Kontent qismiga oʻtish

Rodrigo Duterte

Vikipediya, erkin ensiklopediya
Rodrigo Duterte
Filippin Prezidenti
Mansab davri
2016-yil 30-iyundan – 2022-yil 30-iyungacha
Vitse-prezident Leni Robredo
Oʻtmishdoshi Benigno Aquino
Vorisi Bongbong Marcos
Davao shahri gubernatori
Mansab davri
2013-yil 30-iyundan – 2016-yil 30-iyungacha
Oʻtmishdoshi Sara Duterte
Vorisi Sara Duterte
Mansab davri
2001-yil 30-iyundan – 2010-yil 30-iyungacha
Oʻtmishdoshi Benjamin de Guzman
Vorisi Sara Duterte
Shaxsiy maʼlumotlari
Tavalludi 28-mart 1945-yil (1945-03-28) (80 yosh)
Leyte
Siyosiy partiyasi PDP–Laban[1][2][3][4]

Rodrigo Roa Duterte (inglizcha: /dəˈtɜːrteɪ/, 1945-yil 28-martda tugʻilgan), Digong, Rodi, DU30, PRRD – filippinlik huquqshunos va siyosatchi[5], 2016-yildan 2022-yilgacha Filippinning 16-prezidenti[6][7]. Oʻz prezidentligi davrida Filippindagi hukmron siyosiy partiya – PDP-Labanning raisi[8][9]. Duterte Filippinning Mindanao shahridan boʻlgan birinchi prezidenti va bu lavozimni egallagan eng keksa shaxs boʻlib, oʻz muddatini 71 yoshida boshlagan[10][11][12].

Leyte shtatining Maasin shahrida (hozirgi Janubiy Leyte) tugʻilgan[13]. Bolaligida oilasi Davaoga koʻchib oʻtgan, otasi Visente Duterte viloyat gubernatori boʻlib ishlagan. U Filippin universiteti litseyida siyosatshunoslik boʻyicha oʻqigan[14], 1968-yilda tamomlagan, 1972-yilda San-Beda yuridik kollejida huquqshunoslik diplomini olgan[15]. Advokat boʻlib ishlagan va Davao shahri prokurori boʻlgan, 1986-yilgi Xalq hokimiyat inqilobidan keyin shahar vitse-meri va keyinchalik shahar meri boʻlgan[16]. Duterte yetti muddatda gʻolib boʻldi va Davao meri boʻlib 22 yildan ortiq vaqt davomida ishladi, shu vaqt ichida bir vaqtlar jinoyatchilik yuqori boʻlgan shahar tinch va investorlar uchun qulay boʻldi[17][18].

Dutertening 2016-yilgi prezidentlik kampaniyasi uning saylovdagi gʻalabasiga olib keldi[19][20]. Uning prezidentligi davrida ichki siyosati giyohvandlikka qarshi urush, jinoyatchilik va korrupsiyaga qarshi kurashishga qaratilgan[21]. Ulkan infratuzilma rejasini ishga tushirdi, liberal iqtisodiy islohotlarni boshladi[22][23][24], hukumat tuzilmalarini soddalashtirdi[25][26]. Ferdinand Markosning dafn etilishini[27][28], 2017-yilgi Maravi jangini va hukumatning COVID-19 pandemiyasiga munosabatini nazorat qildi[29][30]. U „mustaqil tashqi siyosat“ olib borish niyatini eʼlon qildi. Xitoy va Rossiya bilan munosabatlarni mustahkamladi[31]. 2022-yilgi saylovda vitse-prezidentlikka nomzodini eʼlon qildi, ammo 2021-yil oktyabr oyida siyosatdan ketishini aytdi. Senatorlikka nomzodini qoʻydi, lekin keyinroq qaytarib oldi[32].

2023-yil sentyabr oyida boʻlib oʻtgan norasmiy uchrashuvda sobiq prezident va kongressmen Gloriya Makapagal Arroyo Duterteni yana siyosatda faol boʻlishga ishontirdi[33].

Duterte katta velosipedlarning ashaddiy muxlisi sifatida tanilgan, lekin hashamatli avtomobillardan nafratlanadi. Harley-Davidson va Yamaha Virago avtomobillariga ega edi. U bir paytlar odat tusiga kirgan, lekin oxir-oqibat sogʻligʻi bilan bogʻliq muammolar tufayli shifokor tavsiyasidan keyin chekishni tashlagan. Robert Ludlum va Sidney Sheldon romanlarini sevib oʻqigan[34]. Duterte, shuningdek, omma oldida, ayniqsa intervyularda, ommaviy axborot vositalari guruhlari va maktablarning oldindan tiyilish boʻyicha rasmiy iltimoslariga qaramay, koʻp hollarda jonli efirda haqoratli soʻzlarni ishlatishda, oʻzining ochiq va ovozli munosabati bilan mashhur[35].

