Qiwi Group

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Qiwi Bank
Turi aksiyadorlik jamiyati
Qachon asos solingan 1993-yil
Joylashuvi Kipr, Nikosiya
Aylanma daromadi 40,6 mlrd ₽ (2020)
Operatsion foydasi 14 064 000 000[1]
Boyligi 83 315 000 000[1]
Sof foydasi 8,94 mlrd ₽ (2020)
Vebsayti qiwi.com

QIWI Group (Kivi) (QIWI plc) — Rossiya va MDH mamlakatlarida toʻlov va moliyaviy xizmatlar koʻrsatuvchi rus kompaniyasi. Kompaniyalar guruhiga QIWI toʻlov tizimi, Qiwi Bank (OAJ), Contact pul oʻtkazmalari tizimi, „Faktoring Plus“, Flocktory va QPlatform kiradi. Kompaniyaning uch mamlakatda vakolatxonalari mavjud.

2021-yil 1-iyul holatiga koʻra, bank Rossiyada sof foyda (4 milliard rubl) boʻyicha 22-oʻrinni va sof aktivlari (42,3 milliard rubl) boʻyicha 101-oʻrinni egalladi[2]. Interfaks-CEA reytingida QIWI Bank eng samarali va eng daromadli bank sifatida 1-oʻrinni egallaydi[3].

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • QIWI GROUP Sergey Solonin, Boris Kim va Andrey Romanenko tomonidan 2007-yilda ikkita toʻlov tizimlari — „e-port“ va „OSMP“ birlashganidan keyin tashkil etilgan[4].
  • Oʻsha yili QIWI terminallarida „Shaxsiy hisob“ xizmati ishga tushirildi, keyinchalik u „QIWI Wallet“ deb nomlandi.
  • 2008-yilda QIWI brendi va kechayu kunduz Yagona foydalanuvchilarni qoʻllab-quvvatlash xizmati ishga tushirildi[5].
  • 2010-yilda „1-y Protsessingoviy“ banki QIWI Groupga qoʻshildi, 2011-yilda QIWI Bank YAJ nomini oldi[6].
  • 2012-yil noyabr oyida Visa va QIWI global hamkorlik shartnomasini imzoladilar, unga ko‘ra QIWI Wallet Visa kompaniyasining qo‘shma brendi QIWI Wallet mahsulotiga aylantirildi[7].
  • 2013-yilda QIWI IPO bilan ommaga chiqdi. Joylashtirish Amerikaning NASDAQ fond birjasida boʻlib oʻtdi, aksiyalar har bir aksiya uchun 17 dollardan sotildi[8].
  • 2015-yil iyul oyida QIWI Group Contact Payment System kompaniyasining 100 % aksiyadoriga aylandi.
  • 2016-yil aprel oyida blokcheyn texnologiyasi QIWI protsessingiga kiritildi[9].
  • 2016-yil noyabr oyida QIWI Rossiyada birinchi boʻlib „Sovest“ toʻlov kartasini ishga tushirdi[10]. „Sovest“ biznes modeli mijozlarni jalb qilish uchun chakana sotuvchilardan komissiya olishga asoslangan. 2020-yilda QIWI loyihani Sovkombankga 6,5 milliard rublga sotdi[11].
  • QIWI toʻlov xizmati asoschisi Andrey Romanenko kompaniya boshqaruvini tark etdi va oʻz ulushini sotdi. Tadbirkor boshqa biznes loyihalariga eʼtibor qaratishni rejalashtirmoqda[12].
  • 2017-yil oktyabr oyida QIWI „Otkritie“ Bankdan Rocketbank (300 000 mijoz, bitim 700 million rubl) va Tochka bank xizmatlari brendi va dasturiy taʼminotiga boʻlgan huquqlarni sotib oldi. 2019-yilda Rocketbank 2,3 milliard rubl miqdorida sof yoʻqotish haqida xabar berdi, 2020-yilda u yil oxirigacha yopilishi eʼlon qilindi[13][14].
  • 2018-yil iyun oyida „Otkritie“ Bank, QIWI Group va Tochka hamkorlik shartnomasi imzolangani va Rossiyada tadbirkorlar uchun moliyaviy xizmatlar bozorini rivojlantirishning yangi bosqichini boshlaydigan „Tochka“ OAJ qoʻshma korxonasi tashkil etilishini eʼlon qildi. 2021-yilda QIWI qoʻshma korxonadagi oʻz ulushini „Otkritie“ bankiga sotdi, bitim 4,95 milliard rublni tashkil etdi[15].
  • 2019-yil aprel oyida QIWI Rossiyada oʻz-oʻzini ish bilan taʼminlovchilar uchun birinchi universal platformani ishga tushirishni rejalashtirayotgani maʼlum boʻldi, uning yordamida Federal Soliq Xizmatida mustaqil roʻyxatdan oʻtish mumkin boʻladi[16].
  • 2020-yil 7-dekabrda Rossiya Federatsiyasi Markaziy banki[17] QIWI’ga xorijiy xizmatlar va anonim kartalarga pul o‘tkazmalarini amalga oshirishni taqiqladi va 11 million rubl miqdorida jarimaga tortildi, bu esa birjadagi aksiyalarning 20 foizga tushishiga olib keldi. 2021-yil mart oyida ayrim cheklovlar bekor qilindi [18], iyun oyida QIWI xorijiy kompaniyalar bilan ishlashni toʻliq tikladi[19].
  • 2021-yil 30-mart kuni QIWI Group rahbariyatini oʻzgartirishi maʼlum boʻldi. QIWI direktorlar kengashi Andrey Protopopovni Boris Kimning oʻrniga guruhning bosh direktori lavozimiga tayinlashni tavsiya qildi. Bungacha Andrey guruhning to‘lovlar segmenti bosh direktori lavozimida ishlagan[20].
  • 2021-yil avgust oyida Prezident qarori bilan tarif oʻtkazmalarini qayta ishlash boʻyicha eksklyuziv markaz sifatida Qiwi emas, balki Mobile Card nobank kredit tashkiloti tanlandi. Mobil kartaning minoritar aktsiyadorlari orasida Liga Stavok bukmekerlik konsernining hammuallifining rafiqasi Olga Juravskaya (16,5 %) va Igor Avdeev (11,25 %) bor. Yagona Rossiya qimor regulyatori 2020-yil dekabr oyida yaratilgan. Tarif bo‘yicha o‘tkazmalarni qayta ishlashni markazlashtirish jarayoni 2021-yil 1-oktabrgacha yakunlanishi kerak. Ushbu protsedura va natijada Qiwi kompaniyasining daromadning pasayishi prognozi natijasida oxirgi aksiyalar deyarli 8 foizga arzonlashdi.[21]
  • 2021-yil sentabr oyi oxirida Qiwi bosh direktori Andrey Protopopov kompaniya ikki operator — Qiwi Bank va Mobil kartaning birlashishi natijasida yaratilgan yangi Yagona tarif o‘tkazmasi hisobi markazi orqali bukmekerlar bilan ishlashni davom ettirishini aytdi[22].

