Qrim koʻprigi portlashi (2022)

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Qrim ko‘prigi portlashi
Mamlakat: Rossiya
Ukraina
Joy: "Qrim ko'prigi
Vaqt: 2022-yil 8-oktabr
Soat: 06:05 (UTC+03:00)
Qurbonlar: 3

 

2022-yil 8-oktabr kuni ertalab soat 06:07 da (Moskva vaqti bilan) Rossiyaning Ukrainaga bosqini davrida Qrim ko‘prigining avtomobil yo‘li qismida portlash sodir bo‘lib, koʻprikka katta zarar yetkazildi. Oʻtib ketayotgan temir yoʻl poyezdining yettita yoqilgʻi vagoni ham yonib ketgan, natijada parallel temir yoʻl koʻprigida kuchli yongʻin kelib chiqqan, avtomobil koʻprigining bir qismi qulab tushgan[1].

Rossiya davlat matbuoti portlashga yuk mashinasi sabab bo‘lganini xabar qildi[2]. Qrimga Rossiya tomonidan tayinlangan rahbar Vladimir Konstantinov Ukrainani javobgarlikda ayblab chiqdi[3]. 2022-yil 8-oktabr holatiga ko‘ra, na Ukraina, na NATO voqea yuzasidan rasmiy bayonot berdi. Ukrainaning yuqori martabali rasmiylari biroz avvalroq ko‘prik voqeasini raketa zarbalari uchun qonuniy javob ekanligini taʼkidlashgan edi[4].

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qrim va Kubanni bog‘lovchi ko‘prik qurilishi 2016-yilning fevralida, yarim orol Rossiya tomonidan bosib olingan va anneksiya qilinganidan keyin boshlangan[5]. Rossiya rasmiylari ko‘prik qurilishini „tarixiy missiya“, „Qrimni Rossiya bilan yakuniy birlashtirish“ning asosiy vazifalaridan biri deb atagan[6]. 2018-yil may oyida ko‘prik harakatlanish uchun ochildi, 2019-yil dekabr oyida esa poyezdlar qatnovi yo‘lga qo‘yildi[7].

2022-yilda, Rossiya bosqinining boshlanishi bilan, koʻprik Rossiya-Ukraina urushining janubiy teatrida Rossiya Qurolli Kuchlarini taʼminlash uchun ishlatilgan[8].

Ukraina rasmiylari va harbiylari Qrim koʻprigini qonuniy harbiy nishon sifatida koʻrib, uni yoʻq qilish niyatini bir necha bor ochiq eʼlon qilgan[9]. Shunday qilib, 2022-yil avgust oyida Ukraina prezident devonining maslahatchisi Mixailo Podoliak The Guardian gazetasiga bergan intervyusida: „Bu noqonuniy qurilish va Qrimdagi Rossiya armiyasini taʼminlashning asosiy darvozasi. Bunday obyektlarni yoʻq qilish kerak“ degan edi[10]. Ukraina Qurolli Kuchlari general-mayori Dmitro Marchenko Ukrainada unga hujum qilish uchun qurol boʻlishi bilanoq koʻprik „birinchi nishon“ga aylanishini aytgan edi[11].

Tadbir[tahrir | manbasini tahrirlash]

2022-yil 8-oktabr kuni Taman yarim oroli tomondan Qrim ko‘prigining yo‘l qismida portlash sodir bo‘ldi[12]. Bu haqda Qrim temir yoʻli matbuot xizmati tonggi 6:05 da maʼlum qildi. Uskunalar koʻprikning temir yoʻl qismidagi yoʻllarda xatolikni koʻrsatdi va yuk poyezdining dumida joylashgan tank yonib ketdi. Portlash natijasida avtomobil yoʻlining bir necha qismi vayron boʻlgan, avtomobil va temir yoʻl harakati toʻxtatilganManba xatosi: The opening <ref> tag is malformed or has a bad name.

Dastlab, yong‘inning ikki ehtimoliy sababi eʼlon qilindi: ko‘prikning temir yo‘l qismida vagon sisternasining portlashi va avtomobil yo‘li qismida transport vositasi, ehtimol yuk mashinasining portlashi. Maʼlumotlarga koʻra Rossiya Federatsiyasiga tegishli yuk mashinasi portlatib yuborilgan, buning natijasida yettita temir yoʻl yoqilgʻi baklari yonib ketdiManba xatosi: The opening <ref> tag is malformed or has a bad name.

