Sariqlik qopchasi

Sariqlik qopchasi embrionga biriktirilgan membranali qop boʻlib, bilaminar embrion diskining gipoblast qatlami hujayralari tomonidan hosil boʻladi. Kindik pufakchasi deb ataladi ammo sariqlik xaltasi ancha keng qoʻllaniladi. Odamlarda sariqlik xaltasi erta embrion qon bilan taʼminlanishida muhim ahamiyatga ega^[1] va uning katta qismi embrion rivojlanishining toʻrtinchi haftasida birlamchi ichakka qoʻshiladi^[2].

Odamlarda[tahrir | manbasini tahrirlash]

Sariqlik xaltasi homiladorlik paytida^[1] homiladorlik qopchasi ichida koʻrinadigan birinchi elementdir, odatda homiladorlikning 3 kunida.

Sariqlik xaltasi embrionning old (ventral) qismida joylashgan. U tashqi-embrion endoderma bilan qoplangan^[3], uning tashqarisida epiblastdan olingan embriondan tashqari mezenxima qatlami joylashgan.

Qoida tariqasida, kanal 20-xaftada toʻliq oʻzgarishga uchraydi, chunki sariqlik xaltasining koʻp qismi rivojlanayotgan oshqozon-ichak traktiga qoʻshiladi, ammo taxminan ikki foiz hollarda uning proksimal qismi ingichka ichakdan boʻrtib chiqib saqlanib qoladi, yaʼni Mekkel divertikuli deyiladi.

Baʼzan yoʻlning biriktirilgan joyiga qarama-qarshi tomonda yonbosh ichakning boʻshligʻini torayishi kuzatiladi.

Diagrammada inson tuxum hujayrasining eng dastlabki kuzatilgan bosqichi ko'rsatilgan.
1 - Amniotik bo'shliq
2 - Sariqlik xaltasi
3 - Xorion
Allantoisning erta shakllanishi va tana poyasining differentsiatsiyasi tasvirlangan diagramma.
1 Amniotik bo'shliq
2 Tana poyasi
3 Allantois
4 Sariq xalta
5 Xorion
Diagrammada allantoik rivojlanishning keyingi bosqich sarig'i qopchasining siqilishi bilan ko'rsatilgan.
1 Yurak
2 Amniotik bo'shliq
3 Embrion
4 Tana poyasi
5 Plasenta villi
6 Allantois
7 sarig'-qopcha
8 Chorion
Kindik rivojlanishining keyingi bosqichini ko'rsatadigan diagramma.
1 Plasenta villi
2 Sariq xalta
3 Umbilikal kordon
4 Allantois
5 Yurak
6 Ovqat hazm qilish naychasi
7 Embrion
8 Amniotik bo'shliq.

Gistogenezi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Sariqlik xaltasi homila rivojlanishining ikkinchi haftasida, amniotik qopning shakllanishi bilan bir vaqtda shakllana boshlaydi. Gipoblast yon tomonga koʻpayib, pastga tusha boshlaydi. Rivojlanayotgan pufakchaning qarama-qarshi qutbida joylashgan Xeyzer membranasi yuqoriga koʻtarilishni boshlaydi va gipoblast bilan qoʻshiladi.

Rivojlanishidagi oʻzgarishlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Birlamchi sariqlik xaltasi: bu ikkinchi haftada rivojlanadigan pufakcha, uning qavati Xeyzer membranasi va yuqorisi gipoblast bilan qoplangan. U ekzokolomik boʻshliq ham deyiladi.
Ikkilamchi sariqlik xaltasi: bu struktura ekstraembrionik mezodermadan ajralib, ekstraembrionik koelomni hosil qilganda hosil boʻladi. Mezoderma hujayralari sariqlik qopining bir qismi^[3] va qolgani ikkilamchi sariq qopcha boʻladi.
Yakuniy sariqlik xaltasi: rivojlanishning toʻrtinchi haftasida, organogenezda, sariqlik xaltasining bir qismi endoderma bilan oʻralgan va embrionga ichak sifatida qoʻshiladi. Sariqlik xaltasining qolgan qismi oxirgi sariqlik qopchasi hisoblanadi.

Qoʻshimcha rasmlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Hylobates concolor (gibbon) embrionining tashqi ko'rinishi.
Inson embrioni - uzunligi, 2 mm. Orqa ko'rinish, amnion ochiq holda. X 30.
Inson embrionining orqa qismi, uzunligi 2,11 mm.
Embrion bo'linish.
Taxminan sakkiz haftalik homila, amnion bilan o'ralgan. Ikki diametrdan biroz kattalashtirilgan.
1,3 mm uzunlikdagi inson embrionining modeli.
Bachadon devoriga singdirilgan tuxum hujayra orqali bo'linish.
Inson embrioni taxminan o'n besh kunlik. Miya va yurak o'ng tomonda tasvirlangan. O'rta bo'limda ovqat hazm qilish nayi va sariqlik xaltasi.