Radio hujjatli film

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Germaniyadagi ovoz yozish studiyasi (WDR, 1954)

Hujjatli radiofilm — bu badiiy boʻlmagan hikoyaga bagʻishlangan ogʻzaki radio formatidir. U radio orqali eshittiriladi, shuningdek, lenta, CD va podkast kabi ommaviy axborot vositalari orqali tarqatiladi. Radio hujjatli filmi yoki badiiy filmi mavzuni bir yoki bir nechta nuqtai nazardan chuqurroq qamrab oladi, koʻpincha intervyular, sharhlar va ovozli rasmlarni oʻz ichiga oladi. Radio funksiyasi asl musiqa kompozitsiyalari va ijodiy ovoz dizaynini oʻz ichiga olishi yoki anʼanaviy jurnalistik radio reportajiga oʻxshab ketishi mumkin, lekin muammoni chuqurroq yoritishi mumkin.

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kelib chiqishi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Badiiy audio hikoyaning dastlabki bosqichlari keyinchalik radio hujjatli film deb ataladigan filmga toʻliq oʻxshamasdi. 1930-yillarda, WNYC kabi radiostantsiyalar havo hududiga kirishi bilan, jurnalistlar dramatizatsiya emas, balki qisqa intervyular orqali haqiqiy odamlar va real hayot stsenariylarini hujjatlashtirdilar[1] Boshqa eʼtiborga molik hujjatli translyatsiyalar qatoriga 1937-yilda Hindenburg falokati kabi voqealarning aniqlanmagan bir martalik audio yozuvlari kiradi[2] 1939-yilga kelib, CBS AQShda immigratsiya boʻyicha ortib borayotgan tashvishlarga immigratsion jamoalarning hikoyalarini yorituvchi „Amerikaliklar hammasi… Hammasi immigrantlar“ deb nomlangan olti oylik seriya bilan javob berdi[3].

Ushbu davrda hujjatli uslubdagi hisobotning yoʻqligi qisman texnologik cheklovlar bilan bogʻliq boʻlishi mumkin; yozib olish uskunalari osongina koʻchma edi[4]

1940-yillar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Koʻp qoʻllaniladigan va muhokama qilinadigan format sifatida radio hujjatli filmni yaratishda muhim moment portativ audioyozuv qurilmalarining kengayishi hisoblanadi. 1945-yilda ovoz arxivchisi va radio produseri Toni Shvarts oʻzining WNYC radio koʻrsatuvida baham koʻrish uchun New-York shahridagi mahallasidagi tovushlarni yigʻish uchun portativ audio yozuv uskunasidan foydalanishni boshladi; uning xususiyatlari 30 yil davomida ishlagan va butun dunyo boʻylab odamlar tomonidan yozib olingan va unga pochta orqali yuborilgan kundalik hayot tovushlarini oʻz ichiga olgan[5]. Haqiqiy ovoz baytlarini almashishning bunday uslubi ommaviy radio hujjatli filmida qoladi.

1946-yilda radio hujjatli filmlarning tarqalishi va stilizatsiyasidagi eng muhim voqealardan biri CBS hujjatli boʻlimining yaratilishi edi. Bu radioning ushbu formatiga bagʻishlangan yirik media tarmogʻining birinchi sektori edi. Birlik „faqat asosiy ichki va xalqaro muammolarga bagʻishlangan va favqulodda tadqiqot va tayyorgarlikni oʻz ichiga olgan dasturlarni ishlab chiqarishga bagʻishlangan“ edi[6] Tarkib nafaqat reklama beruvchilarga yoqadigan dasturlashdan chetga chiqdi, balki uslub standartdan chetga chiqib, taniqli formatni yaratdi. CBS xususiyatlari uchun hisobot uslubi ABC va NBC tarmoqlari tomonidan qabul qilingan va birlashtirilgan. Format muammoning bir nechta nuqtai nazariga ega boʻlish uchun keng qamrovli intervyular, jurnalist etikasiga rioya qilish va koʻpincha harakatga chaqiruvni oʻz ichiga olgan; dasturlash odatda bir nechta segmentlar sifatida va eng yuqori paytlarda chiqarildi[7] Bu birinchi hujjatli loyihalarga misollar orasida CBS ning 1946-yilgi urush filmi, The Empty Noose[6] va ABCning 1949-yildagi VD, A Conspiracy of Silence dasturi[7] tanosil kasalliklariga jamoatchilik eʼtiborining kamligiga qaratilgan.