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ {{yangiliklar manbasi |last=Punzalan |first=Jamaine |date=[[3-may 2016-yil |title=Duterte eyeing revolutionary govʻt with Joma Sison: Trillanes |url=http://news.abs-cbn.com/halalan2016/nation/05/03/16/duterte-eyeing-revolutionary-govt-with-joma-sison-trillanes |department=News |work=ABS-CBN News |location=Manila |accessdate=2-iyul 2016-yil}}
  2. ↑ Mendez, Christina. „Rody chooses Bahay Pangarap“. The Philippine Star (7-iyul 2016-yil). Qaraldi: 7-iyul 2016-yil.
  3. ↑ Mendez, Christina. „Duterte moves into ʻBahay ng Pagbabagoʻ“. The Philippine Star (12-iyul 2016-yil). Qaraldi: 13-iyul 2016-yil.
  4. ↑ Andolong, Ina. „LOOK: President Duterte, Honeylet Avanceña give tour of Bahay Pagbabago“. CNN (27-iyul 2016-yil). 2018-yil 25-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 28-iyul 2016-yil.
  5. ↑ Flores, W.L.. „President-electpresident Rody Duterte as dad & memories of his own father“. The Philippine Star (2016-yil 19-iyun). Qaraldi: 2016-yil 15-sentyabr.
  6. ↑ „Go: Pumili ng katimbang ni PRRD sa 2022“ (Filipino). Pilipino Star Ngayon. Manila, Philippines: Philstar Global Corp. (2021-yil 28-avgust). Qaraldi: 2021-yil 28-oktyabr.
  7. ↑ Ramos, Christia Marie. „Lacson calls out Duterte, says there is underspending of Bayanihan 2 funds“. Inquirer News. Manila, Philippines: INQUIRER.net (2021-yil 26-iyul). Qaraldi: 2021-yil 28-oktyabr.
  8. ↑ „Rodrigo Roa Duterte: 16th President, first Mindanawon to lead the country“. MindaNews. 2017-yil 9-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 16-noyabr.
  9. ↑ „Official count: Duterte is new president, Robredo is vice president“. CNN Philippines (2016-yil 27-may). 2018-yil 25-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 27-may.
  10. ↑ "Sergio Osmeña | president of Philippines". Encyclopædia Britannica. June 3, 2011. Archived from the original on August 2, 2017. https://web.archive.org/web/20170802210246/https://www.britannica.com/biography/Sergio-Osmena. Qaraldi: April 6, 2017. 
  11. ↑ Flores, W.L. „President-elect Rody Duterte as dad & memories of his own father“. The Philippine Star (19-iyun 2016-yil). Qaraldi: 15-sentabr 2016-yil.
  12. ↑ {{veb manbasi|url=http://www.mindanews.com/top-stories/2016/05/rodrigo-roa-duterte-16th-president-first-mindanawon-to-lead-the-country/%7Ctitle=Rodrigo Roa Duterte: 16th President, first Mindanawon to lead the country - MindaNews|work=mindanews.com|accessdate=[[16-noyabr 2016-yil|arxivsana=2017-12-09|arxivurl=https://web.archive.org/web/20171209233058/http://www.mindanews.com/top-stories/2016/05/rodrigo-roa-duterte-16th-president-first-mindanawon-to-lead-the-country/}}
  13. ↑ „Official count: Duterte is new president, Robredo is vice president“. CNN Philippines (27-may 2016-yil). 2018-yil 25-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 27-may 2016-yil.
  14. ↑ "Sergio Osmeña | president of Philippines". Encyclopædia Britannica. 3-iyun 2011-yil. Archived from the original on 6-aprel 2017-yil. https://www.webcitation.org/query?url=https%3A%2F%2Fwww.britannica.com%2Fbiography%2FSergio-Osmena&date=2017-04-06. Qaraldi: 6-aprel 2017-yil. 
  15. ↑ „Duterte, Robredo win in final, official tally“. Philippine Star (27-may 2016-yil). Qaraldi: 27-may 2016-yil.
  16. ↑ {{veb manbasi|url=http://newsinfo.inquirer.net/787870/duterte-seals-presidency-in-congress-official-tally%7Ctitle=Duterte seals presidency in Congress official tally|date=[[27-may 2016-yil|work=Inquirer.net|accessdate=[[27-may 2016-yil}}
  17. ↑ Ramos, Roy. „New Philippines president is iron-fisted southern mayor“. Anadolu Agency (2016-yil 10-may). 2016-yil 11-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 17-may.
