘yinlarida short-trek konkida uchish ko‘rgazmali sport turi edi. U faqat 1992-yilda Olimpiyaga to‘liq qabul qilingan va o‘shandan beri "oq" Olimpiya o‘yinlarining ajralmas qismi bo‘lib kelgan. Vankuverda short-trek bo‘yicha 8 ta Olimpiya medallari komplekti o‘ynaldi.

Rossiyada 1985-yilda Belluno (Italiya)dagi Universi ada short-trek bilan boshlangan. Birinchi SSSR chempionati 1988-yilda bo‘lib o‘tadi. AQSH va Kanadada — short-trek klassik konkida uchishdan ko‘ra mashhurroq bo‘ldi.

2014-yilda Sochida o‘tkazilgan Qishki Olimpiada o‘yinlarida Viktor An (An Xyon-Su) uchta: ikkitasi 1000 va 500 metrga individual poygada va uchinchisi 5000 metrga estafetada oltin medalni qo‘lga kiritdi. Shunday qilib, Viktor An short-trek bo‘yicha yagona olti karra Olimpiya chempioni bo‘ldi.

Short-trek bo‘yicha rekordlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Erkaklar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Masofa Sportchi Millati sana Shahar Natija
500 m U Daszin[3] Xitoy bayrogʻi Xitoy 2018-yil 11-noyabr Kalgari, Kanada 39.505
1000 m Xvan De Xon[4] Janubiy Koreya bayrogʻi Koreya Respublikasi 2016-yil 12-noyabr Solt-Leyk Siti, AQSh 1:20.875
1500 m Sjinkie Knegt[5] Niderlandlar bayrogʻi Niderlandiya 2016-yil 13-niyabr Solt-Leyk Siti, AQSh 2:07.943
3000 m No Djin Gyu[6] Janubiy Koreya bayrogʻi Koreya Respublikasi 2011-yil 19-mart Varshava Polsha 4:31.891
5000 m (estafeta) Csaba Burján

Cole Krueger

Shaoang Liu

Shaolin Sándor Liu[7]

Vengriya bayrogʻi Vengriya 2018-yil 4-noyabr Kalgari, Kanada 6:28.625

Ayollar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Distance Athlete Nation City Date Record time Ref
500 m Kim Boutin Kanada bayrogʻi Kanada Salt Lake City, United States 2019-yil 3-noyabr 41.936 [8][9]
1000 m Suzanne Schulting Niderlandlar bayrogʻi Niderlandiya Beijing, China 2022-yil 11-fevral 1:26.514 [10]
1500 m Choi Min-jeong Janubiy Koreya bayrogʻi Koreya Respublikasi Salt Lake City, United States 2016-yil 12-noyabr 2:14.354 [11]
3000 m Jung Eun-ju Janubiy Koreya bayrogʻi Koreya Respublikasi Harbin, China 2008-yil 15-mart 4:46.983 [12]
3000 m
estafeta 		Selma Poutsma
Suzanne Schulting
Yara van Kerkhof
Xandra Velzeboer		 Niderlandlar bayrogʻi Niderlandiya Beijing, China 2021-yil 23-oktabr 4:02.809 [13]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ "Special Regulations & Technical Rules Short Track Speed Skating 2021". International Skating Union. Retrieved 10 February 2022.
  2. ↑ Информация на сайте ИСУ
  3. ↑ "Results - Men's 500m Final A". shorttrack.sportresult.com. 11 November 2018. Retrieved 12 November 2018.
  4. ↑ "ISU World Cup 2016/2017 Salt Lake City – Men's 1000m Results". shorttrack.sportresult.com. 12 November 2016. Retrieved 12 November 2017.
  5. ↑ "ISU World Cup 2016/2017 Salt Lake City – Men's 1500m Results". shorttrack.sportresult.com. 13 November 2016. Retrieved 12 November 2017.
  6. ↑ "2011 ISU World Team Championships – Men's 3000m Results". shorttrack.sportresult.com. 19 March 2011. Retrieved 12 November 2017.
  7. ↑ "ISU World Cup 2018/19 – Men's 5000m Relay Results". shorttrack.sportresult.com. 4 November 2018. Retrieved 12 November 2018.
  8. ↑ „ISU World Cup 2019/20 – Salt Lake City, UT (USA) – Ladies 500m (2) – Quarterfinals“. ISU. Qaraldi: 3-dekabr 2019-yil.
  9. ↑ „Kim Boutin sets short track world record in women's 500m in Utah“. CBC Sports (3-noyabr 2019-yil). Qaraldi: 4-noyabr 2019-yil.
  10. ↑ „Short Track Speed Skating – Women's 1000m – Quarterfinals – Results“. BOCWOG (11-fevral 2022-yil). 11-fevral 2022-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-fevral 2022-yil.
  11. ↑ „ISU World Cup 2012/2013 Salt Lake City - Women's 1500m Results“. ISU. Qaraldi: 20-fevral 2018-yil.
  12. ↑ „2008 ISU World Team Championships, China - Women's 3000m Bracket #2 Results“. ISU. Qaraldi: 20-fevral 2018-yil.
  13. ↑ „ISU World Cup 2021/22 – Beijing (CHN) – Women – 3000 m Relay – Semifinals – Results“. ISU. Qaraldi: 4-fevral 2022-yil. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Short-trek&oldid=3681049" dan olindi