1970-yillar[tahrir | manbasini tahrirlash]

1971-yilda Milliy jamoat radiosi tashkil etilishi bilan[8] radio hujjatli filmi notijorat taʼlim vositalari tufayli yana oʻzgara boshladi. Qisqa vaqt ichida " All Things Considered " kabi dasturlar radiodan tashqarida jurnalistlarni yollash orqali anʼanaviy radio hujjatli film uslublaridan chetga chiqib, badiiy boʻlmagan adabiyotlarni taqdim etishning ijodiy uslublarini oʻrgandi[4].

1990-yillari va hozirgi kun[tahrir | manbasini tahrirlash]

Texnologiyadagi muhim oʻzgarishlar radio hujjatli filmlarni analogdan tashqariga chiqishga imkon berdi. Podkast va internet radiosining paydo boʻlishida FCC ushbu ommaviy axborot vositalari uchun koʻrsatmalar bermaydi[9]. Dasturlarga FCC qoidalarini buzishga ruxsat beriladi, bu hujjatli dasturlarning mazmuni va uslubidagi yana bir oʻzgarishni anglatadi. Podkasting orqali ochilgan yangi imkoniyatlarga misol boʻladigan hozirgi funksiyalar orasida Love + Radio -ning koʻpincha gʻalati mavzulari va butun dunyo boʻylab tinglovchilarning kontentga bepul kirish imkoniyati tufayli podkast Serialining muhim muvaffaqiyati kiradi.

Iqtibos[tahrir | manbasini tahrirlash]

Eng yaxshi holatda, radio ajoyib hujjatli filmlarning kuchi va tezkorligini "New-Yorker" uslubidagi jurnal parchasining yaqinligi va she'riyati bilan birlashtiradi.

— Columbia University Graduate School of Journalism, web.jrn.columbia.edu

Roʻparamdagi oynaga koʻzlarim qizargancha tikilib, yana yarim tunni kompyuterim bilan oʻtkazganimdan soʻng oʻzimga asosiy savollarni beraman: Nima uchun radio? Nega hujjatli film? Javob: Boshqa hech qanday vosita menga ijod va tergov erkinligini ta'minlay olmaydi. Bu mening haqiqatga bo'lgan qiziqishim va "musiqiy" ifoda istagimga javob beradi. Material (der Werkstoff) sog'lom. Va ovoz bizni doimo o'rab oladi. Va: Meni barqaror vaziyatlarning tavsifi unchalik qiziqtirmaydi, balki jarayonlar. Bizning vositamiz makon emas, balki vaqt; hikoyalarimiz yerga yopishtirilgan emas, balki harakatga, hayotga ega... Shuning uchun!

— Helmut Kopetzky, German author, Self-portrait

Xo'sh, radio xususiyati nima? Texnik jihatdan aytganda, bu radio drama bilan bog'liq semantik sohadan 30 dan 60 minutgacha bo'lgan puxta translyatsiya bo'lib, u asl ovoz (intervyu) va mualliflik matnlaridan (epik yoki sahnaviy turdagi) shovqin va musiqagacha barcha elementlarni o'z ichiga olishi mumkin.