Biznes xizmatlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

QIWI ning asosiy faoliyati biznes uchun toʻlov yechimlarini ishlab chiqish hisoblanadi. 2021-yilda biznes mahsulotlari alohida liniyaga birlashtirildi — QIWI Business[23]. U ishlayotgan asosiy tarmoqlar: taksi bozori, turizm, elektron tijorat, banklar, MFI, raqamli koʻngilochar, uy-joy kommunal xizmatlari va boshqalar[24].

Hamkorlar uchun moliyaviy yechimlar orasida:

  • b2b mijozlari uchun Internet-ekvayring xizmatlari va Internet-banking.
  • Ochiq API asosidagi toʻlov xizmatlari, bu ommaviy toʻlovlarni, shu jumladan yakka tartibdagi tadbirkorlar uchun ham toʻlovlarni oʻrnatish imkonini beradi.
  • Mijozlar va hamkorlarga ommaviy toʻlovlarni oʻrnatish imkoniyatiga ega jismoniy va virtual kartalarni chiqarish.
  • Baʼzi maxsus yechimlar: taksi kompaniyalari uchun „Taksiagregator“ xizmati; hisob-kitoblarni naqd pulsiz shaklga oʻtkazish imkoniyatini yaratgan chiqindilarni yigʻuvchilar uchun xizmat [25] .

Toʻlov xizmati[tahrir | manbasini tahrirlash]

QIWI to‘lov tarmog‘ida 20 milliondan ortiq hamyon va virtual kartalar, shuningdek, deyarli 150 000 terminal va to‘lovlarni qabul qilish punktlari mavjud.

