Sándor Kocsis
 Kocsis, 1960-yilda | |||
| Shaxsiy maʼlumot | |||
|---|---|---|---|
| Toʻliq ismi | Sándor Péter Kocsis | ||
| Tavallud sanasi | 21-sentyabr 1929-yil | ||
| Tavallud joyi | Budapest, Vengriya | ||
| Vafot sanasi |
22-iyul 1979-yil (49 yoshda) | ||
| Vafot joyi | Barselona, Ispaniya | ||
| Boʻyi | 1.77 m[1] | ||
| Ampluasi | Hujumchi | ||
| Professional faoliyati* | |||
| Yillar | Jamoa | Isht. | (Gol.) |
| 1943—1944 | Kőbányai TC | 5 | (0) |
| 1945—1950 | Ferencváros | 54 | (40) |
| 1950 | ÉDOSZ | 30 | (30) |
| 1950—1956 | Honvéd | 160 | (177) |
| 1957—1958 | Young Fellows Zürich | 11 | (7) |
| 1958—1965 | Barcelona | 75 | (42) |
| 1961 | → Valencia (ijara) | 10 | (1) |
| Milliy terma jamoa | |||
| 1948—1956 |
 Vengriya | 68 | (75) |
| Boshqargan klublari | |||
| 1970—1971 | Hércules | ||
| ?? | Alicante | ||
| *Professional klublardagi gollari (ichki chempionat) | |||
Sándor Péter Kocsis (talaffuzi: Sandor Peter Kochis) (1929-yil 21-sentabr — 1979-yil 22-iyul) — vengriyalik futbolchi, Ferencváros TC, Budapest Honved, Young Fellows Tsyurix, FC Barcelona va Vengriyada hujumchi sifatida oʻynagan. 1956-yilgi Vengriya inqilobidan soʻng Sándor Kocsis Ispaniyaga koʻchib oʻtdi va u yerda 1950-yillarning oxirida „Barcelona“ jamoasining aʼzosi boʻldi.
Uning oʻrtacha 1,103 ta gol/oʻyinda urgan oʻrtacha koʻrsatkichi FIFA A toifasidagi musobaqada 43 ta oʻyin oʻtkazgan oʻyinchilar orasida birinchi oʻrinni egallab turibdi[2], Gerd Myuller esa 1,097 gol bilan (62 oʻyinda 68 gol) keyingi oʻrinda turadi. Ular 43 ta xalqaro oʻyinni oʻz ichiga olgan oʻrtacha +1,0 gol/oʻyindan yuqori tarixdagi yagona ikki futbolchi. Ferents Pushkash 99 gol/oʻyin (85 oʻyinda 84 gol) bilan hozirda 3-oʻrinni egallab turibdi.
Shandor Kochsis Vengriya terma jamoasi uchun yettita xet-trik boʻyicha milliy rekordni qayd etdi, shu jumladan 1954-yilgi Jahon chempionatida Gʻarbiy Germaniyaga qarshi toʻrtta gol urgan.[3]
Sport faoliyati[tahrir | manbasini tahrirlash]
Dastlabki yillarda[tahrir | manbasini tahrirlash]
Kocsis Budapeshtda tugʻilgan. Sándor Kocsis oʻz karerasini 1946-yilda Ferencvaros TCga qoʻshilishdan oldin Kobanyai TCda kichik oʻyinchi sifatida boshlagan. u yerda 1949-yilda birinchi Vengriya Ligasi chempionligini qoʻlga kiritdi. Keyin Sándor Kocsis armiyaga chaqirildi va Honved armiya klubiga qoʻshildi. Uning Honvéddagi jamoadoshlari orasida Ferens Pushkash, Zoltan Czibor va Yozef Bozshik bor edi. Klubdagi faoliyati davomida Sándor Kocsis 1952, 1954 va 1955-yillarda yana uchta Vengriya Ligasi chempionligini qoʻlga kiritdi. Sándor Kocsis 1951, 1952 va 1954-yillarda 3 marta mos ravishda 30, 36 va 33 ta gol urib ligada eng yaxshi toʻpurar boʻlgan[4]. Oxirgi ikki oʻyinda Sándor Kocsis Yevropa chempionatlaridagi eng yaxshi toʻpurar ham boʻlgan.
