Qozogʻistondagi greklar
Qozogʻistondagi greklar (grekcha: Έλληνες στο Καζακστάν, qozoqcha: Қазақстандағы гректер) – mamlakatdagi milliy ozchiliklardan biridir. Ularning asosiy qismi asosan 1944-yildan 1950-yilgacha boʻlgan davrda Qrim, Kavkaz va Janubiy Rossiyadan deportatsiya qilingan pontiyalik yunonlar avlodlaridan iboratdir[1].
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]XX asrning 40-yillarigacha Qozogʻistonda kichik yunon diasporasi mavjud edi – masalan, 1926-yilda Qozogʻistonda atigi 157 nafar yunon yashagan[2]. 1944-yil 2-iyunda Stalin tomonidan imzolangan 5984-sonli qarorga binoan, Qrimdan taxminan 39 ming nafar yunon, arman va bolgarliklar deportatsiya qilinishi belgilangan edi[3]. Qarorga koʻra, ularning 7000 nafari Qozogʻistonning Guryev viloyatiga, 10 000 nafari Sverdlovsk viloyatiga, 10 000 nafari Molotov viloyatiga, 6000 nafari Kemerovo viloyatiga va 6000 nafari Boshqird ASSRiga koʻchirilgan. 1949-yil iyun, 1950-yil fevral va iyul oylarida esa yunonlar Gruziya SSR, Armaniston SSR hamda Shimoliy Kavkazdan ham deportatsiya qilindi.[4] Umumiy hisobda taxminan 60 000 kishi deportatsiya qilingan[3].
Hozirgi holat
[tahrir | manbasini tahrirlash]SSSRning 1989-yilgi aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, Qozogʻistonda 46 746 grek yashagan[5], ammo SSSR parchalanishidan soʻng, Qozogʻistondan greklarning migratsiyasi oshgan. 1999-yilga kelib, Qozogʻistonda 12 703 etnik grek yashagan[5]. Hozirgi kunda Qozogʻistonda 17 grek jamoasi mavjud boʻlib, ularda 8 819 (2014-yil maʼlumotlariga koʻra) kishi yashaydi. Qirgʻizistondagi greklar bilan birgalikda ular Qozogʻiston va Qirgʻiziston Grek Jamoalari Federatsiyasini tuzgan – „FILIA“[6]. Federatsiya gazeta chiqaradi, folklor tadbirlarini tashkil etadi va yunon tilini va madaniyatini oʻrganishda yordam beradi. Hozirgi kunda Qozogʻistonda 6 ta yunon tili oʻqituvchisi faoliyat yuritmoqda, ular chet eldagi yunonliklar Bosh kotibiyati tomonidan moliyalashtirilmoqda. Gretsiyadan 2 nafar oʻqituvchi jalb qilingan, ular ham yunon tilini oʻrgatishmoqda.
Soni
[tahrir | manbasini tahrirlash]| Yil | umumiy aholi sonidan % | Soni |
|---|---|---|
| 1926 | 0.00 | 157 |
| 1939 | 0.02 | 1 374 |
| 1959 | 0.60 | 55 543 |
| 1970 | 0.31 | 39 241 |
| 1979 | 0.34 | 49 930 |
| 1989 | 0.28 | 46 746 |
| 1999[5] | 0.08 | 12 703 |
| 2009[7] | 0.06 | 8 846 |
| 2014[8] | 0.05 | 8 819 |
Yana qarang
[tahrir | manbasini tahrirlash]Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Алишер Кожанов. „Г. Иорданиди: «Греки чтут казахское гостеприимство»“ (deadlink). Свобода слова (2014-yil 18-aprel). 2016-yil 26-avgustda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ Центральный Государственный Архив Научно-Технической Документации. „Публикации » Центральный Государственный Архив Научно-Технической Документации“. ntd.kz. 2015-yil 18-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 6-iyul.
- ↑ 3,0 3,1 J. Otto Pohl. Ethnic Cleansing in the USSR, 1937-1949. Greenwood Press, 1999. ISBN 9780313309212.
- ↑ Agtzidis, преследование Понтийских греков в СССР журнал исследований беженца, 1991, 4, с. 372-381. .
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Назаров А.И. Личные имена греков Алматы: Материалы к справочнику личных имен народов Алматы. — Алматы: ЧП «Нам», 2003. — С. 36. Архивировано 30 iyul 2021 года.
- ↑ „Ассоциация греческих обществ Казахстана и Киргизии «ФИЛИЯ»“. www.greek.ru. 2007-yil 14-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 6-iyul.
- ↑ Агентство Республики Казахстан по статистике. Перепись 2009. (Wayback Machine saytida 2012-05-01 sanasida arxivlangan) (Национальный состав населения (Wayback Machine saytida 2011-05-11 sanasida arxivlangan).rar)
- ↑ „Численность населения Республики Казахстан по отдельным этносам на начало 2014 года“. 2015-yil 28-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 6-may.