Portlash uchun javobgarlikni hech kim o‘z zimmasiga olmadi, Ukraina OAVlari „Ukrainska Pravda“ va UNIAN o‘z manbalariga tayanib, bu Ukraina xavfsizlik xizmati (SSU) operatsiyasi ekanini taʼkidladi[13][14].

Reaksiyalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ukraina tomoni[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ukraina hukumatining rasmiy Twitter akkauntida yong‘inga javoban „kasal kuyish“ haqida tvit yozilgan bo‘lsa, Ukraina prezidenti maslahatchisi Mixaylo Podolyak zararni „boshlanish“ deb atadi: „Qrim, ko‘prik-boshlanishi. Noqonuniy hamma narsa yoʻq qilinishi kerak, oʻgʻirlangan hamma narsa Ukrainaga qaytarilishi kerak, Rossiya bosib olgan barcha narsalar yoʻq qilinishi kerak“[15].

Ukraina Mudofaa vazirligi Qrim koʻprigining vayron boʻlishini „Moskva“ kreyserining yoʻq qilinishi bilan taqqosladi: „Moskva boshqariladigan raketa kreyseri va Kerch koʻprigi. — Ukraina Qrimidagi rus hokimiyatining ikkita mashhur ramzi — pastga quladi. Keyin nima boʻladi, ruslar?“[16][17][18].

„Ukrposhta“ kompaniyasi direktori Igor Smilianskiy fojeaga bag‘ishlangan yangi marka chiqarilishini eʼlon qildi[19].

Monobank — Ukrainaning ikkinchi yirik banki koʻprikni oʻz ichiga olgan yangi debet kartasini eʼlon qildi[20].

Milliy xavfsizlik va mudofaa kengashi rahbari Oleksiy Danilov ijtimoiy tarmoqqa ko‘prik videosi hamda Merilyn Monroning „Tug‘ilgan kuningiz bilan, janob Prezident“ qo‘shig‘i tasvirlangan videoni joylashtirdi[21].

Rossiya tomoni[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qrimdagi Rossiya ishg‘olchilari Ukraina tomonini javobgarlikda aybladiManba xatosi: The opening <ref> tag is malformed or has a bad name. Rossiya Federatsiyasi Tashqi ishlar vazirligi vakili Mariya Zaxarova „Kiyev rejimini“ terrorizmda aybladi, Davlat Dumasi deputati Andrey Gurulyov esa bosh qoʻmondonni „qatʼiy javob“ berishga chaqirdi[22].

Rossiyaning sobiq prezidenti va Xavfsizlik kengashi o‘rinbosari Dmitriy Medvedev aprel oyida: „Ukrainalik generallardan biri Qrim ko‘prigiga zarba berish zarurligi haqida gapirdi. Umid qilamanki, u qasos olish maqsadi nima bo‘lishini tushunadi“ degan edi[23].

Xorijliklar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Estoniya tashqi ishlar vaziri Urmas Reinsalu portlashni olqishladi va buning ortida Ukraina maxsus kuchlari turganini taxmin qildi va Ukraina hukumati uzoq vaqtdan beri Qrim ko‘prigini hujum uchun ehtimoliy nishon deb ataganini eslatdi[24].

Polsha siyosatchisi, Yevropa parlamenti aʼzosi Robert Biedron shunday dedi:[25] "Yurak uchun malham, ayniqsa kecha Putinning tugʻilgan kuni edi. Putinning bunday sovg‘a olgani yaxshi. Umid qilamanki, u koʻproq oladi. Ukrainaliklar Rossiyaning [bosib olingan Qrimdagi] noqonuniy infratuzilmasini vayron qilmoqdalar[25][26].

Oqibati[tahrir | manbasini tahrirlash]

Rossiya Federatsiyasi Transport vazirligi Qrim koʻprigi qurilishidan oldin ishlagan Kerch boʻgʻozi orqali parom qatnovi qayta yoʻlga qoʻyilganini maʼlum qildiManba xatosi: The opening <ref> tag is malformed or has a bad name. Qrim dastlab oziq-ovqat va yoqilgʻi sotishga cheklovlar kiritdi. Ikki soat oʻtgach, Sevastopolda cheklovlar olib tashlanganligi eʼlon qilindi[27].