Honveddagi 1952-yilgi mavsumda Kocsis 36 gol bilan jahon 1-divizioni futbolida dunyoning eng yaxshi toʻpurari boʻlgan. Sándor Kocsis bu muvaffaqiyatni 1954-yilda 33 ta gol bilan takrorladi.
1952-yilgi Olimpiada va 1948—1953-yillardagi Markaziy Yevropa xalqaro kubogi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Kocsis 1948-yilda Vengriya terma jamoasida debyut qilgan. Ferents Pushkash, Zoltan Czibor, Yozef Bozsik va Nandor Xidegkuti bilan birgalikda Sándor Kocsis ketma-ket 32 oʻyindan beri magʻlubiyatga uchramagan „Oltin jamoa“ning hujumkor yadrosini tashkil etdi. Vengriya terma jamoasi 1950-yilning 4-iyunidan 1954-yilning 4-iyuliga qadar A toifasidagi xalqaro oʻyinlarda, 1954-yilgi FIFA Jahon chempionati finalida magʻlubiyatga uchramagan.
Kocsis ilk xalqaro xet-trikini 1949-yil 20-noyabrda Shvetsiyaga qarshi oʻyinda amalga oshirdi va yana bir golini 1952-yil 22-iyunda Finlandiyaga qarshi oʻyinda amalga oshirdi. Kocsis Xelsinkidagi Olimpiadada ham oltita gol urdi va Vengriya 1952-yilda Olimpiada chempioni boʻldi[5]. 1952-yil 19-oktyabrda Sándor Kocsis Chexoslovakiyaga qarshi oʻyinda uchinchi xalqaro xet-trik qayd etdi.
1953-yilda Vengriya „Wembley“ stadionida Angliyani 6:3, keyin 1954-yilda Budapeshtda 7:1 hisobida magʻlub etdi. Oxirgi oʻyinda Kocsis yana ikkita gol kiritdi. Vengriya, shuningdek, 1948—1953-yillardagi Markaziy Yevropa xalqaro kubogida Ferents Pushkash bilan eng yaxshi toʻpurar sifatida gʻolib chiqdi.
1954-yilgi Jahon chempionati va 1955—1960-yillardagi Markaziy Yevropa xalqaro kubogi[tahrir | manbasini tahrirlash]
U 1954-yilgi Jahon chempionatini eng yaxshi toʻpurar sifatida yakunladi, 11 ta gol urdi. Shu jumladan, ikkita xet-trik, bunga erishgan uchta oʻyinchidan birinchisi boʻldi. Dastlabki oʻyinda Sándor Kocsis Vengriya 9:0 hisobida gʻalaba qozongan paytda Janubiy Koreyaga qarshi turnirdagi ilk xet-trikini qayd etdi. Germaniyaga qarshi navbatdagi oʻyinda Sándor Kocsis yana bir bor oldinga oʻtib, murabbiy Sepp Herbergerning kuchli jamoasiga qarshi 8:3 hisobida gʻalaba qozongan holda toʻrtta gol urdi.[6] Chorak finalda Vengriya Braziliya bilan Bern jangi deb ataladigan oʻyinda oʻynadi: Kocsis ikki marta toʻp kiritdi va Vengriya 4:2 hisobida gʻalaba qozondi. Keyin Vengriya yarim finalda amaldagi jahon chempioni Urugvayni magʻlub etib, finalga chiqdi. Oʻyin qoʻshimcha boʻlimda 2:2 boʻldi, Kocsis ikki marta gol urib, yana 4:2 hisobida gʻalaba qozondi. Finalda ular yana bir bor Germaniya bilan toʻqnash kelishdi. Biroq ilk bor musobaqada Kocsis gol ura olmadi va nemislar 3:2 hisobida gʻalaba qozonishdi.
