Sanoat jamiyati
Sanoat jamiyati yoki sanoat jamiyati — sanoatlashtirish, mashina ishlab chiqarishni rivojlantirish, mehnatni tashkil etishning tegishli shakllarining paydo boʻlishi, fan-texnika taraqqiyoti yutuqlarini qoʻllash jarayonida va natijasida shakllangan jamiyat. U ommaviy ishlab chiqarish, mehnatni mexanizatsiyalash va avtomatlashtirish, tovar va xizmatlar bozorining rivojlanishi, iqtisodiy munosabatlarning insonparvarlashuvi, boshqaruv rolining ortishi, fuqarolik jamiyatining shakllanishi bilan tavsiflanadi.[1]Terminani fransuz faylasufi va sotsiolog Henri de Saint-Simoneau.
Sanoat jamiyati-bu moslashuvchan dinamik tuzilmalarga ega boʻlgan sanoatga asoslangan jamiyat boʻlib, u quyidagilar bilan tavsiflanadi: mehnat taqsimoti va uning mahsuldorligining oʻsishi, raqobatning yuqori darajasi, tadbirkorlik resurslari va inson kapitalining jadal rivojlanishi, fuqarolik jamiyatining rivojlanishi. jamiyat va barcha darajadagi boshqaruv tizimlari, ommaviy axborot vositalari kommunikatsiyalarining keng rivojlanishi, urbanizatsiyaning yuqori darajasi va hayot sifatining oshishi.
Sanoat jamiyati sanoat inqilobidan kelib chiqadi. Ishchi kuchining qayta taqsimlanishi mavjud: qishloq xoʻjaligida aholi bandligi 70-80 % dan 10-15 % gacha pasayadi, buning natijasida sanoat, savdo va boshqa qishloq xoʻjaligiga oid boʻlmagan bandlik sohalarida bandlik ulushi oshadi. shahar aholisi ulushining ortishiga olib keladi (80-85 %).
Tadbirkorlik faoliyati ishlab chiqarishning asosiy omiliga aylanadi. Birinchi marta tadbirkorlik resursi yetakchi rivojlanish omili sifatida Jozef Shumpeter[2] tomonidan kiritilgan.
Ilmiy-texnikaviy inqilob natijasida sanoat jamiyati postindustrial jamiyatga aylantirilmoqda[3].
Kapitalizm sharoitida sanoat jamiyatining xususiyatlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Maxsus va umumiy taʼlim, fan, madaniyat, turmush sifati, infratuzilmaning o‘sishi va rivojlanishi.
- Mashina ishlab chiqarishga oʻtish.
- Odamlarning shaharlarga koʻchishi urbanizatsiyadir .
- Iqtisodiy oʻsish va rivojlanish notekis — barqaror oʻsish tanazzul va inqirozlar bilan almashinadi.
- Ijtimoiy-tarixiy taraqqiyotning tezlashishi.
- Koʻpincha atrof-muhitga zarar etkazadigan tabiiy resurslardan foydalanish.
- Iqtisodiyotning asosini raqobatbardosh bozorlar va xususiy mulk tashkil etadi. Ishlab chiqarish vositalariga egalik qilish huquqi tabiiy va ajralmas hisoblanadi.
- Aholining mehnat harakatchanligi yuqori, ijtimoiy harakatlarning imkoniyatlari amalda cheksizdir.
- Tadbirkorlik, tor mutaxassislik (taʼlim tamoyillariga taʼsir qiladi), individuallik, qobiliyat va innovatsiyalarga tayyorlik sanoat jamiyatida eng muhim qadriyatlar sifatida tan olingan.
- Ayollar ishlab chiqarish jarayonida faol ishtirok etmoqda.
- Ishchilar aholining katta qismini tashkil qiladi.
Ayrim olimlarning fikricha, u yoki bu mamlakatda sanoat jamiyati shakllanishining asosiy mezoni qishloq xo‘jaligida aholining 50 % dan ko‘p bo‘lmasligi hisoblanadi. Ushbu mezon sanoatdan oldingi bosqichda boʻlgan mamlakatlarni aniq aniqlash imkonini beradi .
Sanoat jamiyati sanoat va qishloq xoʻjaligi ishlab chiqarishining keskin oʻsishi bilan tavsiflanadi; fan va texnikaning jadal rivojlanishi, aloqa vositalari, gazetalar, radio va televidenie ixtirosi; taʼlim va tarbiyaviy faoliyat imkoniyatlarini kengaytirish; aholining oʻsishi va umr koʻrish davomiyligining oshishi; monopoliyaning shakllanishi, sanoat kapitalining bank faoliyati bilan birlashishi, avvalgi davrlarga nisbatan hayot darajasi va sifatining sezilarli darajada oshishi; aholining harakatchanligini oshirish; mehnat taqsimoti nafaqat alohida mamlakatlar ichida, balki xalqaro miqyosda ham; markazlashgan davlat; aholining vertikal tabaqalanishini tekislash (uni kastalar, mulklar, sinflarga boʻlish) va gorizontal differentsiatsiyani kuchaytirish (jamiyatni millatlarga, „dunyolarga“, mintaqalarga boʻlish).
Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
- agrar jamiyat
- Iqtisodiyotning ikkilamchi sektori
- postindustrial jamiyat
- Ishlab chiqarish printsipi
- Ommaviy jamiyat
- Zamonaviylik
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Industrialnoe obщestvo // Ekonomicheskiy slovar, 2007.
- ↑ „Йозеф Алоис Шумпетер (1883—1954). Теория экономического развития“. 26-dekabr 2013-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 23-dekabr 2012-yil.
- ↑ Grinin L. Ye. Proizvoditelnie sili i istoricheskiy protsess. 3-e izd. M.: КомКнига, 2006.
Adabiyot[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Yozef Alois Shumpeter (1883—1954). Teoriya ekonomicheskogo razvitiya Wayback Machine saytida arxivlandi (2020-07-26).
- Глазьев С. Ю. Ekonomicheskaya teoriya texnicheskogo razvitiya. — M.: Nauka, 1990. — 232 s.
- Glazev S. Yu. Teoriya dolgosrochnogo texniko-ekonomicheskogo razvitiya. — M.: VlaDar, 1993. — 310 s.
- Grinin L. Ye. Proizvoditelnie sili i istoricheskiy protsess. 3-e izd. — M.: КомКнига, 2006.
- Zapariy V. V., Nefedov S. A. Istoriya nauki i texniki. — Yekaterinburg, 2003.
- Korotaev A. V., Malkov A. S., Xalturina D. A. Zakoni istorii. Matematicheskoe modelirovanie razvitiya Mir-Sistemi. Demografiya, ekonomika, kultura. 2-e izd. — M.: УРСС, 2007.
- Korlochagin Yu. A. Tsikli razvitiya chelovecheskogo kapitala kak drayveri innovatsionnix voln. Wayback Machine saytida arxivlandi (2022-05-23). — Voronej: TsIRE.
- Korchagin Yu. A. Chelovecheskiy kapital kak intensivniy sotsialno-ekonomicheskiy faktor razvitiya lichnosti, ekonomiki, obщestva i gosudarstvennosti Wayback Machine saytida arxivlandi (2014-10-21).. — M.:ВШЭ, 2011
- Andoza:БРЭ
- Timoshina T. M. Ekonomicheskaya istoriya zarubejnix stran. — M.: „Yustitsinform“, 2006.
- Fomina A. V. Tsikli Kondrateva v ekonomike Rossii. — M.: Международный фонд Кондратьева, 2005.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Fransua Xöpflinger . Industriegsellschaft // 13.06.2012