Qitʼalararo kubok

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Qitʼalararo kubok
Coppa Intercontinentale by Ale.png
Konfederatsiya UEFA
CONMEBOL
Tashkil etilgan 1960 (62 yil avval) (1960)
Amaldagi chempion Portugaliya Porto
(2 ta)
Eng koʻp marta chempion Argentina Boca Juniors
Italiya AC Milan
Urugvay Nacional
Urugvay Peñarol
Ispaniya Real Madrid
(3 tadan har biri)
Veb-sayt fifa.com/clubworldcup

Evropa /Janubiy Amerika kubogi, odatda Qitʼalararo kubogi nomi bilan tanilgan va 1980-yildan 2004-yilgacha homiylik sabablarga koʻra Toyota Yevropa/Janubiy Amerika kubogi (Toyota kubogi nomi bilan qisqartirilgan) sifatida tanilgan, UEFA (Yevropa) va KONMEBOL(Janubiy Amerika) tomonidan maʼqullangan xalqaro futbol musobaqasi edi.[1][2] Ushbu konfederatsiyalarning vakillik klublari (futbol olamining eng rivojlangan qitʼalarining vakillari), odatda UEFA Chempionlar Ligasi va Janubiy Amerika Libertadores kubogi gʻoliblari oʻrtasida bahslashadi. U 1960-yildan 2004-yilgacha davom etgan. Yangi XXI asr boshi, 2000-yilda musoboqani kengaytirish va yangi tartibda oʻtkazishni koʻrib chiqdi va shu yili Klublar oʻrtasidagi jaxon chemonati va Qitʼalararo kubok sifatida ikki turnirni bir vaqtning oʻzida oʻtkazgan.

1960-yilda tashkil etilganidan 1979-yilgacha musobaqa ikki oʻyinda boʻlib oʻtdi. 1968-yilgacha ikki uchrashuvda gʻlib aniqlanmasa, (Eslatma:u davrda umumiy gollar nisbatiga qaralmagan) agar kerak boʻlsa pley-off, penaltilar esa keyinroq boʻlgan. 1970-yillarda Evropaning Qitʼalararo Kubokdagi ishtiroki 1969-yilgi oʻyindagi bahsli voqealar tufayli dolzarb savolga aylandi[3] va baʼzi Evropa kubogini qoʻlga kiritgan jamoalar musobaqani tark etishdi.[4] 1980-yildan boshlab musobaqa rebrendingi oʻzgartirildi va Yaponiyada oʻynaladigan yagona oʻyin sifatida bahslashdi, ikkala ishtirokchi uchun ham neytral hudud hisoblandi[5] va Toyota koʻp millatli avtomobil ishlab chiqaruvchisi homiylik qildi, u ikkinchi darajali kubok, Toyota kubogini ham gʻolib jamoaga taqdim etdi.[6] Oʻsha paytda Yaponiya futbol assotsiatsiyasi mezbon sifatida logistika darajasida ishtirok etgan, garchi u UEFA va KONMEBOL tomonidan maʼqullangan boʻlsa ham.[7][8]

Kubokning birinchi gʻolibi 1960-yilda Urugvayning „Penyarol“ klubini magʻlub etgan Ispaniyaning „Real“ jamoasi boʻlgan. Oxirgi gʻolib Portugaliyaning „Portu“ jamoasi boʻlib, 2004-yilda Kolumbiyaning „Once Caldas“ jamoasini penaltilar seriyasida magʻlub etgandi. Musobaqa 2004-yilda yakunlandi va 2005-yilda FIFA Klublar oʻrtasidagi jahon chempionati bilan birlashtirildi.[9]

Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]

Boshlanish[tahrir | manbasini tahrirlash]

1958-yilda Braziliyaning „Tribuna de Imprensa“ gazetasiga koʻra, Qitʼalararo kubok gʻoyasi 1958-yilda Braziliya futbol federatsiyasining oʻsha paytdagi prezidenti João Avelanj va frantsuz jurnalisti Jak Godde oʻrtasidagi suhbatda paydo boʻlgan. Qitʼalararo va Libertadores kuboklarining yaratilishi haqidagi birinchi eslatma 1958-yil 9-oktabrda Braziliya va ispan gazetalari tomonidan nashr etilgan va u UEFA yigʻilishida ishtirok etgan Avelanjning bunday musobaqalarni yaratish loyihasi haqida eʼlon qilganiga ishora qilgan.[10][11][12][13] Bu eʼlondan oldin amaldagi Yevropa chempioni Real Madrid CF atigi bitta qitʼalararo klublar oʻrtasidagi musobaqada,[14] 1957-yilgi „Tournoi de Parij“da oʻynagan (ular 1956-yilgi Pequeña Copada ham oʻynashgan, ammo ular Evropa chempioni boʻlishdan oldin unda ishtirok etishlarini rejalashtirishgan edi).  Real Madrid CF va CR Vasco da Gama oʻrtasidagi 1957-yilgi Tournoi final oʻyinining eng muhim voqealari aks ettirilgan frantsuz video yozuviga koʻra, bu „Evropaning eng yaxshi jamoasi va Janubiyning eng yaxshi jamoasi“ deb nomlangan birinchi oʻyin edi.[15] Real Madrid Evropa chempioni va Janubiy Amerika chempioni „Vasko Da Gama“ (aslida Rio-de-Janeyro) boʻlgani uchun bu oʻyin Park de Prensda boʻlib oʻtgan.[16][17] Keyinchalik yuqorida aytib oʻtilgan Jak Goddet tomonidan boshqariladi va shu sabablarga koʻra CR Vasco da Gama rahbarlari 1957 va 1958-yilgi FIFA Jahon kubogi va Janubiy Amerikada Braziliya gʻalabasi futboli ahamiyatiga yevropaliklarga taʼsir qilgan deb daʼvo qiladi va shunday qilib, gʻoya 1958-yilda. Qitʼalararo kubokni yaratgani uchun  (Madrid jamoasi 1958-yilgi Parij turnirida ishtirok etishdan bosh tortdi, chunki u 1957/1958-yilgi Yevropa kubogi finalidan 5 kun oldin oʻtkazilgan).[18] [19] 1957-yilgi Madrid-Vasko oʻyini Braziliya matbuoti tomonidan „klublar oʻrtasidagi jahon chempionati oʻyini“ deb taʼriflangan.[20][21] 1959-yil iyun oyida „Real Madrid“ Torneio Rio musobaqasida oʻrtoqlik oʻyinida — San-Paulu chempioni „Santos“ FC oʻrtasida boʻlib oʻtgan oʻyinda „Real Madrid“ 5:3 hisobida gʻalaba qozongan.[22]

1960-yilda Yevropa konfederatsiyasi (UEFA) tashabbusi bilan, CONMEBOL ko‘magida tashkil etilgan Yevropa/Janubiy Amerika kubogi, qitʼalararo kubok nomi bilan ham tanilgan musobaqaga asos solishdi. Musobaqada Yevropa chempion klublari kubogi sohiblari va uning yangi chempionatlari g‘oliblari o‘rtasida bahslashdi. Janubiy Amerikadagi ekvivalenti — Libertadores kubogi tashkil etilgan. Musobaqa FIFA tomonidan maʼqullanmagan  va 1961-yilda FIFA, agar ishtirokchilar unga „shaxsiy oʻrtoqlik oʻyini“ maqomini bermasa,[23] uni oʻtkazishga ruxsat berishdan bosh tortgan.[24] Biroq musobaqa UEFA va KONMEBOL tomonidan maʼqullanganidan qatʼiy nazar davom etdi, ikkalasi ham musobaqaning har bir Mavsumini oʻz rekordlariga kiritgan.[25][26][27] Bu UEFA prezidenti Anri Delaunayning tashabbusi boʻlib, u ham Jules Rimetga 1930-yilda FIFAning ilk jahon chempionatini oʻtkazishda yordam bergan edi.[28][29] Dastlab ikki oʻyindan oʻynagan, agar kerak boʻlsa, dastlabki yillarda uchinchi oʻyin ham (toʻplar farqi hisobga olinmaganda) oʻtkazilgan. Musobaqaning birinchi gʻolibi Ispaniyaning „Real Madrid“ klubi boʻldi. „Real Madrid“ Montevideoda Urugvayning „Penyarol“ jamoasini 0:0 hisobida durang qayd etdi va Madridda janubiy amerikaliklarni 5:1 hisobida magʻlub etib, gʻalaba qozondi.[30][31][32]

„Real Madrid“ning birinchi qitʼalararo kubokdagi gʻalabasidan soʻng „Barselona“ gazetasi „El Mundo Deportivo“ Madrid jamoasini birinchi jahon chempioni klub sifatida olqishladi; Garchi ular musobaqada „afrikalar, osiyoliklar va boshqa davlatlar FIFAga aʼzo boʻlmagani“ni taʼkidlagan boʻlsalar ham, ular bu mintaqalar Evropa va Janubiy Amerika kabi sifatli futbol taqdim etishiga shubha bildirdilar.[33] FIFA aralashib, eʼtiroz bildirmaguncha, ispanlar oʻzlarini jahon chempioni deb eʼlon qilishdi; Musobaqada boshqa konfederatsiyalardan boshqa chempionlar ishtirok etmaganiga ishora qilib, FIFA ular faqat ikki tashkilot oʻrtasida oʻtkaziladigan musobaqada qitʼalararo chempion boʻlishlari mumkinligini aytdi.[34] „Peñarol“ keyingi yili yana maydonga tushadi va pley-offda Portugaliyaning Benfika klubini magʻlub etib, gʻalaba qozonadi. Lissabonda yevropaliklarning 1:0 hisobidagi gʻalabasidan va Janubiy amerikada Urugvayliklarning 5:0 hisobidagi gʻalabasidan soʻng „Estadio Centenario“ stadionida boʻlib oʻtgan pley-off oʻyinida maydon egalari 2:1 hisobida gʻalaba qozonib, musobaqada gʻalaba qozongan birinchi Janubiy Amerika jamoasiga aylandi.[35][36][37]

