Rodina-mat (Volgograd)

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Xarita
Koordinatalari 48°44′32.2″N 44°32′13.5″E / 48.742278°N 44.537083°E / 48.742278; 44.537083 G OKoordinatalari: 48°44′32.2″N 44°32′13.5″E / 48.742278°N 44.537083°E / 48.742278; 44.537083 G O

"Ródina-mat zovyot!" (Ona-Vatan chaqirmoqda!) monumenti - Volgograddagi „Stalingrad jangi qahramonlariga“ monument-ansamblining kompozitsion markazi. Dunyodagi eng baland haykallardan biri, Rossiyadagi eng baland haykal (poydevorsiz — qurilish vaqtida va keyingi 22 yil ichida dunyodagi eng baland haykal).

Umumiy maʼlumot[tahrir | manbasini tahrirlash]

Haykaltaroshlik ishi E. V. Vuchetich va muhandis N. V. Nikitin koʻtarilgan qilich bilan oldinga qadam qoʻygan ayolning koʻp metrli figurasini ifodalaydi. Haykal oʻz oʻgʻillarini dushman bilan jangga chaqiruvchi Vatanning allegorik timsoli.

1959-1967-yillarda loyihaga muvofiq va haykaltaroshning bevosita rahbarligida Volgograddagi Mamaev Kurganda Stalingrad jangi qahramonlari uchun yodgorlik ansambli qurildi (haykaltaroshlar M. S. Aleshenko, V. E. Matrosov, V. S. Zaykov, L. M. Maistrenko, A. N. Melnik, V. A. Marunov, V. S. Novikov, A. A. Tyurenkov; arxitektorlar: Ya. B. Belopolskiy, V. A. Demin, F. M. Lisov va boshq.; muhandislik guruhi rahbari N. V. Nikitin).

Yodgorlik qurilishi 1959-yil may oyida boshlangan va 1967-yil 15-oktyabrda yakunlangan. Yaratilish davridagi haykal dunyodagi eng baland haykal edi. Monument-ansamblning Bosh yodgorligida restavratsiya ishlari ikki marta amalga oshirildi: 1972-1986-yillarda; xususan, 1972-yilda qilich almashtirildi.

Haykaltarosh diskotekachi Nina Dumbadzening figurasini va Veraning xotinining yuzini haykaltaroshlik qilgan boʻlishi mumkin [1]. Turli manbalarga ko‘ra, Anastasiya Antonovna Peshkova, Valentina Izotova[2] yoki Yekaterina Grebneva[3] ham haykalga suratga tushgan. Haykal Parijdagi Arc de Triomphe ustidagi ''Marsel figurasi'' bilan o'xshashliklarga ega degan fikr ham bor.

Simvolizm[tahrir | manbasini tahrirlash]

1975-yilda „Izvestiya“ gazetasi Andozani taʼkidladi: Magnitogorskdagi „Orqa frontga“ monumentalini, Volgograddagi Mamayev Kurgan monumental ansambli va Berlindagi Treptov bogʻidagi yodgorlik bilan bogʻlaganligining ahamiyati („Liberator Warrior“): Magnitogorskdagi monumental ansambli sovet xalqining jasorati va qahramonligi haqidagi ushbu ulugʻvor haykaltarosh trilogiyani yakunlaydi.

2000-yildan beri haykalning silueti Volgograd viloyatining gerbi va bayrogʻida aks ettirilgan.

Texnik maʼlumotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Haykal oldindan zichlashtirilgan betondan — 5500 tonna beton va 2400 tonna metall konstruksiyalardan (poydevorsiz) yasalgan.

Yodgorlikning umumiy balandligi 85 metr (haykalning oʻzi)[4] 87 metr (montaj plitasi bilan haykal). U 16 metr chuqurlikdagi beton poydevorga oʻrnatiladi. Qilichsiz ayol figurasining balandligi 52 metrni tashkil qiladi. Yodgorlikning massasi 8 ming tonnadan oshadi.

Haykal 2 metr balandlikdagi taxta ustida joylashgan boʻlib, u asosiy poydevorga tayanadi. Bu poydevor 16 metr balandlikda, lekin u deyarli koʻrinmas — uning katta qismi yer ostida yashiringan.

Haykal ichi boʻsh. Ichkarida butun haykal binoning xonalari kabi alohida kamera-kameralardan iborat. Haykalning temir-beton devorlarining qalinligi 25-30 santimetrni tashkil qiladi. Ramkaning qattiqligi doimo tarang holatda boʻlgan 117 ta metall kabellar (ikki halqani hisobga olgan holda — har biri 4 ta kabel va kuchlanish kamerasi — 10 ta metall kabel) bilan quvvatlanadi.

Uzunligi 33 metr va ogʻirligi 14 tonna boʻlgan qilich dastlab titan plitalari bilan qoplangan zanglamaydigan poʻlatdan yasalgan. Qilichning ulkan massasi va yuqori shamoli, oʻzining ulkan oʻlchamlari tufayli, shamol yuklari taʼsirida qilichning kuchli chayqalishiga olib keldi, bu esa qilichni ushlab turgan qoʻlning tanasiga biriktirilgan joyida haddan tashqari mexanik kuchlanishga olib keldi. Qilich tuzilishidagi deformatsiyalar, shuningdek, titan qoplamali plitalarning harakatlanishiga sabab boʻlib, metallning shovqin-suronining yoqimsiz ovozini keltirib chiqardi. Shu sababli, 1972-yilda pichoq boshqasiga almashtirildi. Butunlay poʻlatdan yasalgan va qilichning yuqori qismida teshiklar oʻrnatildi, bu uning shamolini kamaytirishga imkon berdi[5][6]. Haykalning temir-beton konstruktsiyasi 1986-yilda R. L. Serix boshchiligidagi ekspert guruhining tavsiyasiga binoan mustahkamlangan.

