Shippak

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Ochiq-poshnali shippak

Shippak — bu engil poyabzal, shuningdek „ichki poyabzal“ deb ataladi, ularni kiyish va yechib olish oson, ayniqsa uyda kiyish uchun moʻljallangan[1]. Ular uyda yurish paytida oyoqlar uchun qulaylik va himoyani taʼminlaydi.

Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]

Shippakning tarixi 12-asrga borib taqaladi. Gʻarbda ommaviy foydalanish 1478-yilga toʻgʻri keladi[2][3].

Peranakan 19-asr oxiridagi xitoyning toʻy shippaklari

Xitoyda shippaklar tarixi miloddan avvalgi 4700-yilga borib taqaladi[4][yaxshiroq manba kerak]. Ular asosan paxta yoki toʻqilgan matodan qilingan, shuningdek, teri qoplamalari bilan qoplangan. Ajdarlar kabi kuch ramzlari tasvirlangan.

Mahalliy amerikalik mokaslar ham juda bezakli edi. Bunday mokaslar tabiat manzaralari, munchoqlar va nayzalar bilan bezatilga va ularni uy ichida kiyishga moslashtirishgan. Inuit va Aleut odamlar oyoqlarini uylari ichidagi muzlagan yerdan himoya qilish uchun quyon terisidan poyabzal yasashgan[5].

Fashionable Orientalism Gʻarbga babush kabi dizaynlarning kiritilishini koʻrdi.

Viktoriya davridagi odamlar uylaridan tashqarida chang va shagʻaldan saqlanish uchun bunday poyabzalga muhtoj edilar[6]. Viktoriya davridagi ayollar oʻzlarining kashtadoʻzlik va tikish qobiliyatlarini shippaklarni bezashda namoish etishgan[7].

Turlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

  Terili turlariga quyidagilar kiradi:

  • Ochiq poshnali shippaklar — odatda oyoqning yuqori qismini va oyoq barmoqlarini oʻrab turadigan va tovonni ochiq qoldiradigan matodan tayyorlanadi. Ular koʻpincha xona narxiga kiritilgan qimmatbaho mehmonxonalarda tarqatiladi.
  • Yopiq shippaklar — oyoqning tashqariga chiqib ketishiga yoʻl qoʻymaydigan tovoni himoyasi boʻlgan shippak.
  • Terlik botinkalar — etiklarga oʻxshash shippaklar.. Ular odatda jun yoki yumshoq qoplama, yumshoq kauchuk taglikli moʻynali etiklardir. Koʻpincha ularni ayollar yoqtirishadi. Qoʻy terisidan tikilgan etiklarni tashqarida kiyish mumkin.
  • Sandal shippaklari — Birkenstockning yostiqli sandallariga oʻxshash yumshoq mato yoki kauchuk taglikli yostiqli shippaklardir.
  • Kechki terili, shuningdek, „Shahzoda Albert“ shippagi sifatida ham tanilgan Albert, Prince Consort shippaklari. Ular baxmaldan tikilgan bo‘lib, tagi charmdan. Unda grogren kamonni yoki egasining bosh harflari zarhal rangda kashta tikilgan.
Hayvonlar oyogʻi shaklidagi yangi shippaklar

Baʼzi shippaklar shippakdan boshqa narsaga oʻxshab tayyorlanadi va yangilik sifatida sotiladi. Shippaklar odatda yumshoq va rangli materiallardan tayyorlanadi va hayvonlar, hayvonlarning panjalari, transport vositalari, multfilm qahramonlari va boshqa shaklarda boʻlishi mumkin.

Yumshoq ichki qismga ega boʻlgan barcha poyabzallar shippak hisoblanmaydi. Kauchuk taglik va bogʻichli har qanday poyabzal oddiy tashqi poyabzal hisoblanadi. Hindistonda rezina shippaklar (tapichkalar) yopiq poyabzal sifatida kiyiladi[8].