1954-yil 24-oktyabrda Sándor Kocsis oʻzining oltinchi xalqaro xet-trikini va Chexoslovakiyaga qarshi oʻyinda ikkinchi oʻyinni qayd etdi. Sándor Kocsis Vengriya terma jamoasi uchun ettinchi va oxirgi xet-trikini 1955-yil 5-noyabrda xuddi shu raqib Shvetsiyaga qarshi oʻyinda amalga oshirdi va bu oʻzining birinchi golini kiritdi.
Oltin yillarni 1955—1960-yillardagi Markaziy Yevropa xalqaro kubogida kumush medal bilan yakunlab, qudratli Magyarlar uchun jami 2 oltin/titrlik va 2 kumush medalni qoʻlga kiritdi.
Honvéd jahon turniri[tahrir | manbasini tahrirlash]
1956-yilda Xonved Yevropa kubogiga kirdi va birinchi bosqichda Bilbaoning "Atletik " klubiga qarshi bahs olib bordi. Xonved mehmonda 2:3 hisobida magʻlub boʻldi, ammo uy oʻyinini oʻtkazishdan oldin Budapeshtda Vengriya inqilobi yana boshlandi. Futbolchilar Vengriyaga qaytishga qaror qilishdi.
Futbolchilar Budapeshtdan oʻz oilalarini chaqirishdi va FIFA va Vengriya futbol maʼmuriyatining qarshiligiga qaramay, Italiya, Portugaliya, Ispaniya va Braziliya boʻylab mablagʻ yigʻish safarini uyushtirishdi. Yevropaga qaytganidan soʻng, futbolchilar yoʻllarini ajratishdi. Baʼzilar, jumladan, Bozshik Vengriyaga qaytishdi, boshqalari, jumladan Czibor, Kocsis va Pushkash Gʻarbiy Yevropada yangi klublarni topdilar.
"Barcelona" va murabbiylik faoliyati[tahrir | manbasini tahrirlash]
Yana bir vengriyalik qochqin Laslo Kubala uni va Zoltan Cziborni „Barcelona“ga qoʻshilishga koʻndirishdan oldin Kocsis bir mavsumni „Young Fellows Syurix“ jamoasida oʻtkazdi va u yerda jamoaning muhim aʼzosiga aylandi. Keyinchalik Sándor Kocsis La Ligadagi debyutida „Real Betis“ ustidan 4:1 hisobida gʻalaba qozongan va Ramallets, Evaristo va Luis Suaresni oʻz ichiga olgan jamoaning bir qismi sifatida Kocsis 1959-yilda Generalimo / La Liga dublini va La Ligada gʻalaba qozongan. Kocsis ham, Czibor ham gol urishganiga qaramay, ular yana bir bor magʻlubiyatga uchragan tomonda boʻlishdi.
U 1959-yilgi Ispaniya kubogi finalida „Barcelona“ „Granada“ni 4:1 hisobida magʻlub etganida ikki marta gol urdi. 1960-yilgi yevrokubokda Sándor Kocsis chorak finalda boʻrilar ustidan 5:2 hisobida gʻalaba qozongan oʻyinda toʻrtta gol urdi. Shuningdek, Sándor Kocsis 1961-yilda La Liga oʻyinida „Real Sosedad“ga qarshi oʻyinda xet-trik qayd etgan va 1962-yilda Fairs kubogi finalida „Valensiya“ ga umumiy hisobda 7:3 hisobida magʻlub boʻlgan uchta golni ham urgan. 1961-yilda Sándor Kocsis „Valensiya“ klubida mehmon sifatida oʻynadi va ularga oʻzlarining yozgi kubogi Trofeo Naranjani yutishlariga yordam berdi. Sándor Kocsis ikkala oʻyinda ham gol urdi, chunki „Valensiya“ „Botafogo“ va „Barcelona“ni magʻlub etdi. Kocsis 1963-yilda Camp Nouda boʻlib oʻtgan Generalimo kubogi finalida ham gol urgan. „Barcelona“ „Real Saragosa“ni 3:1 hisobida magʻlub etdi.