Strukturaviy barqarorlik hisob-kitoblari N. V. Nikitin ishlab chiqqan.

1965-yil mart oyida SSSR Gosstroy Volga tomon siljishini oldini olish uchun Maykop gilining suv bosgan qatlamida turgan haykalning poydevorini mustahkamlash boʻyicha tavsiyanoma berdi. 2013-yilda arxitektor Vladimir Tserkovnikov Madaniyat vaziri Vladimir Medinskiyga poydevor siljishi va haykalning qulashi mumkinligidan xavotirda ochiq xat yubordi. Muzey majmuasi direktori Aleksandr Vasin bu xavotirlarni rad etdi.

Qayta tiklash[tahrir | manbasini tahrirlash]

Haykalni restavratsiya qilish loyihasi 2008 — 2016 yillarda tayyorlangan[7]. 2010-yil oktyabr oyida haykalni taʼminlash ishlari boshlandi[8]. Bu uning soʻnggi qisman taʼmiri edi[7]. 2017-yilda favqulodda ishlar amalga oshirildi: haykalning barqarorligini taʼminlash maqsadida uning ichidagi arqonlar almashtirildi, ichki qismi taʼmirlandi, yoritish va yong‘in o‘chirish tizimi almashtirildi.

2019-yil mart oyida haykalning tashqi yuzasini restavratsiya qilish boshlandi, u gʻalabaning 75 yilligi munosabati bilan 2020-yil may oyida yakunlandi[9]. Buning uchun haykal atrofida balandligi 60 metr va ogʻirligi 270 tonna boʻlgan 30 yarusli iskala yaratildi[10]. Asosiy maqsadlar haykalni asl rangiga qaytarish va restavratorlarning hisob-kitoblariga koʻra, umumiy uzunligi 13 kilometr boʻlgan betondagi yoriqlarni muhrlashdan iborat. Bundan tashqari, zanglagan armatura qismlari tiklandi[11]. Yodgorlikning bunday keng koʻlamli kompleks restavratsiyasi birinchi marta amalga oshirildi[10].

Boshqa haykallar bilan taqqoslash[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Haykaltaroshlik „Rodina-mat“ oʻsha paytdagi dunyodagi eng katta haykal sifatida Ginnesning rekordlar kitobiga kiritilgan. Uning balandligi 52 metr, qoʻlining uzunligi 20, qilichining uzunligi 33 metr. Haykalning umumiy balandligi 85 metrni tashkil qiladi. Yodgorlikning og‘irligi 8 ming tonna, qilichining og‘irligi 14 tonna (taqqoslash uchun: Nyu-Yorkdagi Ozodlik haykali balandligi 93 metr; Rio-de-Janeyrodagi Najotkor Masih haykali 38 metr). Qurilishidan boshlab 2018-yilda Birlik haykali qurilishigacha u dunyodagi diniy bo‘lmagan eng baland haykal edi.

Shuningdek[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „«Родина-мать зовет!» 10 фактов о монументе“ (ru). culture.ru. Qaraldi: 27-fevral 2017-yil.
  2. ↑ „Родину-мать зовут Валей“. // Волгоград-Инфо (15-iyun 2003-yil). 28-aprel 2009-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 17-oktabr 2010-yil.
  3. ↑ Galkina, Anna. „Родина-мать обосновалась на Семи Ветрах“. // Ваша газета (8-iyun 2011-yil). 4-fevral 2012-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 15-noyabr 2011-yil.
  4. ↑ „Родина-мать зовет!“. tbrus.ucoz.ru. 9-may 2021-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 27-iyun 2021-yil.
  5. ↑ „Как устроен мемориал «Родина-мать»“. bigpicture.ru. 16-iyun 2016-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 3-iyun 2016-yil.
  6. ↑ „Скульптура «Родина-мать зовёт!» в Волгограде“. russights.ru. 16-iyun 2016-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 3-iyun 2016-yil.
  7. ↑ 7,0 7,1 А. Серебряков. „По колено в лесах: как ремонтируют самый высокий памятник в России“. NGS24.ru (29-iyun 2019-yil). 23-sentabr 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 23-sentabr 2019-yil.
  8. ↑ Statskiy, Grigoriy. „«Родина-Мать» ушла на «больничный»“. // Сайт v1.ru (15-oktabr 2010-yil). 10-noyabr 2011-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 17-oktabr 2010-yil.
  9. ↑ „В Волгограде к 75-летию Победы завершена реставрация скульптуры «Родина-мать». Новости. Первый канал“ (ru). 22-yanvar 2022-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 27-iyun 2021-yil.
  10. ↑ 10,0 10,1 А. Ларина. „Реставрация монумента «Родина-мать зовет» завершится осенью“. RG.ru (25-iyul 2019-yil). 23-sentabr 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 23-sentabr 2019-yil.
  11. ↑ „Тринадцать километров трещин. Реставрация монумента «Родина-мать зовет»“ (ru). РИА Новости (25-sentabr 2019-yil). 25-sentabr 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 25-sentabr 2019-yil.

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Tashqi mediafayllar 

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Rodina-mat_(Volgograd)&oldid=3650248" dan olindi