Butun Rossiya boʻylab istalgan QIWI terminali orqali tizim imkoniyatlaridan foydalanish mumkin. QIWI foydalanuvchilari toʻlovlar va pul oʻtkazmalarini amalga oshirishlari, jarimalar toʻlashlari, telefon xizmatlari va internet provayderlari bilan ishlashlari mumkin. VISA tizimining virtual va plastik debet toʻlov kartalarini chiqarish mumkin, ular orqali ham VISA kartalarini qabul qiladigan har qanday doʻkonlarda ham, Internetda ham tovarlar va xizmatlar uchun toʻlash mumkin[26].

Rossiyadan tashqari, QIWI toʻlov xizmati yana oltita davlat bozorlarida ishlaydi. Ukraina fuqarolari hamyon ochishlari, uni mablagʻlar bilan toʻldirishlari mumkin, ammo, kelajakda ular aslida oʻz mablagʻlaridan foydalana olmaydilar, chunki ular tekshiruvdan oʻta olmaydi va hamyon yopiq boʻlsa ham kartaga pul mablagʻlarini qaytarib olmaydi.

Bugungi kunda QIWI toʻlov xizmatidan foydalanib, turli xil toʻlovlarni amalga oshirish mumkin:

  • uyali aloqa operatorlari;
  • Internet-provayderlar, IP-telefoniya xizmatlari operatorlari, tijorat televideniyesi;
  • elektron toʻlov tizimlari;
  • MLM kompaniyalari;
  • onlayn-oʻyinlar;
  • kontent provayderlari va agregatorlar;
  • uy-joy kommunal xizmatlari va statsionar aloqa xizmatlarini koʻrsatuvchi kompaniyalar;
  • onlayn doʻkonlar va boshqalar.

2009-yilda qabul qilingan „Toʻlov agentlari tomonidan jismoniy shaxslardan toʻlovlarni qabul qilish faoliyati toʻgʻrisida“gi qonun[27] operatorlar doirasini sezilarli darajada kengaytirish, isteʼmol kreditlarini toʻlash, toʻlovlarni amalga oshirish kabi fundamental bozorlarga yoʻl ochish imkonini berdi. avia va temir yoʻl chiptalari, uy-joy kommunal xizmatlari va Internetga kirish, bu uyali boʻlmagan toʻlovlar ulushining oshishiga yordam berdi. Shuningdek, u sayyohlik operatorlari xizmatlari uchun haq toʻlash, xayriya jamgʻarmalariga xayriya qilish, CONTACT pul oʻtkazmalarini amalga oshirish va virtual Visa kartalarini xarid qilish imkoniyatiga ega boʻldi.

QIWI — bu „Bukmekerlar assotsiatsiyasi“ oʻzini oʻzi tartibga soluvchi tashkilot bilan hamkorlikda ishlaydigan Kiwi Bank Interaktiv tariflarni oʻtkazish boʻyicha buxgalteriya markazi tarif operatori.[28] .

Aksiyadorlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

QIWI ning eng yirik aktsiyadorlari[29]:

  • „Otkritie“ banki — 11,3 % (B toifali aksiyalar)
  • Sergey Solonin — 66,4 % (A toifali aksiyalar)
  • Melqart Asset Management (Buyuk Britaniya), LTD — 1,7 % (B sinfidagi aksiyalar)
  • Platinum Asset Management — 2,4 % (B sinfidagi aksiyalar)
  • Boris Kim — 0,02 % (A toifasidagi aksiyalar)

2013-yil 3-may kuni QIWI plc NASDAQ birjasida o‘zining dastlabki ommaviy taklifini amalga oshirdi. Yirik aksiyadorlar tomonidan aktsiyalarni sotish natijasida ularning aksiyalari pasaydi: Mail.ru Group 15,5 foizga, Mitsui & Co 11,3 foizga, Qiwi raisi Andrey Romanenko va uning otasi Nikolay Romanenko 7,3 foizga. Oʻz ulushini va boshqa bir qator menejerlarni sotish orqali kamaytirdi. Eng yirik aksiyador Qiwi bosh direktori Sergey Solonin (aksiyalarning 25,4 %), u IPOda ishtirok etmadi[30].

2013-yil 8-oktabrda kompaniyaning Amerika depozitariy aktsiyalari (ADS) Moskva birjasida Innovatsiyalar va investitsiya bozori sektorida savdoni boshladi[31].

