Qozogʻiston xalq partiyasi
Qozogʻiston xalq partiyasi qozoqcha: Қазақстан халық партиясы (ҚХП) Qazaqstan halyq partiasy (QHP) | |
|---|---|
 | |
| Yetakchi | Yermuxamet Yertisbayev |
| Asoschisi | Qozogʻiston Kommunistik partiyasining bir qator sobiq faollari |
| Tashkil etilgan | 13-aprel, 2004-yil |
| Shtab kvartiralari | Ostona, Turon shoh koʻchasi, 21/2 |
| Aʼzolari soni | 100 mingdan ortiq kishi (2018) |
| Ideologiyasi | Sotsializm, Levosentrizm |
| Shiori | "Xalq! Yer! Adolat!" |
| Parlament quyi palatasidagi oʻrinlar | 0/77 |
| Parlament yuqori palatasidagi oʻrinlar | 0/107 |
| Vebsayt | https://qhp.kz/ |
Qozogʻiston Xalq partiyasi (QXP), (2004—2020 — Qozogʻiston Kommunistik Xalq partiyasi) — Qozogʻistondagi siyosiy partiya.
Partiya raisi Yertisbayev Yermuxamet, raisning birinchi oʻrinbosari Qongirov Ayqin Oiratuli, raisning oʻrinbosarlari Nail Sayfullin, Oshaqbayev Raxim, Sizdiqov Oljas, Viktor Smirnov.
2004-yilning 21-iyunda partiya davlat roʻyxatidan oʻtdi. Roʻyxat kunida partiyada 90 ming aʼzo boʻldi. 2004-yilgi parlament saylovlari natijalariga koʻra, partiya 1,98 % ovoz yigʻdi. 2007-yilgi parlament saylovlarida partiya 1,29 % ovoz toʻpladi, parlamentga oʻta olmadi. 2012-yilgi saylovlarda 7,19 % ovoz bilan parlamentga saylangan. 2016-yilgi saylovlarda partiya 7,14 % ovoz bilan parlamentga kirdi. 2021-yilgi saylovlarda KKP 9,1 % ovoz bilan parlamentga kirdi.
Qozogʻiston Xalq partiyasidan (QXP) 10 kishi: Ayqin Qongirov, Jambil Axmetbekov, Irina Smirnova, Aibek Payaev, Magerram Magerramov, Gauhar Nugʻmanova, Gʻaziz Qulaxmetov, Yerlan Smailov, Aleksandr Milyutin, Ayjan Skakova.[1]
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Partiya Qozogʻiston Kommunistik partiyasining parchalanishi tufayli paydo boʻldi. Partiyani yaratish gʻoyasi QKP Markaziy Komitetining birinchi kotibi S.A.Abdildin kelishmovchiliklar tufayli tarkibidan chiqgan Qozogʻiston kommunistik partiyasining Markaziy Qoʻmitasining 12 aʼzosiga kiradi. Ajralish sababi deputat Toʻlen Toʻqtasinovning Qozogʻiston Kommunistik partiyasi kotibi etib tayinlangani sabab boʻldi. Kommunistik partiyadan Qozogʻiston Kommunistik partiyasiga 15 mingga yaqin odam oʻtdi. QNPK qurultoy syezdi 2004-yil 21-aprelda Qozogʻiston Adliya vazirligidan roʻyxatga olingan.
2004-yilgi majlisga saylov natijalariga koʻra, partiya 1,98 % ovoz yigʻib (proporsional ovoz berish) parlamentga oʻta olmadi.
2007-yil 28-martda Qozogʻiston partiyasi va Qozogʻiston partiyasi yaqinlashib kelayotgan birlashishni eʼlon qilish uchun qoʻshma matbuot anjumani oʻtkazdi. Keyinchalik, KPK bilan keskin siyosiy kelishmovchiliklar tufayli QKXP birlashishdan bosh tortdi.
2007-yili matbuot anjumanida QKXP kotibi Vladislav Kosarev rad etishning asosiy sababi sifatida Qozogʻiston Kommunistik partiyasining QKXP bilan faqat yuqori darajada (KPSS byurosi) gina muhokama qilgan, oʻsha vaqtda past darajada oldindan koʻrib chiqilmaganin aytdi. Bundan tashqari, QKXP rahbari QKP tuzilmalari butunlay yemirilib ketganini va partiyaning xalq orasida obro-eʼtibori yoʻqligini taʼkidladi.
2007-yili parlamentga saylovda partiya 1,29 % ovoz yigʻib parlamentga kira olmadi.
2005-yili QKXP nomidan Qozogʻiston Prezidentligiga nomzod sifatida saylov natijasi boʻyicha 0,34 % yigʻgan Yerasil Abilqosimov chiqarildi.[2]
Mafkurasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Qozogʻiston Kommunistik Xalq partiyasi faoliyatining maqsad ilmiy-texnika taraqqiyoti va ilmiy sotsializm tamoyillarining asosida haqiqiy xalq hokimiyatga, ijtimoiy adolat, har tomonlama maʼnaviyat, erkinlik va farovon iqtisodiyotga sari borish. Bunday jamiyatning asosi oʻz qobiliyatlarin rivojlantirish va namoyon etish, turli ehtiyojlarni qondirish uchun toʻliq fuqarolik huquqlari va har tomonlama imkoniyatlarga ega boʻlgan shaxs tashkil etishi kerak.
