Scott E. Parazynski

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Scott E. Parazynski
Tavalludi 1961-yil 28-iyul (61 yosh) Little Rock, Arkansas, AQSH
Fuqaroligi AQSh
Kasbi Tibbiyot shifokori, Astronavt
Millati amerikalik
Kosmik karyera
Kosmosdagi vaqt
 57 kun 15 soat 34 daqiqa
Jami EVAs
 7
Jami EVA vaqti
 47 soat 05 daqiqa
Missiyalar STS-66, STS-86, STS-95, STS-100, STS-120
Missiya belgisi

Scott Parazynski (talaffuzi: Skott Parazinski 1961-yil 28-iyulda Arkansas shtatining Little-Rock shahrida tugʻilgan) — amerikalik shifokor va sobiq NASA astronavti. Scott 5 ta kosmik parvoz va 7 ta kosmik yurishning faxriysi. 2016-yil may oyida u Qoʻshma Shtatlar astronavtlari shon-sharaf zaliga kiritildi. U 2009-yilning mart oyida xususiy sektorda tadbirkorlik imkoniyatlaridan foydalaish uchun NASAdan nafaqaga chiqdi. Scott hozirda texnologiya startapining bosh direktori hisoblanadi. U koinotga uchgan va Yerning eng baland nuqtasi boʻlgan Everest choʻqqisini zabt etgan birinchi odamdir[1].

Shaxsiy[tahrir | manbasini tahrirlash]

Scott asli polshalik boʻlib, oilasi avlodlari Krakovdan AQShga koʻchib kelishgan[2]. U Palo Alto (Kaliforniya) va Evergreen, Koloradoni oʻzining ona shahri deb biladi. Scott Arizona shtat universitetining sayyorashunos olimi Meenakshi Wadhwa bilan turmush qurgan. Uning birinchi xotini Gaildan ikki farzandi bor. Scott alpinizm, qoyaga chiqish, uchish va shoʻngʻin kabi mashgʻulotlarni yaxshi koʻradi. Scott turli xil samolyotlarda 2500 soatdan ortiq parvoz qilgan. Alpinist sifatida u Serro 22,841 feet (6,962 m) va boshqa turli choʻqqilarni zabt etgan. U birinchi marta 2008-yil may oyida Everest choʻqqisiga koʻtarmoqchi boʻlgan, ammo ogʻir bel jarohati tufayli ortga qaytishga majbur boʻlgan. Bir yil oʻtgach, Discovery Channel[3] da shifokor boʻlib xizmat qilib, 2009-yil 20-may kuni ertalab soat 4:00 da Everest choʻqqisiga muvaffaqiyatli chiqqan.

Taʼlim[tahrir | manbasini tahrirlash]

Scott Dakar (Senegal) va Bayrut (Livan)dagi oʻrta maktabda oʻqigan. U Tehron, Erondagi Jamoat maktabi va Afina, Gretsiyadagi Amerika jamiyat maktabida oʻqigan va 1979-yilda tamomlagan. U 1983-yilda Stenford universitetida biologiya boʻyicha bakalavr darajasini oldi va 1989-yilda Stenford tibbiyot maktabini imtiyozli diplom bilan tugatdi. Garvard tibbiyot maktabining Brigham va ayollar kasalxonasida tibbiy amaliyot oʻtagan (1990). U Kolorado shtati Denver shahrida shoshilinch tibbiy yordam boʻyicha 22 oylik rezidentura dasturini tamomlagan.

Mukofot va unvonlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Amerika skautlari (1977)
  • Saraton biologiyasi boʻyicha Milliy Sogʻliqni Saqlash Institutlari doktorlikdan oldingi tayyorgarlik mukofoti (1983)
  • Rodos stipendiyasi finalchisi (1984)
  • NASA Bitiruvchi talaba tadqiqotchisi mukofoti (1988)
  • Stenford tibbiyot olimlari dasturi (1988)
  • Stenford tibbiyot maktabining tadqiqot mukofoti (1989)
  • NASA-Amesning tan olinganlik sertifikati (1990)
  • Wilderness tibbiyot jamiyati tadqiqot mukofoti (1991)
  • Kosmik stantsiya jamoasi aʼlo mukofoti (1996)
  • NASAning maxsus xizmatlari medallari (1998, 1999)
  • NASA kosmik parvoz medallari (1994, 1997, 1998, 2001, 2008)
  • NASAning xizmatlari uchun medallari (2002, 2009)
  • Ellis orolining oilaviy merosi mukofoti (2005)[4]
  • Aviatsiya haftaligi laureati mukofoti (2008)[5]
  • Arkansas aviatsiya shon-sharaf zali (2008)[6]
  • Tadqiqotchilar klubi Louell Tomas mukofoti (2008)[7]
  • 2010-yilgi Qishki Olimpiada oʻyinlari uchun AQSh jamoasining faxriy sardori[8]
  • Milliy burgut skaut assotsiatsiyasining eng yaxshi burgut mukofoti (2012)[9]
  • Polsha Respublikasining xizmatlari uchun ordeni (2013)
  • Varshava harbiy texnologiya universitetining faxriy doktori (2013)[10]
  • Antarktida xizmatlari uchun medal (2014)
  • Amerika Qoʻshma Shtatlari Astronavtlar Shon-sharaf Zali (2016)[11]