1962-yilda turnir barcha davrlarning eng yaxshi klub jamoasi deb hisoblangan Pele boshchiligidagi Santos jamoasining ajoyib futbolini qamrab olganidan keyin butun dunyo eʼtibori ortdi.[38] Oʻsha davrda dunyoni hayratga solgan va Gilmar, Mauro, Mengalvio, Koutino va Pepe kabi yulduzlarni oʻz ichiga olgan O Bale Branko (yoki oq balet) nomi bilan ham tanilgan „Os Santásticos“ „Benfika“ ustidan 3:2 hisobida gʻalaba qozonib, chempionlikni qoʻlga kiritdi.[39][40][41] Rio-de-Janeyroda va Estádio da Luzda yevropaliklarni 2:5 hisobida magʻlub etdi. „Santos“ 1963-yilda „Milan“ oʻyinlardan soʻng keyin chempionlikni muvaffaqiyatli himoya qiladi. Har bir jamoa oʻz uy uchrashuvlarida 4:2 hisobida gʻalaba qozonganidan soʻng, „Marakana“dagi pley-off oʻyinida „Santos“ 1:0 hisobidagi lichik gʻalabadan keyin chempionlikni saqlab qoldi. Musobaqa boshqa qitʼalarda ham qiziqish uygʻotdi..[39][42] Shimoliy va Markaziy Amerika konfederatsiyasi, KONKAKAF, boshqa sabablar qatorida, Shimoliy-Markaziy-Amerika klublarini Libertadores kubogida va shu tariqa Qitʼalararo kubokda ishtirok etishga urinish uchun yaratilgan. „Milan“ning ashaddiy raqibi „Internasionale“ 1964 va 1965-yillardagi qitʼalararo kuboklarda gʻolib chiqadi.[41][43] Argentinaning „Independiente“ klubini ikkala holatda ham magʻlub etdi.[44][45][46][47][48] „Peñarol“ 1960-yilgi magʻlubiyat uchun qasos oldi va 1966-yilda „Real Madrid“ni umumiy hisobda 4:0 hisobida magʻlub etdi.[37][49][50]

Rioplatense zoʻravonligi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Biroq, 1960-yillarda Argentina va Urugvay klublari tomonidan Libertadores kubogida tez-tez amalga oshirilgan zoʻravonliklar,[51] CONMEBOL bilan kelishmovchiliklar, moliyaviy ragʻbatlarning yoʻqligi va Braziliya terma jamoasiga nisbatan zoʻravon harakatlar, shafqatsiz va bahsli munosabat natijasida Yevropa jamoalari tomonidan 1966-yilgi futbol boʻyicha jahon chempionatida Braziliya futboli jamoasi, shu jumladan uning klublari ham 1960-yillarning oxirida xalqaro musobaqalarda, jumladan Libertadores kubogi va natijada Qitʼalararo kubokda ishtirok etishdan bosh tortdi. Bu vaqt ichida raqobat qoʻpol oʻyinlar bilan keskinlashdi.[52] Taqvim bilan bogʻliq muammolar, hatto maydondagi shafqatsizliklar, boykotlar uning obroʻsiga putur etkazdi va uni tashkil qilishning mosoqaning foydaliliigiga shubha tugʻdirdi.

1967-yilda Argentinaning „Rasing Club“ va Shotlandiyaning „Seltik“ klublari oʻrtasidagi oʻyinlar shiddatli kechdi, uchinchi hal qiluvchi oʻyin „Montevideo jangi“ deb nomlandi, shundan soʻng Shotlandiyaning uchta va Argentinaning ikkita futbolchisi chetlatilgan. „Seltik“ning toʻrtinchi oʻyinchisi ham oʻyin oxirida chetlatildi, ammo tartibsizlik tufayli u oʻyinda qolishdan qutuldi.[53][54][55][56]

Keyingi mavsumda Argentinaning „Estudiantes de La Plata“ jamoasi Angliyaning „Manchester Yunayted“ jamoasi bilan toʻqnash keldi, javob oʻyinida „Estudiantes“ning yomon kayfiyatdagi seriyadan ustun keldi.[57][58][59] Lekin aynan 1969-yildagi voqealar musobaqaning yaxlitligiga putur yetkazdi.[60]

1968 yilda Old Traffordda „Manchester Yunayted“ va „Estudiantes LP“ oʻrtasidagi oʻyindagi baʼzi qoʻpol lahzalar, Joze Medina (yuzini berkitgan holda), Jorj Best bilan jangdan soʻng qizil kartochka oldi.

„San-Siro“ da 3:0 hisobida gʻalaba qozongandan soʻng „Milan“ Buenos Ayresga „La Bombonera“ stadionida „Estudiantes“ bilan oʻynash uchun borishdi.[61][62][63] „Estudiantes“ oʻyinchilari „Milan“ jamoasida isinish paytida toʻp oʻynashdi va „Estudiantes“ muxlislari tunneldan chiqqan italiyaliklarga issiq kofe quyib berishdi. Estudiantes milanliklar jamoasini qoʻrqitish uchun tirsak va hatto igna urishga murojaat qilgan. Perino Prati hushini yoʻqotdi va engil miya chayqalishidan azob chekayotganiga qaramay, yana 20 daqiqa davom etdi. „Estudiantes“ darvozaboni Alberto Poletti ham Janni Riveraga musht tushirdi, ammo eng shafqatsiz munosabat unga tegishli edi. Nestor Combin, Argentinada tugʻilgan hujumchi, u qitʼalararo oʻyinning qarama-qarshi tomonida boʻlgani uchun sotqinlikda ayblangan edi.[60][64][65]

Kombinni Poletti yuziga tepdi va keyin Ramon Agirre Suaresning tirsagi bilan burni va yonoq suyagini sindirdi. Qonga belangan va singan Kombin hakam tomonidan maydonga qaytishni soʻragan, Kombin hushidan ketib, Argentina politsiyasi tomonidan mamlakatda harbiy xizmatni oʻtamagan, harbiy xizmatdan qochishda ayblanib hibsga olingan. Futbolchi bir kechani kameralarda oʻtkazishga majbur boʻldi va oxir-oqibat Fransiya fuqarosi sifatida milliy xizmat talablarini bajarganini tushuntirib, qoʻyib yuborildi.[60] „Estudiantes“ oʻyinda 2:1 hisobida gʻalaba qozondi, ammo „Milan“ umumiy hisobda chempionlikni qoʻlga kiritdi.[60][63][64][65]

Italiyaning „Gazzetta dello Sport“ gazetasi finalni „Odam ovining toʻqson daqiqasi“ deb nomladi. Argentina matbuoti esa „inglizlar haq edi“ deb javob berdi — 1966-yilgi futbol boʻyicha jahon chempionatida Alf Ramseyining Argentina terma jamoasini „hayvon“ deb atagan mashhur taʼrifiga ishora edi.[60][64][65] Argentina futbol assotsiatsiyasi (AFA) ogʻir xalqaro bosim ostida qattiq chora koʻrdi. Argentina prezidenti, harbiy diktator Xuan Karlos Onganiya, Estudiantes delegati Oskar Ferrarini chaqirdi va „milliy sportning yaxshi nomini himoya qilish uchun eng qattiq choralar koʻrilishini talab qildi. Bu sport etikasi normalarini buzgan achinarli tomosha edi“.[60][64][65] Poletti umrbod sportdan chetlashtirildi, Suares 30 oʻyinga va Eduardo Manera 20 oʻyinga diskvalifikatsiya qilindi, birinchi va ikkinchisi bir oylik qamoqda oʻtirdi.[60]

A.C. Milan futbolchisi Nestor Kombin 1969-yilda „Estudiantes de La Plata“ga qarshi oʻyindan soʻng qonga belanib, hushidan ketib qoldi.

Degradatsiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

1967-yilgi oʻyindagi shafqatsizlik tufayli FIFA penaltilarni belgilash va turnirni tartibga solishga chaqirildi. Biroq FIFA oʻzi tashkil qilmagan musobaqada reglamentni belgilay olmasligini aytdi. Musobaqa UEFA va KONMEBOL tomonidan maʼqullangan boʻlsa-da, FIFA Bosh kotibi Rene Kurt koʻp oʻtmay (1967-yil) maqola yozdi va FIFA bu musobaqani „Yevropa-Janubiy Amerika oʻrtoqlik uchrashuvi“ sifatida koʻrishini aytdi.[66]  Kurtning bayonotini FIFAning oʻsha paytdagi prezidenti ser Stenli Ruis maʼqullagan va u FIFA qitʼalararo kubokni oʻrtoqlik oʻyini sifatida koʻrishini aytgan.[67][68][69][70] Ushbu bahsli bayonotlardan keyin Madridning ABC gazetasi qitʼalararo kubok FIFA tomonidan maʼqullanmagan boʻlsa-da, UEFA va KONMEBOL tomonidan maʼqullanganligi, shuning uchun „qitʼalararo yurisdiksiya“ kubogi ekanligini taʼkidladi.[71] Biroq, Osiyo va Shimoliy-Markaziy-Amerika/Karib havzasi klublari oʻz qitʼarida musobaqalari oʻtkazilishi munosabati bilan FIFA qitʼalararo kubokni nazorat qilish gʻoyasini ochdi. Bu gʻoya agar unga ushbu konfederatsiyalar musobaqaga kirsa, bu uning ishtirokchi konfederatsiyalari KONMEBOL, UEFA va boshqa davlatlar tomonidan salbiy javob oldi. Stenli Ruisga koʻra, KONKAKAF va Osiyo Futbol Konfederatsiyasi 1967-yilda Qitʼalararo Kubokda ishtirok etishlarini soʻragan, UEFA va KONMEBOL tomonidan rad etilgan. 1970-yilda FIFA Ijroiya qoʻmitasi yigʻilishi muvaffaqiyatsiz boʻlib, qitʼalararo kubokni har bir mavjud qitʼa konfederatsiyasining vakillik klublari ishtirokida klublar oʻrtasidagi jahon chempionatiga kengaytirish taklifini ilgari surdi.[72][73][74][75][76][77] Shunga qaramay, baʼzi Yevropa chempionlari 1969-yil voqealaridan keyin turnirdagi ishtirokini kamaytira boshladilar.[78]