Keyinchalik hayot va vafoti[tahrir | manbasini tahrirlash]
Kocsis 1966-yilda futbolchi sifatida nafaqaga chiqdi va Barcelonada Tete D’Or nomli restoran ochdi. Sándor Kocsis shuningdek, "Barcelona" klubida murabbiy boʻlib ishlagan va 1972—1974-yillarda „Hércules CF“ni boshqargan. Ammo unga leykemiya, keyin esa oshqozon saratoni tashxisi qoʻyilgach, uning murabbiylik faoliyati qisqartirildi. 1979-yil 22-iyulda 49 yoshida Sándor Kocsis Barcelonadagi kasalxonaning 4-qavatidan yiqilib vafot etdi. Taʼkidlanishicha, Sándor Kocsis oʻz joniga qasd qilgan, ammo bu shunchaki baxtsiz hodisa boʻlishi mumkin[4][7].
Faoliyat statistikasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Klub[tahrir | manbasini tahrirlash]
Manba:[8]
| Klub | Liga | Kubok | Liga kubogi | Mintaqaviy | Jami | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Mavsum | Klub | Liga | Oʻyinlar | Gollar | Oʻyinlar | Gollar | Oʻyinlar | Gollar | Oʻyinlar | Gollar | Oʻyinlar | Gollar |
| Vengriya | Liga | Hungarian kubogi | Liga kubogi | Europe | Jami | |||||||
| 1946–47 | Ferencvárosi | Hungarian National Championship I | 3 | 2 | - | - | - | - | - | - | 3 | 2 |
| 1947-48 | 21 | 5 | - | - | - | - | - | - | 21 | 5 | ||
| 1948-49 | 30 | 33 | - | - | - | - | - | - | 30 | 33 | ||
| 1949-50 | 30 | 30 | - | - | - | - | - | - | 30 | 30 | ||
| 1950 | Budapest Honvéd | Hungarian National Championship I | 15 | 24 | 15 | 24 | ||||||
| 1951 | 26 | 30 | 1 | 3 | - | - | - | - | 27 | 33 | ||
| 1952 | 26 | 36 | 3 | 13 | - | - | - | - | 29 | 49 | ||
| 1953 | 25 | 24 | - | - | - | - | - | - | 25 | 24 | ||
| 1954 | 26 | 33 | 5 | 13 | - | - | - | - | 31 | 46 | ||
| 1955 | 21 | 17 | 1 | 3 | - | - | 4 | 6 | 26 | 26 | ||
| 1956 | 21 | 13 | - | - | - | - | 2 | 2 | 23 | 15 | ||
| Shvetsariya | Liga | Schweizer kubogi | Liga kubogi | UEFA | Jami | |||||||
| 1957-58 | Young Fellows Juventus | Super Liga | 11 | 7 | - | - | - | - | - | - | 11 | 7 |
| Ispaniya | Liga | Copa del Rey | Supercopa de España | UEFA | Jami | |||||||
| 1958-59 | Barcelona | La Liga | 4 | 4 | 6 | 11 | - | 0 | 0 | 10 | 15 | |
| 1959-60 | 9 | 3 | 0 | 0 | - | 4 | 5 | 13 | 8 | |||
| 1960-61 | 10 | 4 | 1 | 1 | - | 9 | 6 | 20 | 11 | |||
| 1961-62 | 20 | 17 | 2 | 0 | - | 6 | 3 | 28 | 20 | |||
| 1962-63 | 9 | 2 | 7 | 3 | - | 3 | 4 | 19 | 9 | |||
| 1963-64 | 19 | 12 | 6 | 4 | - | 4 | 3 | 29 | 19 | |||
| 1964-65 | 4 | 0 | 0 | 0 | - | 3 | 0 | 7 | 0 | |||
| Jami | Vengriya | 249 | 247 | 10 | 32 | - | - | 6 | 8 | 265 | 287 | |
| Shvetsariya | 11 | 7 | 11 | 7 | ||||||||
| Ispaniya | 75 | 42 | 22 | 19 | 0 | 0 | 29 | 21 | 126 | 82 | ||
| Umumiy | 335 | 296 | 32 | 51 | - | - | 35 | 29 | 402 | 376 | ||
Xalqaro[tahrir | manbasini tahrirlash]