Ommaviy madaniyatda[tahrir | manbasini tahrirlash]

Xayoliy qahramon Zolushka shisha shippak kiyganligi aytiladi; zamonaviy tilda, ularni shishali baland poshnali tuflilar deb atash mumkin. Ushbu motiv Charles Perraultning 1697-yildagi „Cendrillon ou la petite pantoufle de verre“ ertakining „Zolushka yoki Kichkina shisha shippak“ versiyasida kiritilgan. Bir necha yillar davomida bu tafsilot notoʻgʻri tarjima ekanligi va hikoyadagi shippak oʻrniga moʻynadan qilingan shippakdan foydalanishgan. Ammo bu talqin folklorshunoslar tomonidan obroʻsizlantirildi[9].

Derek „The Slipper Man“ning muxlisi 2007-yil 30-iyun holatiga koʻra ketma-ket 23 yil davomida bir juft shippak kiyish boʻyicha Ginnesning rekordlar kitobiga kiritilgan[10]. 

Judy Garland tomonidan "Oz sehrgari" filmida kiyilgan bir juft yoqut tufli 1988-yil iyun oyida Christiesda 165 000 dollarga sotilgan. Xuddi shu juftlik 2000-yil 24-mayda 666 000 dollarga qayta sotilgan[11]. Ikkala holatda ham ular kimoshdi savdosida sotilgan eng qimmat poyabzal edi[12].

Gavayi va Karib dengizining koʻplab orollarida tapichkalarni tasvirlash uchun shippaklar ishlatiladi. 

„Uy poyafzallari“ atamasi Amerikaning janubida keng tarqalgan[13].

Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Bunny shippaklari
  • Mokaslari
  • Orkide ayollar shippaklari
  • Ruby shippaklari
  • Slip-on poyabzal
  • Sirpanish
  • Uvabaki
  • Mahabis

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ Definition of slipper Retrieved 2017-09-12
  2. ↑ „History of the Slipper“. betsyblue.co.uk (2013-yil 10-sentyabr). 2017-yil 22-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 1-mart.
  3. ↑ „Slipper History“. iinuu.eu (2010-yil 9-sentyabr). Qaraldi: 2020-yil 1-mart.
  4. ↑ „The history of the slipper“ (en-GB). Ernest journal. — „Slippers were worn in Chinese courts as early as 4700 BC.“. Qaraldi: 2021-yil 3-fevral.
  5. ↑ „The history of the slipper“ (en-GB). Ernest journal. — „Inuit and Aleut people would make shoes from smoked hare hide to protect their feet against the frozen ground inside their homes.“. Qaraldi: 2022-yil 30-mart.
  6. ↑ „The history of the slipper“ (en-GB). Ernest journal. — „[...] the discerning Victorian gentleman was in need of a pair of 'house shoes' in order to keep the dust and gravel outside – much better than ruining his expensive rug and beautifully polished floor.“. Qaraldi: 2022-yil 30-mart.
  7. ↑ „The history of the slipper“ (en-GB). Ernest journal. — „Embroidered slippers presented Victorian ladies (on both sides of the Atlantic) with an opportunity to show off their needlepoint skills.“. Qaraldi: 2022-yil 30-mart.
  8. ↑ Khanna, Parul. „Hawai chappal the new fashion accessory!“. Hindustan Times (2009-yil 3-oktyabr). Qaraldi: 2016-yil 19-iyun.
  9. ↑ Tatar, Maria. The Annotated Classic Fairy Tales. New York: W. W. Norton & Company, 2002.
  10. ↑ „Free slippers for elderly city residents“. Daily Echo (2010-yil 20-yanvar). Qaraldi: 2014-yil 31-yanvar.
  11. ↑ „Ruby red slippers fetch $666,000“ (en). The Irish Times. Qaraldi: 2023-yil 11-aprel.
  12. ↑ „Most expensive shoes from a film sold at auction“. guinnessworldrecords.com. Qaraldi: 2018-yil 9-dekabr.
  13. ↑ Cassidy, Frederic Gomes, and Joan Houston Hall (eds). (2002) Dictionary of American Regional English. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press.

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Media related to Slippers at Wikimedia Commons
  • The dictionary definition of slipper at Wiktionary
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Shippak&oldid=4217772" dan olindi