"Feyenoord" — „Estudiantes“ uchrashuvidan bir lahza, 1970-yil 9-sentyabr

Estudiantes keyingi mavsumda Gollandiyaning „Feyenoord“ jamoasi bilan toʻqnash keladi, bunda Gollandiya jamoasi gʻalaba qozongan. Oskar Malbernat Joop van Daelening koʻzoynagini yulib, „koʻzoynak bilan oʻynashga ruxsat berilmagan“ deb oyoq osti qilgan.[79][80][81][82]  1971-yilgi Yevropa chempioni Gollandiyaning „Ayaks“ jamoasi avvalgi oʻyinlardagi zoʻravonliklar tufayli Urugvayning „Nasional“ jamoasi bilan toʻqnash kelishdan bosh tortdi, natijada Yevropa kubogida ikkinchi oʻrinni egallagan Gretsiyaning „Panatinaikos“ jamoasi ishtirok etdi.[83][84][85] „Ayaks“ning „Nasional“ning shafqatsiz oʻyini haqidagi xavotirlari tasdiqlandi. Afinadagi birinchi oʻyinda urugvaylik hujumchi Xulio Morales ayovsiz zarba bilan Yiannis Tomarasning oyogʻini sindirib oldi. O‘sha davrdagi yunon matbuotiga ko‘ra, sinish ovozi tribunagacha eshitilgan. Gretsiyalik himoyachi yerga yiqilib tushdi va hushsiz holda maydon tashqarisiga olib chiqildi.[86] Tibbiy tashxis tibia va tola suyagining sinishi edi, bu jarohat uning faoliyatini erta yakunladi. „Nasional“ klubi umumiy 3-2 hisobida gʻalaba qozondi.[83][84][85][87]

Gollandiyaning „Ayaks“ jamoasi 1972-yilgi seriyada Argentinaning „Independiente“ klubiga qarshi oʻyinda gʻalaba qozongan

„ Ayaks“ 1972-yilda „Independiente“ga qarshi oʻyinda ishtirok etgan.[88][89][90] Jamoaning Buenos-Ayresga kelishi juda dushmanlik bilan kechdi: Yoxan Kroyff Independientening mahalliy muxlislar firmalaridan bir necha marta oʻlim tahdidlarini oldi. Argentina politsiyasining befarqligi sababli, „Ayaks“ menejeri Shtefan Kovachs Nederlandse meesteriga oʻzi va jamoa aʼzosi Barri Xulshoff boshchiligida katta va boʻyli odam sifatida tasvirlangan favqulodda xavfsizlik xizmatini tayinladi.[91]  Birinchi oʻyinda Kroyff 5-daqiqada Avellanedada hisobni ochdi. Natijada Dante Mirkolibir necha daqiqadan soʻng qasos oldi; Kroyff davom etish uchun juda jarohatlangan edi va Gollandiya jamoasi oʻzlariga zarbalar qabul qilshdi va zarbalar bilan hujum qilishdi.[88][89][90] Kovach oʻz jamoasini tanaffus vaqtida oʻynashga ishontirishi kerak edi, chunki uning oʻyinchilari oʻyinni tark etishni xohlashdi.[88][89][90]  „Ayaks“ 1:1 hisobida durang oʻynadi va Amsterdamda 3:0 hisobida gʻalaba qozonib, kubokni qoʻlga kiritdi.[88][89][90][92] Garchi „Ayaks“ amaldagi chempion boʻlgan boʻlsa-da, bir yil oʻtib Independiente yana Libertadoresni yutib Qitʼalararo kubokda qatnashishi maʼlum boʻlgach yana ishtirok etishdan bosh tortdi va uning oʻrniga Yevropa kubogi sovrindori „Yuventus“ jamoasi qatnashdi. Finalda bu safar argentinaliklar gʻalaba qozondi.[89][90][93][94]

Daniel Bertoni (chapda) va Rikardo Bochini 1973-yilda „Yuventus“ga qarshi oʻyinda qitʼalararo kubokni qoʻlga kiritdilar.

Shuningdek, 1973-yilda Yevropa kubogining paydo boʻlishiga yordam bergan frantsuz „L'Équipe“ gazetasi Evropa, Janubiy Amerika, Markaziy va Shimoliy Amerika va Afrikaning yagona qitʼa klubi chempionlari oʻtkazadigan Klublar oʻrtasidagi Jahon chempionatiga homiylik taklifini bildirdi. Oʻsha paytda mavjud boʻlgan turnirlar; Musobaqa 1974-yil sentyabr va oktyabr oylari orasida Parijda boʻlib oʻtishi va yakuniy final „Park de Prens“da boʻlib oʻtishi kerak edi.[78][95][96][97]  Janubiy Amerikaliklar tomonidan qoʻllab-quvvatlangan taklif Yevropaliklarning musoboqaga salbiy munosabatdaligi sababli rad etildi.[78][97] 1974-yilda João Avelanj FIFA prezidenti etib saylandi va boshqalar qatorida koʻp qitʼadagi klublar oʻrtasidagi jahon chempionatini tashkil etish taklifini kiritdi. 1975-yilda „L'Équipe“ gazetasi yana bir bor 1973-yilgi taklifini kiritdi, yana foyda bermadi.

Gʻarbiy Germaniyaning „Bavariya“ klubi ham 1974-yilda oʻynashdan bosh tortdi, chunki „Independiente“ yana ishtirok etish huquqini qoʻlga kiritdi.[98][99][100][101] „Bavariya“ oʻrniga Yevropa kubogi sovrindori, Ispaniyaning „Atletiko Madrid“ jamoasi musobaqada umumiy hisobda 2:1 hisobida gʻalaba qozondi.[98][99] Yana Independiente 1975-yilda ishtirok etish huquqini qoʻlga kiritdi; bu safar yevrokubokning ikkala finalchisi ham ishtirok etishdan bosh tortdi va musobaqa oʻtkazilmadi.[102] Oʻsha yili „L'Équipe“ yana bir bor klublar oʻrtasidagi jahon chempionatini yaratishga harakat qildi, unda ishtirokchilar: Evropa kubogining toʻrtta yarim finalchisi, Libertadores kubogi finalchisi, shuningdek, Afrika va Osiyo chempionlari qantashishi zarur edi. Biroq UEFA yana bir bor rad javobini berdi va bu taklif amalga oshmadi.[103]

1976-yilda Braziliyaning „Kruzeyro“ jamoasi Libertadores kubogida gʻalaba qozonganida, Yevropa chempioni „Bavariya“ ixtiyoriy ravishda ishtirok etdi va „Bavariya“ umumiy hisobda 2:0 hisobida gʻalaba qozondi. Jornal do Brasil nashriga bergan intervyusida „Bavariya“ menejeri Dettmar Kramer „Bavariya“ning 1974 va 1975-yillardagi qitʼalararo kuboklarni bahslashdan bosh tortgani raqiblarning Argentina jamoalari boʻlishi natijasi ekanligini inkor etdi. Uning taʼkidlashicha, bu nemislarni ishtirok etishdan toʻxtatib qoʻygan vaqtni rejalashtirishning iloji yoʻq. Shuningdek, u jamoa muxlislari Kubokga qiziqmagani uchun musobaqa iqtisodiy jihatdan foydali emasligini aytdi. Myunxendagi Olimpiya stadionida birinchi oʻyinni oʻtkazish xarajatlarini qoplash uchun, tashkilotchilar kamida 25 000 tomoshabinga ega boʻlishi kerak edi. Biroq kuchli qor va sovuq ob-havo tufayli bor-yo‘g‘i 18 ming kishi kelgan. Ushbu kamomad tufayli Kramer agar „Bavariya“ yana Yevrokubokda gʻolib chiqsa, ular ishtirok etishdan bosh tortishini aytdi, chunki u daromad kafolatiga ega emas edi.[104]

Argentinaning „Boka Xuniors“ jamoasi 1977 va 1978-yilgi oʻyinlarda qatnashish huquqini qoʻlga kiritdi, buning uchun Yevropa chempioni Angliyaning „Liverpul“ klubi ikkala holatda ham ishtirok etishdan bosh tortdi. 1977-yilda „Boka Xuniors“ Yevropa kubogining ikkinchi oʻrin sohibi Germaniyaning „Borussiya Myonxengladbax“ klubini umumiy hisobda 5:2 hisobida magʻlub etdi.[105][106][107][108] „Boka Xuniors“ 1978-yilda Belgiyaning „Bryugge“ klubiga qarshi oʻynashdan bosh tortdi va oʻsha yilgi musobaqani soʻzsiz qoldirdi.[102] Paragvayning „Olimpia“ jamoasi 1979-yilgi oʻyinda Evropa kubogi sovrindori Shvetsiyaning „Malmö FF“ klubi ustidan ikki oʻyinda ham gʻalaba qozongan.[109][110][111][112]  Biroq, musoboqaning raqobat nufuzi ancha tushib ketgan edi. 5000 dan kam shved muxlisi tashrif buyurgan Malmödagi birinchi oʻyinda janubiy amerikaliklarning 0:1 hisobidagi gʻalabasidan soʻng Ispaniyaning „El Mundo Deportivo“ gazetasi kubokni „egasiz it“ deb atadi.[78]