— Patrick Conley, 60 Years of Radio Feature in Germany, 2007

Rivojlanayotgan mamlakatlarda radio hujjatli film[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ayniqsa Hindiston, Eron, Janubiy Koreya va Malayziya kabi rivojlanayotgan mamlakatlarda radio hujjatli filmlar sohasiga katta qiziqish bor. Masalan, Hindistonda radio hujjatli film moslashuvchanligi, samaradorligi va omma uchun ochiqligi tufayli mashhurlik kasb etib kelmmoqda. Chitra Narain va Daniya Iqbol kabi produserlar mintaqada qayta tiklanishi va mashhurligi bilan akkreditatsiyadan oʻtgan. Asosan drama produseri boʻlgan daniyalik Iqbol dramatik hikoya elementlarini birlashtirib, baʼzi esda qolarli radio hujjatli filmlarni yaratdi. Uning "Yeh Rishta Kya Kehlata Hai" hujjatli filmi taʼsirchan hikoya va atrofdagi tovushlardan foydalanish uchun klassik hisoblanadi. Ushbu hujjatli film kashmirlik Shikara Vala va uning Dehlidagi avtorickshaw haydovchisi doʻsti oʻrtasidagi koʻrinmas koʻpriklar haqida samimiy hikoyani taqdim etadi. Garchi ular hech qachon bir-birlarini koʻrishmagan boʻlsalar-da, lekin ularning koʻrinmas rishtalari siyosiy, diniy va mintaqaviy xurofotlar toʻsiqlaridan oshib ketadigan ushbu noyob hujjatli film mavzusidir.

Chitra ham, Daniya ham Dehlida uzoq vaqt ishlagan va koʻplab Media institutlari bilan ijodiy hamkorlik qilganligi sababli, ularning taʼsiri koʻplab talabalari va hamkasblarining tafakkurini shakllantirishda muhim ahamiyatga ega. Daniya hujjatli filmlari uchun ikki marta nufuzli Davlat teleradiokompaniyasi mukofotini qoʻlga kiritdi.

Mashhur yaratuvchilar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Muhim manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Mintaqalar boʻyicha muhim dasturlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yevropa[tahrir | manbasini tahrirlash]

Irlandiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Niderlandiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Shvetsiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Birlashgan Qirollik[tahrir | manbasini tahrirlash]

Shimoliy Amerika[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kanada[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qoʻshma Shtatlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Janubiy Tinch okeani / Avstraliya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Avstraliya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yangi Zelandiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Gʻarbiy Osiyo[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qatar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ Carson, Saul (1949). „Notes toward an Examination of the Radio Documentary“. Hollywood Quarterly. 4-jild, № 1. 69–74-bet. doi:10.2307/1209386. JSTOR 1209386.
  2. ↑ Carrier. „A Brief History of Documentary Forms“. transom.org (3-feb 2014-yil). Qaraldi: 2-dec 2016-yil.
  3. ↑ Shiffman, Dan (1996). „A Standard for the Wise and Honest: The "Americans All…Immigrants All" Radio Broadcasts“. Studies in Popular Culture. 19-jild, № 1. 99–107-bet. JSTOR 23413750.
  4. ↑ 4,0 4,1 Carrier. „A Brief History of Documentary Forms“. transom.org (3-feb 2014-yil). Qaraldi: 2-dec 2016-yil. Carrier, Scott (3 Feb 2014). „A Brief History of Documentary Forms“. transom.org. Retrieved 2 Dec 2016.
  5. ↑ Suisman, David (2012). „Listening to the City“. Smithsonian Folkways Magazine.
  6. ↑ 6,0 6,1 Ehrlich, Matthew C.. Radio Utopia: Postwar Audio Documentary in the Public Interest. University of Illinois Press, 2011 — 46–70 bet. 
  7. ↑ 7,0 7,1 Carson, Saul (1949). „Notes toward an Examination of the Radio Documentary“. Hollywood Quarterly. 4-jild, № 1. 69–74-bet. doi:10.2307/1209386. JSTOR 1209386.Carson, Saul (1949). „Notes toward an Examination of the Radio Documentary“. Hollywood Quarterly. 4 (1): 69-74. doi:10.2307/1209386. JSTOR 1209386.
  8. ↑ „National Public Radio (NPR) | American organization“. Encyclopædia Britannica. Qaraldi: 2-dekabr 2016-yil.
  9. ↑ „Audio Division“. Federal Communications Commission (3-noyabr 2015-yil). Qaraldi: 2-dekabr 2016-yil.
  10. ↑ http://www.linkedin.com/pub/sharon-davis/48/536/a42 Andoza:Self-published source
  11. ↑ „Siobhan McHugh“.
  12. ↑ https://www.webarchive.org.uk/wayback/archive/20130801111936/http://www.rslit.org/air-and-water-thoughts-of-a-radio-fellow
  13. ↑ http://www.linkedin.com/pub/jane-ulman/48/330/320 Andoza:Self-published source 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Radio_hujjatli_film&oldid=3818075" dan olindi