Sharanta (daryo)
| Sharanta | |
|---|---|
| fr/Charente | |
| |
| Tavsif | |
| Uzunligi | 381 |
| Maydoni | 9 855 km² |
| Havzasi | Atlantika okeani |
| Suv sarfi | 40 m³/s |
| Suv oqimi | |
| Boshlanishi | |
| · Boshlanish joyi | Sheronnak Roshshoir shahar yaqinida yuqori Vienne |
| · Balandligi | 295 m |
| Davlat | Fransiya |
| Sharanta (daryo) | |
Sharanta (fransuzcha: CharenteSharenta — Fransiyaning janubi-gʻarbida joylashgan daryo hisoblanadi. Uning manbai Markaziy massivning gʻarbiy qismida joylashib; Garonn pasttekisligining shimoliy chekkasi boʻylab , Yuqori Venna, Venna, Sharanta va Dengiz orti Sharanta orqali oqib oʻtadi. U Atlantika okeanining Biskay koʻrfaziga (Roshfor dengiz porti yaqinida) oqib oʻtganda, uzunligi taxminan 15 km boʻlgan estuariyni hosil qilad[1]. Eng yirik irmoqlari Om (fransuzcha: AumeAume), Son-Sonnet (fransuzcha: Son-SonnetteSon- Sonetta), Tarduard (fransuzcha: TardoireTardoire), Tuvr (fransuzcha: TouvreTouvre), Ne (fransuzcha: NéNé), Syon (fransuzcha: SeugneSeugne), Antan (fransuzcha: AntenneAntenna), Buton (fransuzcha: BoutonneBoutonne), Arnu (fransuzcha: ArnoultArnoult).
Gidrologiya[tahrir | manbasini tahrirlash]
Daryoning uzunligi — 381 km, suv havzasi — 9855 km²[2]. Qish va bahorda — dekabr-fevralga qaraganda koʻproq oqadi : yaʼni suv oqimi 800 m³/s dan ortiqgacha oʻzgaradi (Sent-Savinyen tumanida); XXI asrning birinchi oʻn yilligi oʻrtalarida estuariyada oʻrtacha suv oqimi 65 m³/s ni tashkil etdi.
Manbaining balandligi — 260 m dengiz sathidan, hozirgi balandlikdan 200 m dan kam. U Ryuffekdan boshlab Sharantagacha boʻlgan tekis daryo hisoblanadi. Angulema shimolida, Amberak va Vendel oʻrtasida, balandligi boʻyicha deyarli farqi yoʻqligi tufayli, daryo keng toshib, koʻplab shoxlari va suvlari turli oʻlchamdagi yuzlab orollarni hosil qiladi. Angulemadan soʻng, Sharanta shimoli-gʻarbiy tomonda Sentga qarab yoʻl olganida, uning kanali keng va barqaror boʻlib, navigatsiya uchun imkoniyatlarni ochadi. Quyi oqimida, Ne daryosi bilan qoʻshilganda, Sharanta daryosi pasttekislikdagi oʻtloqlardan oqib oʻtib, Karillon kommunasi yaqinidan estuariylarni hosil qila boshlaydi[3].
Demografiya va xoʻjalik roli[tahrir | manbasini tahrirlash]
Sharanta havzasi demografik jihatdan aniq qishloq hududini tashkil etadi: aholining oʻrtacha zichligi 61 kishi / km² (1999-yil maʼlumotlariga koʻra), aholining yarmi 2000 kishidan koʻp boʻlmagan jamoa boʻlib istiqomat qilishadi, u yerda yagona oʻrta shahar — Angulem [4] boʻladi. Sharantadagi boshqa shaharlar:
Sharanta va uning irmoqlari undan unchalik uzoq boʻlmagan Syodr [4] dengiziga quyilib, 170 million gektargacha yoki Sharent havzasi qishloq xoʻjaligi maydonining 11-12 foizi va 30 foizgacha sugʻorilishini taʼminlaydi. Sharanta havzasida 50 dan ortiq baliq ovlash uyushmalari va 45 ming baliqchi roʻyxatga olingan boʻlib, mazkur mintaqa baliqchilik turizmi uchun ham talluqli. U yerdagi baliqlarning eng mashhur turlari forel, shuka, sudak, daryo okuni, sazan [4].
Sharanta gallo-rim davridan buyon muhim transport yoʻli boʻlib kelgan, ilk portlar aynan unda paydo boʻlgan. XIX asrga qadar daryo Atlantika qirgʻogʻi va mamlakatning markaziy hududlari oʻrtasida — hech boʻlmaganda Tuvra unga oqib oʻtuvchi joygacha yuklarni tashishning asosiy yoʻli boʻlib qoldi. Temir yoʻl tarmogʻining rivojlanishi bilan bu rol yoʻqoldi va Sharanta boʻylab yuk tashish 1926-yildan Konyak ustida, 1957-yildan esa butun uzunligi boʻylab toʻxtadi. Biroq, 1970-yillardan boshlab, navigatsiyani tiklash boʻyicha ishlar ham olib borilib, XXI asrning boshlariga kelib, u Angoulemegacha 170 km masofaga qadar tiklandi; Daryoning ushbu qismida 21 ta qulf ishlaydi. Sharanta va uning irmoqlari umumiy uzunligining 535 km i baydarkada eshkak eshish va kanoe uchun ochiq hisoblanadi [4].
Eslatmalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Sharanta // Chagan — Eks-le-Ben. — M. : Sovetskaya ensiklopediya, 1978. — (Bolshaya sovetskaya ensiklopediya : [v 30 t.] / gl. red. A. M. Proxorov ; 1969—1978, t. 29).
- ↑ Sharanta (Wayback Machine saytida 2016-03-03 sanasida arxivlangan)(frans.) v baze dannix Sandre
- ↑ {{{заглавие}}}.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Bry & Hoflack 2004.
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Sharanta // Ensiklopedicheskiy slovar Brokgauza i Yefrona : v 86 t. (82 t. i 4 dop.). — SPb., 1890—1907.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Sharente (Wayback Machine saytida 2016-03-03 sanasida arxivlangan)(Fransuzcha) ) Sandre maʼlumotlar bazasida
 | Bu andozani aniqrogʻiga almashtirish kerak. |