Argentinalik „Boka Xuniors“ Yevropa chempioni „Liverpul“ 1977-yilgi musobaqada qatnashishdan bosh tortganidan so‘ng G‘arbiy Germaniyaning „Borussiya“si Myonxengladbax bilan o‘ynadi. Tasvirda Xose Luis Salinas toʻpni koʻtarib yurgan
To'g'risi, qit'alararo kubok asossiz tasodifiy musobaqadir. Uning egasi yoʻq, bu gʻalati konsensusga bogʻliq va manfaatdor klublar juda kam pul evaziga koʻp tavakkal qilishga vasvasaga tushmaydi, buni UEFA yevropa kubogi chempioni "Nottingem Forest" klubi musoboqaga tashrif buyurmaganidan o'rniga yevropa kubogi sovrindori Shvetsiyaning "Malmö FF" jamoasi Malmyodagi oʻyinda qatnashgani dalolat beradi. 1956-yildan beri Yevropa kubogini tugatish uchun oʻynagan eng zerikarli va eng yomon o'yinlardan birining finalchisi.
—Ispaniyaning "El Mundo Deportivo gazetasi[78]

Braziliyaning „O Estado de São Paulo“ gazetasiga koʻra, Amerikalararo kubokni tashkil etish boʻyicha kelishuv 1968-yilda CONMEBOL va KONKAKAF oʻrtasida tuzilgan va Amerikalararo kubok chempioni boʻlgan klub Qitʼalararo kubokda Amerika qitʼasi vakili boʻlish huquqiga ega boʻlishini belgilagan.[113] Meksika gazetalariga koʻra, 1977 va 1980-yillardagi Amerikalararo kubogi turnirlarida gʻalaba qozongandan soʻng, Meksikaning América va PUMAS Unam klublari va Meksika Futbol Assotsiatsiyasi, Amerika qitʼasini vakili qilib, qitʼalararo kubokda qatnashish haqida kiritgan soʻrovlari muavaffaqiyatsizlikka uchragan. Yevropa chempionlari yoki UEFA-KONMEBOL-KONKAKAF turnirini yaratish gʻoyasi amalga oshmadi.[114][115][116]

Yaponiyada qayta tugʻilish[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qitʼalararo kubokning yomonlashganini koʻrib, Yaponiyaning Toyota avtokorporatsiyasi musobaqani „oʻz qanoti ostiga oldi“ va turnirning bosh vatashkilotchi homiysi sifatida har bir ishtirokchi klub ishtirok etishi shart qilib qoʻydi, aks holda huquqiy oqibatlarga duchor boʻladigan Qitʼalararo kubokni Yaponiyada yiliga bir marta oʻtkazish uchun shartnoma majburiyatlarini yaratdi. Ushbu zamonaviy format musobaqaga yangi havo olib kirdi, unda Qitʼalararo kubok bilan birga yangi Toyota kubogi topshirildi.[117]

Oʻzlarini Yevropadan chiqib ketish ehtimolidan himoya qilish uchun Toyota, UEFA va har bir yevrokubok ishtirokchisi Evropa kubogining yakuniy gʻoliblarini Qitʼalararo kubokda ishtirok etishni talab qiluvchi yillik shartnomalar imzoladilar — bu UEFA klublar uchun belgilangan shartlarga qoʻshildi. Yevrokubokda qatnashish uchun — yoki UEFA va Toyota xalqaro hujjatlari bilan tanishtirildi.

Valdemar Viktorino 1980 yilda Yaponiyada birinchi boʻlib oʻtkazilgan Nacional (gʻolib) — Nottingem Forest oʻyinida oʻq uzdi.
Argentina „Independiente“ klubini 1984-yilda „Liverpul“ ustidan qozonilgan gʻalabani nishonlamoqda

Birinchi Toyota kubogi 1980-yilda boʻlib oʻtdi, unda Urugvay milliy jamoasi „Nasional“ Angliyaning „Nottingem Forest“ ustidan gʻalaba qozondi. 1980-yillarda Janubiy Amerika jamoalarining ustunligi kuzatildi, chunki Braziliyaning „Flamengo“ va „Gremio“, Urugvayning „Nasional“ va „Penyarol“, Argentinaning „Independiente“ va „River Pleyt“ klublari 1980-yildagi „Nasional“ g‘alabasidan so‘ng bir martadan o‘lja olishdi. Faqat „Yuventus“, „Portu“ va „Milan“ kubokni Yevropani qaytarishga muvaffaq bo‘ldi.

Umar Asad (chapda) va Xose Luis Chilavert 1994-yilda Veles Sarsfild „Milan“ni magʻlub etganidan keyin kubok bilan

Oʻsha oʻn yil ichida West Nally kompaniyasi tomonidan homiylik qilingan Angliya futbol assotsiatsiyasi klublar oʻrtasidagi jahon chempionatini tashkil etishga urinib koʻrdi, faqat UEFA tomonidan bu taklif maqul deb topilmadi. [118]

1990-yillar Yevropa jamoalari hukmronlik qilgan oʻn yil boʻldi, chunki Milan, Red Star Belgrad, Ayaks, Yuventus, Real Madrid, Manchester United va yangi kelgan Germaniyaning Borussiya Dortmund klublari iqtisodiy kuchlari va Janubiy Amerika yulduzlarini ogʻir zarbalari bilan gʻalaba qozonishdi. Janubiy Amerikaga faqat uchta chempionlik nasib etdi, chunki Brazilyaning „San-Paulu“ va Argentinaning „Veles Sarsfild“lari gʻolib boʻlishdi, ularning har biri „Milan“ni magʻlub etishdi, San-Pauluning ilk gʻalabasi esa „Barselona“ ustidan qozonilgan.

2000-yillarda „Boka Xuniors“ Janubiy Amerika uchun musobaqada ikki marta gʻalaba qozongan boʻlsa, Yevropadagi gʻalabalar „Bavariya“, „Real Madrid“ va „Portu“dan kelgan.

2004-yilgi Qitʼalararo kubok oxirgisi boʻldi, chunki musobaqa FIFA Klublar oʻrtasidagi jahon chempionati bilan birlashtirildi.

Xalqaro ishtirok[tahrir | manbasini tahrirlash]

Portu (chapda), Estudiantes de La Plata va San-Siro muzeylarida namoyish etilgan Intercontinental va Toyota kubogi kuboklari va ko'ylaklari

Qitʼalararo kubokda gʻolib chiqqan barcha jamoalar de-fakto „klublar oʻrtasidagi jahon chempioni“ deb topildi.[119][120][121][122] FIFA.com saytidagi baʼzi matnlarga koʻra, Evropa va Janubiy Amerika klublarining sport darajasida dunyoning qolgan qismidan ustunligi tufayli, avvalroq milliy terma jamoalar uchun turnirda aks etgan. Qitʼalararo kubokda gʻolib boʻlgan klublar jahon chempioni nomini oldilar,[123][124] va ramziy Jahon chempioni boʻlishlari mumkin.[125] „Ramziy“ klublar oʻrtasidagi jahon chempionati, FIFA klublar oʻrtasidagi Jahon chempionati boshqa jihatga ega boʻlardi.[126] Chunki vaqt oʻtishi „haqiqiy“ jahon klublari toʻqnashuvi sifatida yaratilgan va futbolning Evropa va Janubiy Amerikadan tashqarida futbolning rivojlanishi bilan qitʼalararo kubok gʻoliblariga jahon chempioni ramziy unvonini berishni davom ettirish „real boʻlmagan“.[127][128][129] Musoboqani kengaytirish gʻoyasi birinchi marta 1967-yilda Stenli Ruis tomonidan[130] KONKAKAF va OFK oʻzlarining qitʼadagi klublar musobaqalarini tashkil etgani va ishtirok etishni soʻragani deb eslatib oʻtilgan.[131][132][133][134][135][136][137] Faqat 2000-yilda ilk bor FIFA 2000 Klublar oʻrtasida jahon chempionati tashkil etildi va turnir ishtirokchilari kengaytirildi. Shunga qaramay, 1969-yil voqealaridan soʻng baʼzi Yevropa chempionlari turnirdagi ishtirokini kamaytira boshladi.[138] Garchi „ramziy“ yoki de-fakto klublar oʻrtasidagi jahon chempionati sifatida Qitʼalararo kubok har doim konfederatsiyalar darajasida rasmiy unvon boʻlib kelgan.[139] UEFA ham, KONMEBOL ham musobaqaning barcha mavsumlarini har doim oʻz sharafining bir qismi deb hisoblagan.[140][141]

FIFA tomonidan tan olinishi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yana qarang: Jahon chempioni futbol klublari roʻyxati

Futbol tarixi davomida „dunyoning eng yaxshi klub jamoasi“ni aniqlaydigan turnirni tashkil etishga turli xil urinishlar qilingan — Futbol boʻyicha Jahon chempionati, Lipton Trophy, Copa Rio, Pequeña Copa del Mundo va Xalqaro chempionat. Futbol tashkiloti — FIFAning qiziqishi yoʻqligi, moliyaviy qiyinchiliklar yoki klublar oʻrtasidagi musobaqalarni tashkil eta olmasligi tufayli maʼlum davrda FIFA tomonidan umumiy tashkil etilmagan lekin keyinchalik[142] — Qitʼalararo kubok FIFA tomonidan rasman 2000-yilda birinchi marta oʻtkazilgan.[143] Qitʼalararo kubok FIFA klublar oʻrtasidagi Jahon chempionatining oʻtmishdoshi deb hisoblanadi.