  18. ↑ Dacumos-Lagorza, Kristine (September 1, 2017). "Defining Davao" (en). LEAGUE Magazine (The League Publishing Company, Inc.) (September–October 2017 Issue: The Local Government Unit Magazine): 62. https://books.google.com/books?id=COSEDwAAQBAJ&pg=PA62. 
  19. ↑ „Duterte eyes reinstating death penalty by lethal injection for drug crimes“. Arab News (2020-yil 28-iyul). 2020-yil 28-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 18-oktyabr.
  20. ↑ Reganit, Jose Cielito. „Duterte creates Presidential Anti-Corruption Commission“. Philippine News Agency (2017-yil 5-oktyabr). 2020-yil 18-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 18-oktyabr.
  21. ↑ „Duterte: 'I offered to resign as president because I am sick of corruption'“. CNN Philippines (2020-yil 29-sentyabr). 2020-yil 1-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 18-oktyabr.
  22. ↑ Lopez, Melissa Luz. „Duterte open to dropping infrastructure projects for more COVID-19 funding“. CNN Philippines (2020-yil 16-aprel). 2020-yil 18-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 18-oktyabr. „The government plans to spend over ₱1 trillion this year on various construction projects, in keeping with the administration's promise to usher in a "Golden Age of Infrastructure" and fill the country's needs for longer and wider roads, convenient train systems, and bigger airports and seaports, to name a few.“.
  23. ↑ Hilotin, Jay. „Philippines: $85 billion infrastructure spending in 104 projects“. Gulf News (2020-yil 1-oktyabr). 2020-yil 18-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 18-oktyabr.
  24. ↑ Sicat, Gerardo P.. „The next president will inherit significant economic reforms“. The Philippine Star (2022-yil 9-fevral). 2022-yil 9-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 12-may.
  25. ↑ Kabiling, Genalyn. „Duterte pushes shift to e-governance to cut red tape“. Manila Bulletin (2020-yil 27-iyul). 2022-yil 12-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 12-may.
  26. ↑ „Duterte blames Congress for failed federalism bid, vows peaceful transition“. GMA News Online (2021-yil 10-dekabr). 2021-yil 10-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 10-fevral.
  27. ↑ „Duterte confirms Marcos burial at the Libingan ng mga Bayani“. CNN Philippines (2016-yil 7-avgust). 2016-yil 9-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 22-fevral.
  28. ↑ Santos, Eimor P.. „Duterte firm on Marcos burial at Heroes' Cemetery“. CNN Philippines (2016-yil 9-noyabr). 2019-yil 19-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 22-fevral.
  29. ↑ McKirdy, Euan; Berlinger, Joshua. „Philippines' Duterte declares liberation of Marawi from ISIS-affiliated militants“. CNN (2017-yil 17-oktyabr). 2017-yil 17-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 22-fevral.
  30. ↑ Parrocha, Azer. „State of public health emergency declared in PH“. Philippine News Agency (2020-yil 9-mart). 2020-yil 9-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 22-fevral.
  31. ↑ Nawal, Allan. „Duterte: Gov't to pursue 'independent foreign policy'“. Philippine Daily Inquirer (2016-yil 10-sentyabr). Qaraldi: 2016-yil 10-sentyabr.
  32. ↑ Patinio, Ferdinand. „PRRD withdraws from 2022 Senate race“. Philippine News Agency (2021-yil 14-dekabr). 2021-yil 14-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 22-fevral.
  33. ↑ Bordey, Hana. „Gloria Arroyo confirms urging ex-President Duterte to be active again in politics“ (en). GMA News (2023-yil 12-sentyabr). Qaraldi: 2023-yil 9-noyabr.
  34. ↑ Ranada, Pia; Caduaya, Editha. „22 things to know about 'Duterte Harry'“. Rappler (2015-yil 18-sentyabr). Qaraldi: 2016-yil 6-iyul.
  35. ↑ Regalado, Edith. „Davao City Mayoral Race; Duterte siblings slugging it out“. Philstar (2001-yil 3-mart). Qaraldi: 2016-yil 6-iyul. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Rodrigo_Duterte&oldid=4100292" dan olindi