Qurilish huquqi
Qurilish huquqi — bu qurilish ishlari, muhandislik va shu soha bilan bog‘liq boshqa masalalarni tartibga soluvchi huquq sohasi. Aslida u shartnoma huquqi, tijorat huquqi, shaharsozlik huquqi, mehnat huquqi va zarar yetkazganlik uchun javobgarlik huquqining qo‘shilishi (sintezi) sifatida shakllangan. Qurilish huquqi quyidagi keng ko‘lamli masalalarni qamrab oladi: shartnomalar, ehtiyotsizlik (beparvolik) uchun javobgarlik, obligatsiyalar va kafolatlash, kafolatlar va kafillik, garov huquqi va boshqa taʼminot vositalari, tender jarayonlari, qurilish daʼvolari, konsultatsion shartnomalar va shu kabi masalalar. Qurilish huquqi qurilish sohasining ko‘plab ishtirokchilariga taalluqli bo‘ladi. Ular qatoriga moliya institutlari, yer o‘lchovchilari, smetachilar, arxitektorlar, duradgorlar, muhandislar, qurilish ishchilari va shaharsozlar kiradi.
Qurilish huquqining maxsus amaliy sohalari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Qurilish huquqi umumiy huquqiy tamoyillar va metodologiyalarga asoslanadi hamda quyidagilarni oʻz ichiga oladi: normativ-huquqiy tartibga solish (jumladan, toʻlovlarni kafolatlash, rejalashtirish, ekologik va qurilish meʼyorlari); shartnoma metodologiyalari va tanlash tartibi (anʼanaviy va muqobil shartnoma shakllari); subpudratchilar bilan bogʻliq masalalar; shartnomadan, ehtiyotsizlikdan (beparvolikdan) va boshqa huquqiy asoslardan kelib chiqadigan daʼvolar va javobgarlik; sug‘urta va ijro kafolatlari; nizolarni hal qilish va oldini olish mexanizmlari[1].
Qurilish huquqi asta-sekin oʻziga xos mustaqil amaliy soha sifatida shakllandi. U ilgari loyiha moliyalashtirish, koʻchmas mulk yoki korporativ huquqning kichik sohasi hisoblangan. Shu bilan birga, qurilish huquqi koʻpincha energetika huquqi va neft-gaz huquqi bilan ham chambarchas bogʻliq.
- Qurilish huquqi boʻyicha advokatlar faoliyat yuritadigan asosiy yoʻnalishlar:
- Muqobil nizolarni hal qilish
- Arbitraj
- Nizolarni koʻrib chiqish kengashlari (yoki boshqa uchinchi tomon koʻrib chiqish mexanizmlari)
- Mediatsiya
- Tuzilgan muzokaralar
- Bankrotlik masalalari (pudratchilar, buyurtmachilar, yetkazib beruvchilar uchun)
- Tender nizolari
- Qurilish va boshqa ruxsatnomalar
- Qurilish axborot modellashtirish (BIM)
- Shartnoma huquqi
- Oʻzgarish buyruqlari
- Qurilish daʼvolari
- Qurilish garov huquqi (liens)
- Ish haqi talablari (masalan, 1931-yildagi Davis–Bacon Act)
- Toʻlov va oʻz vaqtida toʻlovni taʼminlash toʻgʻrisidagi qonunlar
- Muddatlarni uzaytirish masalalari
- Qurilish shartnomalarini tuzish
- Sanoatda qabul qilingan standart qurilish shartnomalari
- Qurilish shartnomalarini muzokara qilish
- Shartnoma bekor qilinishi boʻyicha daʼvolar (qulaylik uchun yoki majburiyatni bajarmaganlik uchun)
- Nosoz dizayn yoki qurilish
- Kechikishlar va ishlarni tezlashtirish masalalari
- Mehnat huquqi, jumladan, immigratsiya bilan bogʻliq masalalar
- Qurilishdagi ekologik muammolar
- Soxta daʼvolar toʻgʻrisidagi qonunlar
- Yongʻin xavfsizligi qoidalari va meʼyorlari
- Diskriminatsiyani taqiqlash yoki boshqa ijtimoiy taʼsirga oid qonunlarga rioya etish
- Sugʻurta masalalari
- Zarar va javobgarlik
- Indemnifikatsiya (zararni qoplash majburiyati)
- Kafillik huquqi (toʻlov va ijro obligatsiyalari)
- Mehnat masalalari va ish tashlashlar
- Qurilish mutaxassislariga litsenziya berish
- Mehnatni muhofaza qilish maʼmuriyati (OSHA) va boshqa federal agentliklar bilan * bogʻliq talablar
- Ortiqcha nazorat
- Loyiha amalga oshirish tizimlari, masalan, loyihalash – taklif olish – qurish ketma-ketligi, loyihalash va qurish birlashtirilgan tizim, xavfni zimmasiga oluvchi qurilish menejeri yoki agent sifatida qurilish menejeri.
- Bizneslarni maʼmuriy choralar oldida himoya qilish, masalan, tender roʻyxatidan chiqarish xavfi boʻlsa.
- Yuridik maslahat berish
- Davlat buyurtmalari asosidagi qurilish
- Federal darajadagi qurilish – masalan, FAR (Federal Acquisition Regulation) yoki boshqa maxsus tartibga solinadigan davlat xaridlari doirasida.
- Shtat (mintaqa) miqyosida shartnoma tuzish tartiblari.
Qurilish shartnomalari
[tahrir | manbasini tahrirlash]Maxsus shartnomani rasmiylashtirish talab qilinmasa-da, odatiy amaliyot sifatida standart-shakldagi shartnomalardan foydalaniladi; masalan, Buyuk Britaniyada Joint Contracts Tribunal (JCT) shakli[2].
Yana qarang
[tahrir | manbasini tahrirlash]Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Silva, Pramod Malaka; Domingo, Niluka; Ameer Ali, Noushad Ali Naseem (2023-01-01). "Causes of disputes in the construction industry – a systematic literature review". Journal of Financial Management of Property and Construction 29 (2): 193–210. doi:10.1108/JFMPC-03-2023-0012. ISSN 1366-4387.
- ↑ „Standard form contracts: JCT“. Out-law.com. Qaraldi: 2015-yil 18-fevral.
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Vikiomborda Construction law mavzusiga oid fayllar bor