Qozonning sobiq shahar menejeri Marat Zagidullov 2013-yilda Qiwi Indianing 25 % aksiyalariga egalik qilgan[32].

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ 1,0 1,1 (unspecified title)
  2. ↑ „Киви Банк: рейтинг, справка, адреса головного офиса и официального сайта, телефоны, горячая линия“ (ru). Банки.ру.
  3. ↑ „Ставка надежды“ (ru). Коммерсантъ (2021-yil 30-iyun).
  4. ↑ „История“.
  5. ↑ „m3m.ru — Kompaniya OSMP vivodit na rinok noviy roznichniy brend — QIWI“. 2014-yil 17-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 24-iyul.
  6. ↑ „1-й Процессинговый Банк переименован в Киви Банк“ (ru). Банки.ру.
  7. ↑ „QIWI и Visa заключили стратегическое партнёрство, Газета.ru.“.
  8. ↑ „HeadHunter и еще 5 российских компаний, которые провели IPO за границей“ (ru). РБК Инвестиции.
  9. ↑ „QIWI внедрила технологию блочных цепей“.
  10. ↑ „QIWI выпустила кредитную карту «Совесть»“ (ru). РБК.
  11. ↑ „QIWI продала карту рассрочки «Совесть»“ (ru). РБК.
  12. ↑ „Основатель QIWI продал акции и покинул компанию“. РБК. 2017-yil 6-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 10-iyun.
  13. ↑ „QIWI выкупила права на Рокетбанк и «Точку»“ (ru). Meduza. 2017-yil 5-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 5-oktyabr.
  14. ↑ „«Не выгорели. Уперлись в потолок». Сооснователь «Рокетбанка» Алексей Колесников о его взлете и падении“. The Bell (2021-yil 23-aprel). 2021-yil 3-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 3-dekabr.
  15. ↑ „Группа Qiwi продаст 40% в "Точке" банку "Открытие"“. ТАСС.
  16. ↑ „Компания QIWI запускает свою платформу для самозанятых в РФ“.
  17. ↑ „ЦБ запретил QIWI переводить деньги иностранным магазинам“ (ru). РБК.
  18. ↑ „QIWI заявила о снятии части ограничений ЦБ по переводам за рубеж“ (ru). РБК.
  19. ↑ Наталья Ильина. „Безграничные траты: «ЮMoney» возобновила работу с зарубежными компаниями“ (ru). Известия (2021-yil 13-iyul).
  20. ↑ „Группа Qiwi анонсировала смену руководства“ (ru). Коммерсантъ (2021-yil 30-mart).
  21. ↑ „Акции Qiwi потеряли почти 8% на новости о выборе другого оператора ставок букмекеров“. Forbes (Россия) (2021-yil 25-avgust).
  22. ↑ „Qiwi продолжит работать с букмекерами через ЕЦУП“. www.traid24.com (2021-yil 27-sentyabr). 2021-yil 29-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 24-iyul.
  23. ↑ „QIWI запускает бренд QIWI Business для B2B-аудитории“ (ru). new-retail.ru.
  24. ↑ Евгения Хрисанфова. „От терминалов к таксистам и электронной коммерции: опыт QIWI в региональном B2B-бизнесе“ (ru). Rusbase.
  25. ↑ „Платежи специального назначения | Instrumenti na RBK+“ (ru). RBK+. 2021-yil 20-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 30-iyul.
  26. ↑ „424(B)(4)“.
  27. ↑ „Федеральный закон Российской Федерации от 3 июня 2009 года номер 103-ФЗ «О деятельности по приёму платежей физических лиц, осуществляемой платёжными агентами»“.
  28. ↑ Дмитрий Богданов. „Букмекерский ЦУПИС: что это и зачем он нужен в ставках на спорт“ (ru). www.championat.com. 2021-yil 30-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 30-iyul.
  29. ↑ „структура и состав акционеров КИВИ (QIWI)“. smart-lab.ru.
  30. ↑ „Qiwi провела биржевой платёж“.
  31. ↑ „Qiwi“. 2014-yil 16-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 24-iyul.
  32. ↑ „Qiwi попала под "Смерч" — Газета Коммерсантъ № 95 (5127) от 05.06.2013“. archive.is (2018-yil 13-fevral). Qaraldi: 2018-yil 13-fevral. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Qiwi_Group&oldid=4053044" dan olindi