Belgilangan maqsadlarga erishish uchun quyidagi vazifalarni hal qilish kerak:
- siyosiy sohada — demokratiya uchun kurash, hokimiyatni qoʻlga kiritish, haqiqiy xalq hokimiyatini oʻrnatish, Qozogʻiston Xalq Respublikasini yaratish. Inson ekspluatatsiyasiga toʻsqinlik qiluvchi mulk shakllarini tan olish, xususan: davlat, xususiy, aktsiyadorlik, kooperativ.
- iqtisodiy sohada — iqtisodiyotni rivojlantirishda xomashyo yoʻnalishini bartaraf etish, sanoat va qishloq xoʻjaligiga zamonaviy texnologiyalarni joriy etish, iqtisodiyotning bazaviy tarmoqlarida davlat mulkini tiklash;
- ijtimoiy sohada — respublikada islohotgacha (1990) mavjud boʻlgan fuqarolar uchun ijtimoiy kafolatlarni tiklash va koʻlamini kengaytirish;
- xalqaro munosabatlarda — respublikaning MDH davlatlari bilan integratsiya jarayonlarini qoʻllab-quvvatlash, terrorizmga qarshi kurash, har tomonlama xalqaro hamkorlik.
Tuzilishi[tahrir | manbasini tahrirlash]
QKXPga aʼzolik partiyaning dasturiy va nizom hujjatlariga muvofiq boʻlgan Qozogʻiston Respublikasining 18 yoshga toʻlgan fuqarolari uchun partiya bileti bilan tasdiqlanadi.
QKXP partiyasining jamoaviy tashkiliy tuzilmasi hududiy tamoyil boʻyicha tuzilgan. QKXP jamoaviy tashkiliy asosini boshlangʻich partiya tashkilotlari boʻlib topiladi. Ular partiyaning tuman va shahar qoʻmitasi tasdiqlanadigan uch va undan ortiq partiya aʼzolaridan tuziladi. Filial va vakolatxonalar xalq orasida partiya siyosatini amalga oshiradi, davlat ijroiya va vakillik organlari, siyosiy va jamoat tuzilmalari bilan oʻzaro hamkorlik qiladi, oʻz muhri va blankasiga ega.
2010-yilning iyunida QKXPda 1868 ta boshlangʻich partiya tashkiloti, 178 ta tuman tashkiloti, 33 ta shahar tashkiloti, 14 ta viloyat tashkiloti, shuningdek, Olmaota, Ostona kabi respublika ahamiyatiga molik shahar tashkilotlari faoliyat koʻrsatdi.
Qozogʻiston Kommunistik Xalq partiyasining oliy organi Markaziy Qoʻmita 4 yilda kamida bir marta chaqiradigan qurultoy boʻladi. Qurultoyni chaqirish toʻgʻrisida qaror qurultoyning oʻtkazish kunigacha kamida 2 oy kechiktirmay matbuotda eʼlon qilinadi.
Partiyaning nazorat organlari quyidagilar: QKXP syezdi saylangan Markaziy nazorat-taftish komissiyasi (MNTK); partiyaning filiallari va vakolatxonalaridagi partiya konferensiyalarida ularning boshchilik qiluvchi organlar bilan birlashib tashkil etiladigan viloyat, shahar va tuman nazorat-taftish komissiyalari (OBTK, KBTK, ABTK) ularning yetakchi organlari bilan birgalikda; boshlangʻich partiya tashkilotlarining umumiy yigʻilish tomonidan saylangan nazorat komissiyalari. Nazorat-taftish komissiyalari ularni saylagan yuqori organga, xususan: partiya qurultoyiga, filial va vakolatxonalar konferensiyalariga, boshlangʻich tashkilotlar yigʻilishlariga hisobot beradi.
Ramzlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Qozogʻiston Kommunistik Xalq partiyasining oʻz ramzi: partiya qurultoyi tomonidan tasdiqlangan bayroq va gerbi bor.
Bayroq: enining uzunlik nisbati 1:2 boʻladigan qizil rangli mato. Bayroq matosining yuqori qismida, bayroq uzunligidan tutqichgacha 1/4 masofada I.Leninning rasmni tasvirlangan. Bayroq matosining yuqori qismi boʻylab qozoq va rus tillarida „Qozogʻiston Kommunistik Xalq partiyasi“, „Kommunistikeskaya narodnaya partiya Qozogʻiston“ degan yozuvlar bor.
Partiya emblemasi „Oʻroq va bolgʻa“ tasviri bilan belgilanadi, uni atrofida qozoq va rus tillarida: „Qozogʻiston Kommunistik Xalq partiyasi“, „QKXP“, „Kommunistikeskaya narodnaya partiya Qozogʻiston“, xususan: „KNPK“ qozoq va rus tillarida.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Kto stanet deputatami ot Narodnoy partii Kazaxstana — spisok: 13-yanvarya 2021, 11:29 — novosti na Tengrinews.kz
- ↑ „Выборы Президента Республики Казахстан“ (deadlink). Центральная избирательная комиссия Казахстана. 22-iyul 2011-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 27-noyabr 2010-yil.