Tibbiyot fakultetida oʻqiyotganda u Amerika Qoʻshma Shtatlarining rivojlanish Luge jamoasida ishtirok etdi va 1988-yilgi Olimpiya sinovlarida mamlakatdagi eng yaxshi oʻnta ishtirokchi qatoriga kirdi[12]. U, shuningdek, 1988-yilda Kanadaning Kalgari shahrida boʻlib oʻtgan Qishki Olimpiya oʻyinlarida Filippin uchun Olimpiya terma jamoasi murabbiyi boʻlib ishlagan.

Tibbiy martaba[tahrir | manbasini tahrirlash]

Scott Stenford universitetida bakalavriatda oʻqiyotganda, murakkab molekulyar biologiya usullaridan foydalangan holda Afrika uyqu kasalligida antigen oʻzgarishini oʻrgandi. Tibbiyot fakultetida oʻqish davomida u NASA aspiranti stipendiyasi bilan taqdirlandi. Scott NASA Ames tadqiqot markazida inson kosmik parvozi paytida yuzaga keladigan suyuqlik almashinuvi boʻyicha tadqiqot olib bordi. Bundan tashqari, u uzoq muddatli kosmik parvozlar uchun ishlab chiqilayotgan bir nechta mashq qurilmalarini loyihalashda ishtirok etgan va yuqori balandlikda iqlimlashtirish boʻyicha tadqiqotlar olib borgan.

NASA faoliyati[tahrir | manbasini tahrirlash]

1992-yil mart oyida astronavt sifatida tanlangan Scott 1992-yil avgust oyida Jonson kosmik markaziga yuborildi. U bir yillik oʻqitish va baholashni tugatdi va missiya mutaxassisi sifatida malakaga ega boʻldi. Scott dastlab Astronavtlar ofisida Missiyani rivojlantirish boʻlimida parvoz kemasidan tashqari faoliyat (EVA) boʻyicha ekipaj vakillaridan biri boʻlib xizmat qilgan. U Moskvada Gagarin nomidagi kosmonavtlarni tayyorlash markazida besh oy mashgʻulot oʻtkazdi.

Scott STS-120 da kosmik yurish paytida.
Scott Xalqaro kosmik stansiyaning shikastlangan quyosh panelini ta'mirlash uchun STS-120 da kosmik yurishi paytida.

Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ On Orbit. Only Human to Both Venture into Space and Climb Mt. Everest Will Speak at AIAA Space 2009 Conferenceʼs „Education Alley“.
  2. ↑ „WARSZAWA: Kosmonauta Scott E. Parazynski odwiedził Wojskową Akademię Techniczną“. Super Express (14-may 2013-yil). Qaraldi: 18-dekabr 2019-yil.
  3. ↑ Everest: Beyond the Limit (TV Series 2006–), qaraldi: 2018-07-22
  4. ↑ „2005 Ellis Island Heritage Awards - The Statue of Liberty & Ellis Island“. www.libertyellisfoundation.org. 2019-yil 18-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 22-iyul 2018-yil.
  5. ↑ „Previous Winners“. laureates.aviationweek.com. Qaraldi: 22-iyul 2018-yil.
  6. ↑ „Hall of Fame“ (inglizcha). Arkansas Aviation Historical Society. 2018-yil 22-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 22-iyul 2018-yil.
  7. ↑ „2008 Lowell Thomas Awards Dinner: Exploring Earth from Above“ (inglizcha). www.spaceref.com (2008-yil sentabr). Qaraldi: 22-iyul 2018-yil. [sayt ishlamaydi]
  8. ↑ "Ugly Betty's boss named as an honorary team captain. (Wayback Machine saytida 2010-01-30 sanasida arxivlangan) – 27 January 2010 TeamUSA.org article accessed 31 January 2010.
  9. ↑ „NESA Outstanding Eagle Scout Award — SHAC Eagle Scout Association“. esa.samhoustonbsa.org. Qaraldi: 22-iyul 2018-yil.
  10. ↑ Astronauta doktorem honoris causa WAT, 13 May 2013
  11. ↑ Kennedy Space Center (1–fevral 2016–yil), Scott Parazynski: 2016 U.S. Astronaut Hall of Fame Inductee, 2016-04-24da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 2018-07-22{{citation}}: CS1 maint: date format ()
  12. ↑ Berg, Aimee. „OLYMPICS; Astronaut's Adventure on Earth: Luge“ (inglizcha). Qaraldi: 22-iyul 2018-yil. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Scott_E._Parazynski&oldid=3903474" dan olindi