Qora delfin (qamoqxona)
| Axloq tuzatish koloniyasi № 6 («Qora delfin») | |
|---|---|
 | |
| Umumiy maʼlumot | |
| Shahar | Orenburg |
| Mamlakat | Rossiya |
| Koordinatalar | 51°9′20″N 54°59′35″E / 51.15556°N 54.99306°E G O |
| Qurilishi boshlangan | 1842-yil |
| Egasi | Orenburg viiloyati dagi Federal jazoni ijro etish xizmati boshqarmasi |
| Dizayn va konstruksiya | |
| Quruvchi | W. Lamb Arrowsmith |
| Muhandis | Royal Engineers |
"Qora delfin" (ruscha: Чёрный дельфин; Federal davlat muassasasi "Orenburg viloyatidagi jazolarni ijro etish federal xizmati boshqarmasining 6-sonli axloq tuzatish koloniyasi"; 2007-yilga qadar - YuK-25/6 ) - Razval ko'li yaqinidagi Sol-Iletsk shahrida ( Orenburg viloyati ) umrbod qamoq jazosiga hukm qilingan mahbuslar uchun maxsus rejimli koloniya. Rossiyadagi ushbu turdagi eng katta koloniya (1600 kishi uchun). Ba'zi ma'lumotlarga ko'ra, 2009-yilda koloniyada taxminan 863 kishi saqlangan[1]. Xodimlar soni 900 nafarga yaqin.
Nomlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Obyekt nomlari xronologik tartibda:
- Iletskiy qamoqxonasi
- Sol-Iletsk qamoqxonasi UNKVD № 2 tergov ostidagi shaxslarni saqlash uchun
- YuK-25/6 muassasasi
- Federal davlat muassasasi "Orenburg viloyatidagi Federal jazoni ijro etish xizmati boshqarmasining 6-sonli axloq tuzatish koloniyasi"
Koloniyaning tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Orenburg viloyatida birinchi umrbod qamoqxonalar Ekaterina II davrida paydo bo'lgan:
1773-yilda Pugachev qo'zg'oloni bostirilgandan so'ng, bu qismlarda surgun qilingan qaroqchilar uchun qamoqxonaga ehtiyoj paydo bo'ldi. Asrlar o'tdi, lekin muassasaning maqsadi hech qachon o'zgarmadi. Orenburg dashtlaridagi mustahkam devorlar barcha Rossiya suverenlariga bir xilda sadoqat bilan xizmat qildi[2].
Chor davrida Iletsk qamoqxonasi mahalliy tuz konlarini ( Iletsk tuz konlari ) o'zlashtirish uchun qattiq mehnat qamoqxonasi va mahbuslarni o'tkazish uchun tranzit qamoqxona sifatida foydalanilgan. 1774-yilda qamoqxona A. T. Sokolov qo'mondonligidagi Pugachev otryadi tomonidan mag'lubiyatga uchradi va mahkumlar va kazaklar I. A. Tvorogov qo'mondonligi ostida kazak polkini tuzib, isyonchi qo'shinlar safiga qo'shilgan. Keyinchalik, obyekt chor hokimiyati tomonidan qayta tiklandi va tuz konlari, qamoqxona va maxsus politsiya tuz konlari kengashiga bevosita bo'ysuna boshlagan. 1849-yilgacha surgunlar asosan tuz qazib olish bilan shug'ullangan, 1849-yilda esa ular " kon ishchilari "ga aylantirilgan.[3]
1847-yilda ukrainalik shoir va rassom Taras Shevchenko Orsk qal'asidan Iletsk qamoqxonasi orqali Uralskka olib ketildi. U 1849-yilning noyabrida Orol ekspeditsiyasidan Orenburgga qaytib, Iletskga ham tashrif buyurdi[4].
1942-yilda taniqli nemis aktrisasi Karola Nexer[5]tergov ostidagi shaxslarni boqish uchun 2-sonli UNKVDning Sol-Iletsk qamoqxonasida vafot etgan.
Keyinchalik bu yerda mahkumlar uchun maxsus shifoxona barpo etilgan.
U 2000-yillarning boshlarida umrbod qamoq jazosiga hukm qilingan mahbuslar uchun koloniya maqomini olgan.
Tavsifi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Koloniya oʻzining norasmiy nomini oʻz hovlisida mahbuslar qoʻli bilan qurilgan qora delfin tasviri tushirilgan haykali boʻlgan favvora tufayli olgan[6].
Koloniyada nafaqat umrbod mahkumlar, balki umumiy rejimdagi mahbuslar ham bor.
Koloniya mahbuslar o'rtasidagi aloqadan qat'iy izolyatsiya qilingan. Kamerada ikki-to'rt kishi bor, ammo bir kishilik kamerada (masalan, kannibal Vladimir Nikolaev ) mahbuslar bor. Mojarolarni oldini olish maqsadida mahbuslar psixolog bilan ishlashdan keyin tanlanadi.