Qrim koʻprigi Rossiya-Ukraina urushi operatsiyalarining janubiy hududi uchun Rossiya va bosib olingan Qrim oʻrtasidagi transport aloqasining muhim qismidir. Qrim koʻprigining qisman vayron boʻlishi vaqtincha bosib olingan Qrim avtonom respublikasi va Ukrainaning butun janubiy qismida Rossiya qoʻshinlarini yetkazib berish bilan bogʻliq muammolarning kuchayishiga olib kelishi kutilmoqda. Bundan tashqari, koʻprikning yopilishi bilan mahalliy aholining Qrimni tark etishi qiyinlashadi, lekin boshqa yoʻllar, jumladan, portlar bilan Qrimni tark etish mumkinManba xatosi: The opening <ref> tag is malformed or has a bad name.

Vayronagarchilikning ramziy tabiati Kreml uchun kichik ahamiyatga ega emas. 2018-yilda ko‘prikning ochilishi Putinning eng katta yutuqlaridan biri hisoblangan. 2022-yilgi Rossiya bosqinidan keyin inshoot eng himoyalangan ob’ektlardan biri boʻlgan[28]. Portlashdan bir hafta oldin Ukrainaning toʻrtta viloyatini Rossiyaga qoʻshib olish toʻgʻrisidagi farmon imzolandi, shundan soʻng Rossiya anneksiya qilingan hududlardagi obyektlarga hujum qilingan taqdirda Ukrainani yadro quroli bilan tahdid qilishda davom etdiManba xatosi: The opening <ref> tag is malformed or has a bad name.

Tekshiruv[tahrir | manbasini tahrirlash]

Putinning buyrugʻi bilan portlash holatlarini oʻrganish uchun maxsus komissiya tuzildi, uning tarkibiga Favqulodda vaziyatlar vazirligi, Transport vazirligi, FSS, Ichki ishlar vazirligi va Rossiya gvardiyasi vakillari kirdi. Tergov qo‘mitasi portlash yuzasidan jinoiy ish ochgan[29]. Maxsus xizmatlar vakillari shubhali yuklarni kuzatish uchun ko‘prikga kiraverishda o‘rnatilgan komplekslarga qaramay, portlovchi moddalar bilan yuk mashinasini o‘tkazib yuborgan navbatdagi smena ishiga eʼtibor qaratildi[30].

Rossiya Tergov qoʻmitasi maʼlumotlariga koʻra, portlash oqibatida uch kishi, jumladan, yuk mashinasi yonida avtomobilda boʻlgan erkak va ayol halok boʻlgan[31].