2017-yil 27-oktyabrda FIFA Kengashi qitʼalararo kubok va klublar oʻrtasidagi jahon chempionati oʻrtasidagi statistik unifikatsiyani ilgari surmagan boʻlsa-da,[144][145][146][147][148][149][150][151][152] ikki turnir  (2005-yilda birlashtirilgan) tarixiga nisbatan rasmiy (de jure) barcha gʻoliblarni klublar oʻrtasidagi jahon chempioni deb tan olgan. Qitʼalararo kubogining jahon chempionligi unvoni FIFA klublar oʻrtasidagi jahon chempionati gʻoliblari yoki „FIFA klublar oʻrtasidagi jahon chempionlari“ unvoni bilan bir xil darajada deb hisoblanadi.[153][147][154][150][155][156][152][157][151]

FIFA qitʼalararo kubokni klublar oʻrtasidagi jahon chempionatining yagona toʻgʻridan-toʻgʻri oʻtmishdoshi sifatida tan oladi va yuqorida aytib oʻtilgan har ikkala musobaqaning chempionlari FIFA tomonidan Klublar oʻrtasidagi jahon chempionati statistik toʻplamida koʻrinib turganidek, shubhasiz rasmiy ravishda Klublar oʻrtasidagi jahon chempioni sifatida tan olingan yagona musobaqadir. FIFAning klublar musobaqasi hujjati.

1951-yilgi jahon klublari kubogining tan olinishi haqidagi iltimosiga qarang: Copa Rio (xalqaro turnir).

Kubok[tahrir | manbasini tahrirlash]

Musobaqa kubogining tepasida "Coupe Européenne-Sudamericaine" („Yevropa-Janubiy Amerika kubogi“) yozuvi bor. Kubok tagida UEFAning dumaloq logotipi va aylanada Janubiy Amerika xaritasi joylashgan.

Toyota homiyligi davomida musobaqa odatda gʻolib jamoaning vitse-kapitaniga beriladigan „Toyota Cup“ nomli qoʻshimcha kubok bilan taqdirlandi.

Kubok formati[tahrir | manbasini tahrirlash]

1960-yildan 1979-yilgacha Qitʼalararo kubok ikki oʻyinda oʻtkazilgan. 1960 va 1968-yillar oraligʻida kubok faqat ochkolar boʻyicha hal qilingan, 1987-yilgacha Libertadores kubogi finali gʻolibini aniqlash uchun KONMEBOL qoʻllagan formatda oʻtkazilgan. Bu format tufayli ikkala jamoa ochkolar boʻyicha teng boʻlganida uchinchi oʻyin oʻtkazish kerak edi. Odatda bu oʻyinga turkumning soʻnggi oʻyini oʻtkazilgan qitʼa mezbonlik qilgan. 1969-yildan 1979-yilgacha musobaqada safardagi gollar bilan umumiy hisobning Yevropa standart usuli qabul qilindi.

1980-yildan boshlab final bitta oʻyinga aylandi. 2001-yilgacha oʻyinlar Tokiodagi Milliy stadionda boʻlib oʻtgan. 2002-yildan buyon finallar Yokohama xalqaro stadionida, shuningdek, 2002-yil FIFA Jahon chempionati finali ham shu stadionda boʻlib oʻtdi.

Natijalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yana qarang: Qit’alararo kubok (futbol) o‘yinlari roʻyxati
Yillar Chempion 1-oʻyin 2-oʻyin Play-off/
Qo'shimcha vaqt. 		Ikkinchi oʻrin Stadion

(1-oʻyin)

Shahar

(1-oʻyin)

Stadion

(2-oʻyin)

Shahar

(2-oʻyin)

Stadion

(Playoff)

Shahar

(Playoff)

1960 Ispaniya Real Madrid
0–0
5–1
–
 Urugvay Peñarol Centenario Montevideo Santiago Bernabéu Madrid
–
1961 Urugvay Peñarol
0–1
5–0
2–1
 Portugaliya Benfica Estádio da Luz Lisbon Centenario Montevideo Centenario Montevideo
1962 Braziliya Santos
3–2
5–2
–
 Portugaliya Benfica Maracanã Rio de Janeiro Estádio da Luz Lisbon
–
1963 Braziliya Santos
2–4
4–2
1–0
 Italiya Milan San Siro Milan Maracanã Rio de Janeiro Maracanã Rio de Janeiro
1964 Italiya Inter
0–1
2–0
1–0 (a.e.t.)
 Argentina Independiente Independiente Avellaneda San Siro Milan Santiago Bernabéu Madrid
1965 Italiya Inter
3–0
0–0
–
 Argentina Independiente San Siro Milan Independiente Avellaneda
–
1966 Urugvay Peñarol
2–0
2–0
–
 Ispaniya Real Madrid Centenario Montevideo Santiago Bernabéu Madrid
–
1967 Argentina Racing
0–1
2–1
1–0
 Shotlandiya Celtic Hampden Park Glasgow Racing Avellaneda Centenario Montevideo
1968 Argentina Estudiantes LP
1–0
1–1
2–1
 Angliya Manchester United La Bombonera Buenos Aires Old Trafford Manchester
–
1969 Italiya Milan
3–0
1–2
4–2
 Argentina Estudiantes LP San Siro Milan La Bombonera Buenos Aires
–
1970 Niderlandlar Feyenoord
2–2
1–0
3–2
 Argentina Estudiantes LP La Bombonera Buenos Aires De Kuip Rotterdam
–
1971 Urugvay Nacional
1–1
2–1
3–2
 Yunoniston Panathinaikos Karaiskakis Piraeus Centenario Montevideo
–
1972 Niderlandlar Ajax
1–1
3–0
4–1
 Argentina Independiente Independiente Avellaneda Olympic Stadium Amsterdam
–
1973 Argentina Independiente
1–0
–
 Italiya Juventus Olimpico Rome
–
1974 Ispaniya Atlético Madrid
0–1
2–0
2–1
 Argentina Independiente Independiente Avellaneda Vicente Calderón Madrid
–
1975
(not held)
1976 Germaniya Bayern Munich
2–0
0–0
2–0
 Braziliya Cruzeiro Olympiastadion Munich Mineirão Belo Horizonte
–
1977 Argentina Boca Juniors
2–2
3–0
5–2
 Germaniya Borussia Mönchengladbach La Bombonera Buenos Aires Wildparkstadion Karlsruhe
–
1978
(not held)
1979 Paragvay Olimpia
1–0
2–1
3–1
 Shvetsiya Malmö Malmö Stadion Malmö Def. del Chaco Asunción
–
1980 Urugvay Nacional
1–0
–
 Angliya Nottingham Forest National Stad. Tokyo
–
1981 Braziliya Flamengo
3–0
–
 Angliya Liverpool National Stad. Tokyo
–
1982 Urugvay Peñarol
2–0
–
 Angliya Aston Villa National Stad. Tokyo
–
1983 Braziliya Grêmio
2–1
–
 Germaniya Hamburger SV National Stad. Tokyo
–
1984 Argentina Independiente
1–0
–
 Angliya Liverpool National Stad. Tokyo
–
1985 Italiya Juventus
2–2
a.e.t., 4–2 (p)
 Argentina Argentinos Juniors National Stad. Tokyo
–
1986 Argentina River Plate
1–0
–
 Ruminiya Steaua București National Stad. Tokyo
–
1987 Portugaliya Porto
2–1
–
 Urugvay Peñarol National Stad. Tokyo
–
1988 Urugvay Nacional
2–2
a.e.t., 7–6 (p)
 Niderlandlar PSV National Stad. Tokyo
–
1989 Italiya Milan
1–0
–
 Kolumbiya Atlético Nacional National Stad. Tokyo
–
1990 Italiya Milan
3–0
–
 Paragvay Olimpia National Stad. Tokyo
–
1991 Socialist Federal Republic of Yugoslavia Red Star
3–0
–
 Chili Colo-Colo National Stad. Tokyo
–
1992 Braziliya São Paulo
2–1
–
 Ispaniya Barcelona National Stad. Tokyo
–
1993 Braziliya São Paulo
3–2
–
 Italiya Milan National Stad. Tokyo
–
1994 Argentina Vélez Sarsfield
2–0
–
 Italiya Milan National Stad. Tokyo
–
1995 Niderlandlar Ajax
0–0
a.e.t., 4–3 (p)
 Braziliya Grêmio National Stad. Tokyo
–
1996 Italiya Juventus
1–0
–
 Argentina River Plate National Stad. Tokyo
–
1997 Germaniya Borussia Dortmund
2–0
–
 Braziliya Cruzeiro National Stad. Tokyo
–
1998 Ispaniya Real Madrid
2–1
–
 Braziliya Vasco da Gama National Stad. Tokyo
–
1999 Angliya Manchester United
1–0
–
 Braziliya Palmeiras National Stad. Tokyo
–
2000 Argentina Boca Juniors
2–1
–
 Ispaniya Real Madrid National Stad. Tokyo
–
2001 Germaniya Bayern Munich
1–0
(a.e.t.)
 Argentina Boca Juniors National Stad. Tokyo
–
2002 Ispaniya Real Madrid
2–0
–
 Paragvay Olimpia International Yokohama
–
2003 Argentina Boca Juniors
1–1
a.e.t., 3–1 (p)
 Italiya Milan International Yokohama
–
2004 Portugaliya Porto
0–0
a.e.t., 8–7 (p)
 Kolumbiya Once Caldas International Yokohama
–

Sovrindorlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Turli klublarning koʻrsatkichlari quyidagi jadvallarda koʻrsatilgan:[158][159]

Klub boʻyicha natijalari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Klub Chempion Ikkinchi oʻrin Chempion yillar Ikkinchi oʻrin yillar
Italiya AC Milan 3 4 1969, 1989, 1990 1963, 1993, 1994, 2003
Urugvay Peñarol 3 2 1961, 1966, 1982 1960, 1987
Ispaniya Real Madrid 3 2 1960, 1998, 2002 1966, 2000
Argentina Boca Juniors 3 1 1977, 2000, 2003 2001
Urugvay Nacional 3 — 1971, 1980, 1988 —
Argentina Independiente 2 4 1973, 1984 1964, 1965, 1972, 1974
Italiya Juventus 2 1 1985, 1996 1973
Braziliya Santos 2 — 1962, 1963 —
Italiya Internazionale 2 — 1964, 1965 —
Braziliya São Paulo 2 — 1992, 1993 —
Niderlandlar Ajax 2 — 1972, 1995 —
Germaniya Bayern Munich 2 — 1976, 2001 —
Portugaliya Porto 2 — 1987, 2004 —
Argentina Estudiantes 1 2 1968 1969, 1970
Paragvay Olimpia 1 2 1979 1990, 2002
Braziliya Grêmio 1 1 1983 1995
Argentina River Plate 1 1 1986 1996
Angliya Manchester United 1 1 1999 1968
Argentina Racing 1 — 1967 —
Niderlandlar Feyenoord 1 — 1970 —
Ispaniya Atlético Madrid 1 — 1974 —
Braziliya Flamengo 1 — 1981 —
Socialist Federal Republic of Yugoslavia Red Star Belgrade 1 — 1991 —
Argentina Vélez Sarsfield 1 — 1994 —
Germaniya Borussia Dortmund 1 — 1997 —
Portugaliya Benfica — 2 — 1961, 1962
Angliya Liverpool — 2 — 1981, 1984
Braziliya Cruzeiro — 2 — 1976, 1997
Shotlandiya Celtic — 1 — 1967
Yunoniston Panathinaikos — 1 — 1971
Germaniya Borussia Mönchengladbach — 1 — 1977
Shvetsiya Malmö FF — 1 — 1979
Angliya Nottingham Forest — 1 — 1980
Angliya Aston Villa — 1 — 1982
Germaniya Hamburger SV — 1 — 1983
Argentina Argentinos Juniors — 1 — 1985
Ruminiya Steaua București — 1 — 1986
Niderlandlar PSV Eindhoven — 1 — 1988
Kolumbiya Atlético Nacional — 1 — 1989
Chili Colo-Colo — 1 — 1991
Ispaniya Barcelona — 1 — 1992
Braziliya Vasco da Gama — 1 — 1998
Braziliya Palmeiras — 1 — 1999
Kolumbiya Once Caldas — 1 — 2004

Mamlakatlar natijalari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Davlat Chempion Ikkinchi oʻrin Chempion klublar Chempion yillar
Argentina bayrogʻi Argentina 9 9 Boca Juniors, Independiente, Estudiantes, River Plate, Racing Club, Vélez Sarsfield 1967, 1968, 1973, 1977, 1984, 1986, 1994, 2000, 2003
Italiya bayrogʻi Italiya 7 5 AC Milan, Juventus, Internazionale 1964, 1965, 1969, 1985, 1989, 1990, 1996
Braziliya bayrogʻi Braziliya 6 5 Santos, São Paulo, Grêmio, Flamengo 1962, 1963, 1981, 1983, 1992, 1993
Urugvay bayrogʻi Urugvay 6 2 Peñarol, Nacional 1961, 1966, 1971, 1980, 1982, 1988
Ispaniya bayrogʻi Ispaniya 4 3 Real Madrid, Atlético Madrid 1960, 1974, 1998, 2002
Olmoniya bayrogʻi Germaniya 3 2 Bayern Munich, Borussia Dortmund 1976, 1997, 2001
Niderlandlar bayrogʻi Niderlandiya 3 1 Ajax, Feyenoord 1970, 1972, 1995
Portugaliya bayrogʻi Portugaliya 2 2 Porto 1987, 2004
Angliya bayrogʻi Angliya 1 5 Manchester United 1999
Paragvay bayrogʻi Paragvay 1 2 Olimpia 1979
Yugoslaviya bayrogʻi (1945-1991) Yugoslaviya 1 — Red Star Belgrade 1991
Kolumbiya bayrogʻi Kolumbiya — 2 — —
Shotlandiya bayrogʻi Shotlandiya — 1 — —
Yunoniston bayrogʻi Gretsiya — 1 — —
Shvetsiya bayrogʻi Shvetsiya — 1 — —
Ruminiya bayrogʻi Ruminiya — 1 — —
Chili bayrogʻi Chili — 1 — —

Konfederatsiya natijalari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Konfederatsiya Gʻolib Ikkinchi oʻrin Chempion klublar Gʻolib mamlakatlar
CONMEBOL 22 21 13 4
UEFA 21 22 12 7

Eslatmalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • 1969-yilgi Qitʼalararo kubok voqealaridan soʻng koʻplab Evropa kubogi chempionlari Qitʼalararo kubokda oʻynashdan bosh tortdilar. Besh marotaba ularning oʻrnini turnirning ikkinchi oʻrinlari egallagan klublar ishtirok etdi. Qoʻshimchasiga, ikkinchi oʻrin egalari ham ishtirok etishdan bosh tortgach, ikkita Qitʼalararo kubok toʻxtatildi.[160]

Murabbiylar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Asosiy maqola: Qitʼalararo kubokni qoʻlga kiritgan murabbiylar roʻyxati
  • Carlos Bianchi murabbiy sifatida uchta Qitʼalararo kubokni qoʻlga kiritgan: bittasi 1994-yilda Argentina „Veles Sarsfild“ bilan va ikkitasini 2000 va 2003-yillarda Argentina „Boka Xuniors“ bilan.
  • Luis Kubilya va Xuan Muxika ham futbolchi, ham murabbiy sifatida kuboklarni qoʻlga kiritdilar:
    • Luis Cubilla (1961-yilda Urugvay „Penyarol“da va 1971-yilda Urugvay „Nasional“da oʻynagan, keyin esa 1979-yilda Paragvay"Olimpiya"ni boshqargan)
    • Juan Mujica (1971-yilda Urugvay „Nacional“da oʻynagan va 1980-yilda unga murabbiylik qilgan)

Players[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Alessandro Costacurta va Paolo Maldini musobaqada besh marta oʻynagan, barchasi Italiya „Milan“ klubi bilan (1989, 1990, 1993, 1994, 2003).
  • Argentina Estudiantes (1968, 1969 and 1970) va Argentina Independiente (1972, 1973 and 1974) jamoalari musoboqada ketma-ket uch yil oʻynagan. Ushbu jamoalarning bir nechta oʻyinchilari uchtasida ham ishtirok etishdi, jumladan Karlos Bilardo va Xuan Ramon Veron.

Barcha davrlarning eng yaxshi toʻpurarlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Pelé 3 oʻyinda 7 ta gol urgan qitʼalararo kubok tarixidagi eng yaxshi toʻpurar hisoblanadi.
Asosiy maqola: Qitʼalararo kubok toʻpurarlari roʻyxati
  • Pelé uchta oʻyinda 7 ta gol urib, musobaqaning eng yaxshi toʻpurari hisoblanadi.
    • 1962-yilda u Portugaliya „Benfika“ ga qarshi ikkita oʻyinda beshta gol urdi, shu jumladan Lissabonda oʻtkazilgan javob oʻyinida xet-trik qayd etdi (musobaqa tarixidagi yagona xet-trik).[161]
    • 1963-yilda u birinchi oʻyinda ikkita gol urdi („AC Milan“ qarshi).[162][163][164]
  • Qitʼalararo kubokda bor-yoʻgʻi olti nafar futbolchi kamida uchta gol urgan.[165]
Futbolchi Klub Gol Oʻyin Yillar
Braziliya Pelé Braziliya Santos 7 3 1962, 1963
Ekvador Alberto Spencer Urugvay Peñarol 6 6 1960, 1961, 1966
Argentina Luis Artime Urugvay Nacional 3 2 1971
Urugvay José Sasía Urugvay Peñarol 3 3 1961
Portugaliya Santana Portugaliya Benfica 3 4 1961, 1962
Italiya Sandro Mazzola Italiya Internazionale 3 4 1964, 1965

Xet-triklar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Futbolchi Millati Klub Raqib Gol Gol vaqtlari Hisob Musobaqa Bosqich Sana
Pelé Braziliya Brazil Braziliya Santos Portugaliya Benfica 3 Gol 15', 25', 64' 5-2 1962 Intercontinental Cup Second leg 11 October 1962

Oʻyinning eng yaxshi futbolchisi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Uchrashuvning eng yaxshi odami 1980-yildan beri tanlab olingan. Quyida gʻoliblar roʻyxati keltirilgan.[166]