Mahbuslar doimiy videokuzatuv ostida, chiroqlar yonib uxlashadi. Kafedradan kuzatuv ostida chiqib ketayotganda it bilan birga kinolog mahbusni kuzatib boradi. Ertalab soat 6 da turib, shundan so'ng keyingi 16 soat davomida yotoqda yotish va o'tirish qat'iyan man etiladi. Qora delfin koloniyasining o'ziga xos xususiyati shundaki, ular boshqa binoga ko'chib o'tishganda, mahbuslar koloniya rejasini eslay olmasliklari va orientatsiyani yo'qotishlari uchun bint bilan ko'zlari bog'lab qo'yiladi. Mahbusga hamrohlik qiladigan xizmatchilarning minimal soni - uch kishi va it bilan kinolog. Har 15 daqiqada qo‘riqchilar kameralardan o‘tadi. Kameraning oʻlchami 4,5 m² boʻlib, mahbuslar eshik va derazalardan katta temir panjaralar bilan ajratilgan; shunday qilib, kamera qafas ichidagi qafasdir. Deraza panjarasidan faqat tor osmon chizig'i ko'rinadi holos. Mahkumlarning har kuni bir yarim soatlik sayrlari toza havoda emas, balki maxsus yopiq qutida o'tadi. Yaxshi xulq-atvor bilan sayr ikki soatgacha uzaytirilishi mumkin.
"Qora delfin" dagi taxminiy kun tartibi[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Ertalab soat 6:00 - turish, yotoqlarni yig'ish, yuvinish, kamerani tozalash.
- 6:30 - nonushta, radioni yoqiladi.
- 7:15 - elektr rozetkalari yoqilgan. Mahkumlar elektr ustaralardan foydalanishlari mumkin. Siz suvni qaynatishingiz, quruq choy bo'lsa choy ichishingiz yoki faqat qaynatilgan suv ichishingiz mumkin.
- 8:00 - ertalab tekshirish boshlanishi, radio o'chiriladi.
- 9:00 - mahkumlarni tibbiy ko'rikdan o'tkazish.
- 10:00 - bir necha metr uzunlikdagi maxsus kamerada ertalab yurish. Shu bilan birga, bemorlar tibbiy bo'limga olib boriladi.
- 11:00 - 13:00 - ish.
- 13:00 - tushlik
- 13:40 - kamerani tozalash.
- 14:00 - 17:00 - radio yana yoqiladi.
- 18:00 - kechki ovqat (40 daqiqa).
- 20:00 - kechki tekshiruv.
- 20:30 - yoqilgan rozetkalar va radio yana mahkumlar xizmatida.
- 22:00 - chiroqlar o'chadi.
Ommaviy madaniyatda[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Vaqtang Mikeladzening "Umrga hukm qilingan" siklidan "Namunaviy qamoqxonaga sayohat" hujjatli filmi.
- Koloniya "O'yin" teleserialida paydo bo'ladi. Qasos ". Syujetga ko'ra, Smolinning yagona do'sti, jinoyatchi Vitaliy Kruglov ("Dualoq") hibsga olingandan so'ng, qora kefirda umrbod qamoq jazosini o'tagan. Belov va Smolin unga koloniyadan qochishga yordam berishdi, ammo keyinchalik u hali ham o'ldirilgan.
- Musiqiy san'atkor Gio Pika ushbu koloniyaga "Delfinli favvora" qo'shig'ini bag'ishlagan.
- Do‘zaxda yashash[7]kitobi “Qora delfin”da umrbod mahkum etilgan mahbus tomonidan yozilgan.
- Anakondaz guruhi bu koloniyani "It's All Good" qo'shig'ida eslatib o'tadi.
- "Cop Wars 10" serialida ushbu koloniya haqida so'z boradi.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Павел Седаков. «Чёрный дельфин» или Дорога в один конец. Тюрьма для пожизненно лишённых свободы // Украина криминальная, 09.10.2009.
- ↑ Богоутдинова Н. Чёрный дельфин // Вестник Отрадного. — 2005. — 19 мая.
- ↑ Семеновъ П. Географическо-статистическій словарь Россійской Имперіи. — СПб.: По поруч. Императорскаго русскаго географическаго общества, 1865. — Т. 2 — С. 320.
- ↑ Хинкулов Л. Ф. Тарас Шевченко. — М.: Молодая гвардия, 1960. — С. 211.
- ↑ Вера Васильева. Между двух диктатур // Радио «Свобода», 18 декабря 2017.
- ↑ О происхождении названия (Wayback Machine saytida 2014-04-26 sanasida arxivlangan)Andoza:Недоступная ссылка
- ↑ „Рэп Джонни. Живьём в Аду“. samlib.ru. Qaraldi: 2019-yil 1-aprel.
Adabiyot[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Меркачёва Е. М. Град обречённых: честный репортаж о семи колониях для пожизненно осуждённых. — М.: Альпина паблишер, 2021. — 426 с. — 1500 экз. — ISBN 978-5-9614-7363-6.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- HAYVONLAR hududi - "Qora delfin". lenta.ru
- Nikolay Severin. 6-sonli axloq tuzatish koloniyasi "Qora delfin" (Sol-Iletsk), Orenburg viloyati[sayt ishlamaydi] // Rossiya qamoqxona portali, 2013 yil 11 mart.
- Endryu Skrabot. Qotillar shahri // Nezavisimaya gazeta, 04.02.2002.