Manbalar:[9]
| Vengriya terma jamoasi | ||
|---|---|---|
| Yil | Oʻyinlar | Gollar |
| 1948-yil | 1 | 2 |
| 1949-yil | 6 | 5 |
| 1950-yil | 6 | 5 |
| 1951-yil | 3 | 6 |
| 1952-yil | 12 | 16 |
| 1953-yil | 5 | 1 |
| 1954-yil | 14 | 23 |
| 1955-yil | 12 | 10 |
| 1956-yil | 9 | 7 |
| Jami | 68 | 75 |
Yutuqlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Klub[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Ferencvaros TC
- Vengriya chempioni: 1949-yil
- Honved FC
- Vengriya chempioni (3): 1952, 1954, 1955
- Barcelona
- Ispaniya chempioni (2): 1958-59, 1959-60
- General Copa del Generalísimo (2): 1958-59, 1962-63
- Shaharlararo yarmarkalar kubogi: 1958-60
Xalqaro maydonda[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Vengriya
- Yozgi Olimpiada oʻyinlari: 1952-yil
- Markaziy Yevropa xalqaro kubogi: 1948-53
- FIFA Jahon kubogi gʻolibi: 1954-yil
- Markaziy Yevropa xalqaro kubogi: Ikkinchi oʻrin: 1955-60
Individual[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Vengriya futbol federatsiyasi yilning eng yaxshi futbolchisi: 1954-yil
- FIFA Jahon chempionatining „Oltin butsasi“: 1954-yil
- FIFA Jahon chempionatining kumush toʻpi: 1954-yil
- FIFA Jahon chempionatining yulduzlar jamoasi: 1954-yil
- Jahon futboli: barcha davrlarning 100 ta eng zoʻr futbolchisi
- „Oltin toʻp“: 8-oʻrin 1956-yil
- Parda ortida— Sharqiy Yevropa futboliga sayohat: Jonatan Uilson (2006)[10]
- Jahon chempionati— Toʻliq tarix : Terri Crouch (2002)[11]
- Evropa kubogi va Chempionlar ligasining 50 yilligi: Keyr Radnej (2005)[12]
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Sándor Kocsis“ (en). worldfootball.net. Qaraldi: 2022-yil 6-yanvar.
- ↑ „International matches/Selects“. www.rsssf.com (30-iyun 2022-yil). Qaraldi: 13-iyul 2022-yil.
- ↑ „Sándor Kocsis“. eu-football.info. Qaraldi: 13-iyul 2022-yil.
- ↑ 4,0 4,1 „Wall of Fame: Sándor Kocsis“. Infostrada Sports. 2009-yil 1-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 10-iyul 2016-yil.
- ↑ „Sándor Kocsis“. Olympedia. Qaraldi: 5-noyabr 2021-yil.
- ↑ „FIFA : The World Cup's hat-trick kings“. 8-iyul 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 16-avgust 2020-yil.
- ↑ Balaram. „SA?ndor Kocsis ai??i?? The Man With The Golden Head (THT Heroes)“. Thehardtackle.com (15-sentabr 2012-yil).
- ↑ „Sandor KOCSIS (サンドール・コチシュ) @ LEVEL-K“. www.level-k.com.
- ↑ „Sándor Kocsis - Goals in International Matches“. www.rsssf.com.
- ↑ Wilson, Jonathan. Behind the Curtain: Travels in Football in Eastern Europe. ASIN 0752869078.
- ↑ Crouch, Terry. The World Cup: The Complete History, 1 March 2006. ISBN 1845131495.
- ↑ Radnedge, Keir. 50 Years of the European Cup and Champions League. ASIN 1844425290.