Man of the Match
Michel Platini (1985)
Frank Rijkaard (1990)
Alessandro Del Piero (1996)
Raúl (1998)
Martín Palermo (2000)
Ronaldo (2002)
Yil Futbolchi Klub
1980 Urugvay Waldemar Victorino Urugvay Nacional
1981 Braziliya Zico Braziliya Flamengo
1982 Braziliya Jair Urugvay Peñarol
1983 Braziliya Renato Gaúcho Braziliya Grêmio
1984 Argentina José Percudani Argentina Independiente
1985 Fransiya Michel Platini Italiya Juventus
1986 Urugvay Antonio Alzamendi Argentina River Plate
1987 Jazoir Rabah Madjer Portugaliya Porto
1988 Urugvay Santiago Ostolaza Urugvay Nacional
1989 Italiya Alberigo Evani Italiya AC Milan
1990 Niderlandlar Frank Rijkaard Italiya AC Milan
1991 Socialist Federal Republic of Yugoslavia Vladimir Jugović Socialist Federal Republic of Yugoslavia Red Star Belgrade
1992 Braziliya Raí Braziliya São Paulo
1993 Braziliya Toninho Cerezo Braziliya São Paulo
1994 Argentina Omar Asad Argentina Vélez Sársfield
1995 Niderlandlar Danny Blind Niderlandlar Ajax
1996 Italiya Alessandro Del Piero Italiya Juventus
1997 Germaniya Andreas Möller Germaniya Borussia Dortmund
1998 Ispaniya Raúl Ispaniya Real Madrid
1999 Uels Ryan Giggs Angliya Manchester United
2000 Argentina Martín Palermo Argentina Boca Juniors
2001 Gana Samuel Kuffour Germaniya Bayern Munich
2002 Braziliya Ronaldo Ispaniya Real Madrid
2003 Argentina Matías Donnet Argentina Boca Juniors
2004 Portugaliya Maniche Portugaliya Porto

Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]


Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Commons-logo.svg
 Vikiomborda Qitʼalararo kubok
haqida turkum mavjud
  • Amorim, Luís. Qit'alararo kubok 1960–2004. LuísAmorim nashrlari, 2005-yil 1-dekabr. ISBN 978-989-95672-5-2. 
  • Amorim, Luís. Taça Intercontinental 1960–2004. Multinova, 2005-yil 1-sentyabr. ISBN 989-551-040-3. 

