Shimoliy Koreya — Yaponiya munosabatlari
Shimoliy Koreya — Yaponiya munosabatlari — Yaponiya va Shimoliy Koreya oʻrtasidagi xalqaro munosabatlarga ishora qiladi. Biroq KXDR va Yaponiya oʻrtasidagi ikki tomonlama munosabatlar rasman oʻrnatilmagan. Diplomatik muzokaralar ikki mamlakat hukumatlari darajasida muammoli masalalar: oʻgʻirlangan Yaponiya fuqarolari va Shimoliy Koreyaning yadroviy dasturini muhokama qilish uchun oʻtkazilgan. Ikki davlat oʻrtasidagi munosabatlar keskin va dushmanlik koʻrinishlari bilan ajralib turadi.
2014-yilda BBC Jahon xizmati soʻrov oʻtkazdi: yaponlarning 91 foizi KXDRga nisbatan salbiy munosabatda boʻlgan, atigi 1 foizi ijobiy javob bergan, bu Shimoliy Koreya haqidagi dunyodagi eng salbiy fikrlardir.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
KXDR mustaqillikka erishgandan keyingi dastlabki yillarda Pxenyan va Tokio oʻrtasidagi munosabatlar asosan dushmanona munosabatda boʻlgan. 1949—1950-yillarda Shimoliy Koreya rahbariyati Yaponiya va Singman Ri maʼmuriyati oʻrtasidagi iqtisodiy va siyosiy muzokaralarni keskin qoraladi[1]. Biroq, keyinchalik Shimoliy Koreya Yaponiya va Janubiy Koreya oʻrtasida yuzaga kelgan mojarodan foydalanishga harakat qildi. 1955-yil fevral oyida Yaponiya Bosh vaziri Ichiro Xatoyamaning Sovet Ittifoqi va boshqa kommunistik mamlakatlar bilan yaqinlashish tashabbusiga javoban Shimoliy Koreya tashqi ishlar vaziri Nam Il Yaponiya bilan iqtisodiy va madaniy hamkorlik qilish imkoniyati haqida bayonot berdi. 1955-yildan 1964-yilgacha Shimoliy Koreya-Yaponiya iqtisodiy munosabatlari, qisman Pxenyan Yaponiya va Janubiy Koreya oʻrtasidagi yaqinlashishga yoʻl qoʻymaslikka harakat qilgani uchun asta-sekin rivojlandi. Shunday qilib, Shimoliy Koreya ham Sovet Ittifoqiga iqtisodiy qaramligini kamaytirishga harakat qildi[2].
Yaponiyadagi Shimoliy Koreya fuqarolari uyushmasi (Chochonnyeon) 1955-yilda tashkil etilgan va Shimoliy Koreya razvedka xizmatlari nazorati ostida faoliyat yuritgan. Yaponiya Ikkinchi Jahon urushi paytida ona yurtiga majburan olib ketilgan koreyslarga Yaponiya fuqaroligini berishdan bosh tortgani sababli, Chochonnyeon uyushmasi koreyslarning Shimoliy Koreya fuqaroligini olishlari uchun faol kampaniya olib bordi. Koreyaliklarning Yaponiyadan Shimoliy Koreyaga ixtiyoriy vataniga qaytarilishi asta-sekinlik bilan davom etdi, ammo Qizil Xoch tomonidan tuzilgan shartnomadan soʻng, 1959-yildan 1960-yilgacha taxminan 600 000 koreysdan deyarli 50 000 nafari Sovetlarning charter kemalarida Shimoliy Koreyaga yetib keldi. 1960-yil oktyabr oyida repatriatsiya dasturi yana bir yilga uzaytirildi va vatanga qaytishni xohlovchi 60 000 koreysni qabul qildi. 1965-yilda Yaponiya va Koreya Respublikasi oʻrtasidagi asosiy munosabatlar toʻgʻrisidagi shartnoma imzolanishi Shimoliy Koreya hukumati tomonidan qattiq tanqid qilindi. Yaponiyada Eisaku Sato hokimiyatga kelishi bilan Shimoliy Koreya-Yaponiya munosabatlari yomonlashdi. Ammo 1971—1972-yillarda Xitoy-Yaponiya yaqinlashuvi taʼsirida Yaponiya va KXDR oʻrtasida iqtisodiy hamkorlik kengaydi. Kakuei Tanaka Shimoliy va Janubiy Koreyaga nisbatan betaraflik siyosatini olib bordi, Mun Se-Gvan faoliyati davomida Seulni Pxenyanga qarshi qoʻllab-quvvatlashdan bosh tortdi. Biroq Tanaka ham Shimoliy Koreya bilan diplomatik munosabatlar oʻrnatishdan oʻzini tiyadi. Yaponiyaning navbatdagi Bosh vaziri Takeo Miki va uning vorislari Yaponiyani KXDR bilan ziddiyatida Koreya Respublikasini qoʻllab-quvvatlash siyosatiga qaytardilar[3][4].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Bruce Cumings, The Origins of the Korean War II: The Roaring of the Cataract 1947—1950 (Princeton, NJ: Princeton University Press, 1990), pp. 458—459.
- ↑ Kiwon Chung, Japanese-North Korean Relations Today, Asian Survey, Vol. 4, Issue 4 (April 1964), pp. 788—803
- ↑ „Russia Acknowledges Sending Japanese Prisoners of War to North Korea“. Mosnews.com (1-aprel 2005-yil). 13-noyabr 2006-yilda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ {{{заглавие}}}.