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „Crimean bridge fire: Blaze erupts on only bridge linking peninsula to Russia“ (en-GB). BBC News. 2022-yil 8-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 8-oktyabr.
  2. ↑ „Fuel tank ablaze at bridge in Crimea -Russia's RIA“. Reuters. Reuters (2022-yil 8-oktyabr). 2022-yil 8-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 8-oktyabr.
  3. ↑ „Russia-Ukraine updates: Crimean bridge fire caused by truck explosion, Russian officials say“. DW. 2022-yil 8-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 8-oktyabr.
  4. ↑ Kramer, Andrew E.; Schwirtz, Michael. „Fiery Damage to Crimea Bridge Imperils Russian Supply Route“ (en-US). The New York Times (2022-yil 8-oktyabr). 2022-yil 8-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 8-oktyabr.
  5. ↑ „Путин за рулем "Камаза" открыл Крымский мост. Главные факты о проекте“. Русская служба Би-би-си (2018-yil 15-may). Qaraldi: 2022-yil 8-oktyabr.
  6. ↑ „Putin's Crimean Bridge and its undercurrents“. BBC Ukrainian Service (2018-yil 15-may). Qaraldi: 2022-yil 8-oktyabr.
  7. ↑ „Train traffic opened on the Crimean Bridge“. Deutsche Welle (2019-yil 23-dekabr). Qaraldi: 2022-yil 8-oktyabr.
  8. ↑ „The Crimean bridge partially collapsed after the explosion. Fuel tanks were on fire.“. BBC Russian Service (2022-yil 8-oktyabr). Qaraldi: 2022-yil 8-oktyabr.
  9. ↑ „The explosion on the Crimean bridge may have been the result of sabotage“. Deutsche Welle (2022-yil 8-oktyabr). Qaraldi: 2022-yil 8-oktyabr.
  10. ↑ „Ukraine aiming to create chaos within Russian forces, Zelenskiy adviser says“ (en). the Guardian (2022-yil 16-avgust). Qaraldi: 2022-yil 8-oktyabr.
  11. ↑ „An explosion occurred on the Crimean bridge: the roadbed collapsed, traffic was stopped“. istories.media. Qaraldi: 2022-yil 8-oktyabr.
  12. ↑ „Взорван Крымский мост: что известно“ (ru-RU). Agentstvo (2022-yil 8-oktyabr). Qaraldi: 2022-yil 8-oktyabr.
  13. ↑ „Security Service of Ukraine behind explosion on Crimean bridge“ (en). Ukrainska Pravda. Qaraldi: 2022-yil 8-oktyabr.
  14. ↑ „Украинские СМИ со ссылкой на источник сообщили, что взрыв на Крымском мосту — операция СБУ“. Meduza. Qaraldi: 2022-yil 8-oktyabr.
  15. ↑ „Crimean bridge: Explosion is 'the beginning', says Zelensky adviser“ (en-GB). BBC News (2022-yil 8-oktyabr). Qaraldi: 2022-yil 8-oktyabr.
  16. ↑ Paul Adams. „Crimean bridge: Excitement and fear in Ukraine after bridge blast“. BBC (2022-yil 8-oktyabr). Qaraldi: 2022-yil 8-oktyabr.
  17. ↑ „Key Bridge Linking Crimea to Russia Damaged as Truck Bomb Goes Off; Ukraine Says 'What's Next, Russkies?'“ (en). News18 (2022-yil 8-oktyabr). Qaraldi: 2022-yil 8-oktyabr.
  18. ↑ „Міноборони про Кримський міст: «Що далі на черзі, росіяни?»“ (uk). Громадське радіо. Qaraldi: 2022-yil 8-oktyabr.
  19. ↑ „Кримський міст: Міноборони України та голова "Укрпошти" потролили росіян — DSnews.ua“ (uk). www.dsnews.ua (2022-yil 8-oktyabr). Qaraldi: 2022-yil 8-oktyabr.
  20. ↑ Paul Adams. „Crimean bridge: Excitement and fear in Ukraine after bridge blast“. BBC (2022-yil 8-oktyabr). Qaraldi: 2022-yil 8-oktyabr.
  21. ↑ Max Hunder and Jonathan Landay. „Blast damages Crimea bridge central to Russia war effort“ (uk). Reuters (2022-yil 8-oktyabr). Qaraldi: 2022-yil 8-oktyabr.
  22. ↑ Петренко. „“І?”: російська влада і пропагандисти реагують на руйнування Кримського мосту“ (uk). Українська правда. Qaraldi: 2022-yil 8-oktyabr.
  23. ↑ Peter Beaumont. „Impact of Kerch bridge blast will be felt all the way to the Kremlin“. The Guardian. Qaraldi: 2022-yil 8-oktyabr.
  24. ↑ „"С днем рождения, Путин?" Рейнсалу: Эстония приветствует подрыв Крымского моста“ (ru). Delfi RUS. Qaraldi: 2022-yil 8-oktyabr.
  25. ↑ 25,0 25,1 „Gorące komentarze po wybuchu na moście Krymskim. "W Rosji Putina rozpada się wszystko" | Wiadomości Radio ZET“ (pl). wiadomosci.radiozet.pl (2022-yil 8-oktyabr). Qaraldi: 2022-yil 8-oktyabr.
  26. ↑ „"Взрыв на Крымском мосту. Что о нем говорят в России и Украине Первые реакции"“. Meduza. Qaraldi: 2022-yil 8-oktyabr.
  27. ↑ „В Крыму начали вводить ограничения на продажу продуктов и топлива“ (ru). Important Stories. Qaraldi: 2022-yil 8-oktyabr. [sayt ishlamaydi]
  28. ↑ „Destroy the Crimean Bridge: how it is protected, how much it is needed and what it will give Defense Express“ (uk). defence-ua.com. Qaraldi: 2022-yil 8-oktyabr.
  29. ↑ „Вибух на Кримському мосту: в Росії відкрили кримінальне провадження“ (uk). ТСН.ua (2022-yil 8-oktyabr). Qaraldi: 2022-yil 8-oktyabr.
  30. ↑ „Росіяни не можуть зрозуміти, як вантажівка з вибухівкою заїхала на Кримський міст“ (uk). ТСН.ua (2022-yil 8-oktyabr). Qaraldi: 2022-yil 8-oktyabr.
  31. ↑ „Вибух на Кримському мосту: Загинули щонайменше троє людей“ (ua). novosti.dn.ua. Qaraldi: 2022-yil 8-oktyabr.

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Qrim_koʻprigi_portlashi_(2022)&oldid=3555873" dan olindi