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „Legend – UEFA club competition“. Union des Associations Européennes de Football (2009). 11-yanvar 2012-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 23-avgust 2014-yil.
  2. ↑ „Competencias oficiales de la CONMEBOL“ (es). Confederación Sudamericana de Fútbol 99; 107 (2011). Qaraldi: 23-avgust 2014-yil.
  3. ↑ „1969: Milan prevail in tough contest“. Union des Associations Européennes de Football (22-oktabr 1969-yil). Qaraldi: 21-noyabr 2012-yil.
  4. ↑ Risolo, Don (2010). Soccer Stories: Anecdotes, Oddities, Lore, and Amazing Feats p.109. U of Nebraska Press. Retrieved 29 February 2012.
  5. ↑ „FIFA Club World Cup 2012 – Statistical Kit“. Fédération Internationale de Football Association (6-noyabr 2012-yil). 22-sentabr 2014-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 21-noyabr 2012-yil.
  6. ↑ Union of European Football Associations. „Rede do futebol mundial“ (pt).
  7. ↑ „Real Madrid CF“. UEFA.
  8. ↑ „Las competiciones oficiales de la CONMEBOL“. CONMEBOL. „Official competitions are those recognised as valid by an organisation and not only organised by it, in fact Conmebol includes in its list of official competitions the Club World Cup that is fully organised by FIFA.“.
  9. ↑ Manba xatosi: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named FIFA Activity Report 20053
  10. ↑ „Edición del $dateTool.format('EEEE d MMMM yyyy', $document.date), Página $document.page – Hemeroteca“. hemeroteca.mundodeportivo.com.
  11. ↑ „ABC (Madrid) – 09/10/1958, p. 58 – ABC.es Hemeroteca“. ABC (8-avgust 2019-yil).
  12. ↑ „Jornal do Brasil – Pesquisa de arquivos de notícias Google“.
  13. ↑ „O Estado de S. Paulo – Acervo Estadão“.
  14. ↑ Tribuna de Imprensa, ed. 2675, page. 8, of 23/10/1958. In Portuguese.
  15. ↑ „Real Madrid, la leyenda blanca“. leyendablanca.galeon.com.
  16. ↑ The 1957 match was held amidst a CR Vasco da Gamaʼs European trip, in which the Brazilian club, then reigning Rio de Janeiro champions (1956 league), was often presented to the European audience as being the Brazilian champion, since then there existed neither a national championship in Brazil, nor the Torneio Rio – São Paulo had been played in 1956.
  17. ↑ „CR Vasco da Gama's supporters' site "Casaca": "Há 55 anos o Vasco conquistava o I Torneio de Paris".“.
  18. ↑ „Dario lembra vitória do Vasco sobre Real, em 1957: 'Não há clube igual'“.
  19. ↑ Brazilian newspaper Folha da Manhã, 21/may/1958, pag. 13.
  20. ↑ Jornal dos Sports, Rio de Janeiro newspaper, ed. 8526, 18 June 1957, page 8, on Vasco da Gamaʼs victory over Real Madrid at the 1957 Tournoi de Paris.
  21. ↑ Tribuna da Imprensa, Rio de Janeiro newspaper, 14 June 1957, ed. 2264, on the Vasco da Gama Vs. Real Madrid CF match for the 1957 Tournoi de Paris, citing Real Madrid as current European Champions and Vasco da Gama as the current Rio de Janeiro champions.
  22. ↑ „Ultima Hora (RJ) – 1951 a 1984 – DocReader Web“. memoria.bn.br.
  23. ↑ „UEFA Direct, nº 105, 2011, page 15. Access on 04/Feb/2013.“. 4-iyun 2013-yilda asl nusxadan arxivlandi.
  24. ↑ „Edición del Saturday 3 June 1961, Página 2 – Hemeroteca“. hemeroteca.mundodeportivo.com.
  25. ↑ uefa.com „Real Madrid – UEFA“. UEFA.
  26. ↑ Carluccio, Jose „¿Qué es la Copa Libertadores de América?“ [What is the Copa Libertadore de América?] (es). Historia y Fútbol (2-sentabr 2007-yil). Qaraldi: 18-may 2010-yil.
  27. ↑ „Goodbye Toyota Cup, hello FIFA Club World Championship“. Fédération Internationale de Football Association. 30-aprel 2011-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  28. ↑ „World Club Cup deserves respect“. BBC. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  29. ↑ „World Club Cup deserves respect“ (pt). British Broadcasting Corporation Brasil. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  30. ↑ „Intercontinental Cup 1960“. Fédération Internationale de Football Association. 1-dekabr 2007-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  31. ↑ „Intercontinental Cup 1960“. Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  32. ↑ „Trofeos de Fútbol“ (es). Real Madrid Club de Fútbol. 3-oktabr 2009-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  33. ↑ „Edición del Monday 5 September 1960, Página 3 – Hemeroteca“. hemeroteca.mundodeportivo.com.
  34. ↑ „La Copa Intercontinental, un perro sin amo“ (es). El Mundo Deportivo. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  35. ↑ „Intercontinental Cup 1960“. Fédération Internationale de Football Association. 18-oktabr 2007-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  36. ↑ „Intercontinental Cup 1961“. Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  37. ↑ 37,0 37,1 „Palmarés: Resumen de títulos oficiales del Club Atlético Peñarol“ (es). Club Atlético Peñarol. 18-oktabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  38. ↑ Cunha, Odir. Time dos Sonhos (pt), 2003. ISBN 85-7594-020-1. 
  39. ↑ 39,0 39,1 „Intercontinental Cups 1962 and 1963“. Fédération Internationale de Football Association. 2-mart 2008-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  40. ↑ „Intercontinental Cup 1962“. Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  41. ↑ 41,0 41,1 „Títulos“ (pt). Santos Futebol Clube. 13-sentabr 2012-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  42. ↑ „Intercontinental Cup 1963“. Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  43. ↑ „European Commissioner visits UEFA“. Union Européenne de Football Association. 4-iyun 2013-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  44. ↑ „Intercontinental Cups 1964 and 1965“. Fédération Internationale de Football Association. 12-fevral 2009-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  45. ↑ „Intercontinental Cup 1964“. Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  46. ↑ „Intercontinental Cup 1965“. Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  47. ↑ „Palmares: PRIMA COPPA INTERCONTINENTALE – 1964“ (it). Football Club Internazionale Milano S.p.A. 17-iyun 2010-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  48. ↑ „Palmares: SECONDA COPPA INTERCONTINENTALE – 1965“ (it). Football Club Internazionale Milano S.p.A. 17-iyun 2010-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  49. ↑ „Intercontinental Cups 1966“. Fédération Internationale de Football Association. 18-oktabr 2007-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  50. ↑ „Intercontinental Cup 1966“. Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  51. ↑ „História da Libertadores“ (pt). Campeones do Futebol. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  52. ↑ „European-South American Cup“. Union Européenne de Football Association. 8-dekabr 2013-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  53. ↑ „Intercontinental Cup 1967“. Fédération Internationale de Football Association. 6-mart 2008-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  54. ↑ „Intercontinental Club Cup 1967“. Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  55. ↑ „Copa Intercontinental 1967“ (es). Racing Club de Avellaneda. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  56. ↑ „The Battle of Montevideo: Celtic Under Siege“. Waterstones. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  57. ↑ „Intercontinental Cup 1968“. Fédération Internationale de Football Association. 6-noyabr 2012-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  58. ↑ „Intercontinental Club Cup 1968“. Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  59. ↑ „Titulos“ (es). Club Estudiantes de La Plata. 23-aprel 2012-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  60. ↑ 60,0 60,1 60,2 60,3 60,4 60,5 60,6 „Estudiantes leave their mark“. Entertainment and Sports Programming Network Football Club. 25-yanvar 2013-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  61. ↑ „Intercontinental Cup 1969“. Fédération Internationale de Football Association. 24-yanvar 2010-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  62. ↑ „Intercontinental Club Cup 1969“. Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  63. ↑ 63,0 63,1 „Coppa Intercontinentale 1969“ (it). Associazione Calcio Milan. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  64. ↑ 64,0 64,1 64,2 64,3 „Coppa Intercontinentale 1969: Estudiantes-Milan, sfida selvaggia“ (it). Storie di Calcio. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  65. ↑ 65,0 65,1 65,2 65,3 „Partidos inolvidables: Estudiantes – Milan (Final Intercontinental 1969/1970)“ (es). Fútbol Primera. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  66. ↑ „La FIFA rehuye el bulto“ [FIFA shuns the bulge] (es) (PDF). El Mundo Deportivo (25-noyabr 1967-yil). Qaraldi: 6-mart 2013-yil.
  67. ↑ „Edición del Friday 3 November 1967, Página 6 – Hemeroteca“. hemeroteca.mundodeportivo.com.
  68. ↑ „The Glasgow Herald – Pesquisa de arquivos de notícias Google“.
  69. ↑ „La Stampa – Consultazione Archivio“. archiviolastampa.it.
  70. ↑ „ABC Madrid 03-11-1967“. abc.es (12-avgust 2019-yil). Qaraldi: 10-iyul 2021-yil.
  71. ↑ „ABC (Madrid) – 08/11/1967, p. 87 – ABC.es Hemeroteca“. ABC (12-avgust 2019-yil).
  72. ↑ „La Copa Intercontinental de futbol debe ser oficial“ (es). El Mundo Deportivo. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  73. ↑ „La FIFA rehuye el bulto“ (es). El Mundo Deportivo. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  74. ↑ „La FIFA, no controla la Intercontinental“ (es). El Mundo Deportivo. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  75. ↑ „El proyecto de Copa del Mundo se discutira en Méjico“ (es). El Mundo Deportivo. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  76. ↑ „¿Nueva Copa Intercontinental?“ (es). El Mundo Deportivo. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  77. ↑ „La Copa del Mundo Inter-clubs se amplia“ (es). El Mundo Deportivo. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  78. ↑ 78,0 78,1 78,2 78,3 78,4 „Europa ha desvalorizado la Copa Intercontinental“ (es). El Mundo Deportivo. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  79. ↑ „Intercontinental Cup 1970“. Fédération Internationale de Football Association. 9-dekabr 2008-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  80. ↑ „Intercontinental Cup 1970“. Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  81. ↑ „1970: Feyenoord unfazed by Estudiantes“. Union des Associations Européennes de Football (2-mart 1980-yil). Qaraldi: 17-dekabr 2012-yil.
  82. ↑ „Feyenoord viert veertigjarig jubileum winst Wereldbeker“ (nl). Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation. 11-sentabr 2010-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  83. ↑ 83,0 83,1 „Intercontinental Cup 1971“. Fédération Internationale de Football Association. 25-iyun 2012-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  84. ↑ 84,0 84,1 „Intercontinental Cup 1971“. Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  85. ↑ 85,0 85,1 „Copa Intercontinental 1971“ (es). Club Nacional de Football. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  86. ↑ „Όταν ο Παναθηναϊκός έγινε... παγκόσμιος (pics & video)!“ (el). agones.gr. Qaraldi: 24-fevral 2021-yil.
  87. ↑ „1971: Artime puts paid to Panathinaikos“. Union Européenne de Football Association. 12-yanvar 2016-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  88. ↑ 88,0 88,1 88,2 88,3 „Intercontinental Cup 1972“. Fédération Internationale de Football Association. 22-iyun 2010-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  89. ↑ 89,0 89,1 89,2 89,3 89,4 „Intercontinental Cup 1972“. Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  90. ↑ 90,0 90,1 90,2 90,3 90,4 „Erelijst“ (nl). Amsterdamsche Football Club Ajax. 15-noyabr 2010-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  91. ↑ „The Super Cup was the last trophy Ajax...“. Football Journey. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  92. ↑ „1972: Cruyff comes good for Ajax“. Union des Associations Européennes de Football (2-mart 1980-yil). Qaraldi: 17-dekabr 2012-yil.
  93. ↑ „Intercontinental Cup 1973“. Fédération Internationale de Football Association. 6-mart 2008-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  94. ↑ „1973: Independiente resist Juve challenge“. Union des Associations Européennes de Football (2-mart 1980-yil). Qaraldi: 17-dekabr 2012-yil.
  95. ↑ „European Cup: 50 Years“. Union Européenne de Football Association. 9-sentabr 2008-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  96. ↑ „Una ide para los cinco campeones de cada continente“ (es). El Mundo Deportivo. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  97. ↑ 97,0 97,1 „Una copa mundial de clubs con los campeones de Europa, África, Sudamérica y América Central“ (es). El Mundo Deportivo. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  98. ↑ 98,0 98,1 „Intercontinental Cup 1974“. Fédération Internationale de Football Association. 4-dekabr 2009-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  99. ↑ 99,0 99,1 „Intercontinental Cup 1974“. Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  100. ↑ „Sala de Trofeos“ (es). Club Atlético de Madrid, S.A.D.. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  101. ↑ „1974: Aragonés brings joy to Atlético“. Union des Associations Européennes de Football (2-mart 1980-yil). Qaraldi: 17-dekabr 2012-yil.
  102. ↑ 102,0 102,1 „Intercontinental Cup“. Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  103. ↑ „Una idea para los cinco campeones de cada continente“ (es). El Mundo Deportivo. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  104. ↑ „Taça não interessa mais aos alemães (page 20)“ (pt). Jornal do Brasil. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  105. ↑ „Intercontinental Cup 1977“. Fédération Internationale de Football Association. 30-may 2009-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  106. ↑ „Intercontinental Cup 1977“. Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  107. ↑ „El Club: Titulos“ (es). Club Atlético Boca Juniors. 8-iyun 2010-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  108. ↑ „1977: Boca Juniors brush aside Mönchengladbach“. Union des Associations Européennes de Football (2-mart 1980-yil). Qaraldi: 17-dekabr 2012-yil.
  109. ↑ „Intercontinental Cup 1979“. Fédération Internationale de Football Association. 23-oktabr 2012-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  110. ↑ „Intercontinental Cup 1979“. Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  111. ↑ „1979: Club Olimpia overpower Malmö“. Union des Associations Européennes de Football (2-mart 1980-yil). Qaraldi: 17-dekabr 2012-yil.
  112. ↑ „Intercontinental Cup 1979“. Fédération Internationale de Football Association. Qaraldi: 17-dekabr 2012-yil.
  113. ↑ Brazilian newspaper O Estado de São Paulo, 10/10/1968, page.28
  114. ↑ Mexican neswspaper El Informador, 14 and 16 April 1978, referring to Club Americaʼs claim to participate in the Intercontinental Cup. Wayback Machine saytida arxivlandi (6 May 2016).
  115. ↑ Mexican newspaper El Siglo de Torréon. Archive. „Los Pumas Por La Copa Concacaf-EUFA“ (15/May/1981, page 13).
  116. ↑ Mexican newspaper El Siglo de Torréon. Archive. „Mediocridad existente en el futbol del area de Concacaf.“ (29/August/1980, page 11).
  117. ↑ Aguilar, Francesc „La negociación será difícil“ [Negotiations will be difficult] (es) (PDF). El Mundo Deportivo (18-sentabr 1992-yil). Qaraldi: 6-mart 2013-yil.
  118. ↑ „La Copa Intercontinental el 11-D en Tokio: No habra una Copa Mundial de Clubes“ (es). El Mundo Deportivo. Qaraldi: 2-iyul 2010-yil.
  119. ↑ "FIFA Club World Championship TOYOTA Cup: Solidarity – the name of the game". FIFA Activity Report 2005 (Zurich: Fédération Internationale de Football Association): 60. April 2004 – May 2005. Archived from the original on 2012-10-11. https://web.archive.org/web/20121011001522/http://www.fifa.com/mm/document/affederation/administration/01/68/21/16//activityreport2005en.pdf. Qaraldi: 17 December 2012. Qitʼalararo kubok]]
  120. ↑ „Goodbye Toyota Cup, hello FIFA Club World Championship“. Fédération Internationale de Football Association (10-dekabr 2004-yil). Qaraldi: 24-dekabr 2010-yil.
  121. ↑ „Ten tips on the planet's top club tournament“. Fédération Internationale de Football Association (28-iyul 2005-yil). Qaraldi: 28-oktabr 2009-yil.
  122. ↑ „We are the champions“. Fédération Internationale de Football Association (1-dekabr 2005-yil). Qaraldi: 28-oktabr 2009-yil.
  123. ↑ „We are the Champions“. FIFA (dekabr 2005). — „[...] clubs that have been named world champions [...]“. 8-dekabr 2015-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 4-fevral 2013-yil.
  124. ↑ „Ten things you never knew“. FIFA (dekabr 2005). — „Among this year's six representatives, Brazil's Sao Paulo are the only team that can claim to have been world champions.“. 22-dekabr 2015-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 15-dekabr 2015-yil.
  125. ↑ „Goodbye Toyota Cup, hello FIFA Club World Championship“. FIFA (10-dekabr 2004-yil). — „With the passage of time, it became apparent that it was unrealistic to continue to confer the symbolic title of "Club World Champion" on the basis of a single match between the European and South American champions.“. 27-yanvar 2016-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 8-mart 2015-yil.
  126. ↑ „Goodbye Toyota Cup, hello FIFA Club World Championship“. FIFA (10-dekabr 2004-yil). — „As of 2005, the Toyota Cup, traditionally a one-off match between the champions of Europe and South America, will take on a whole new dimension when it becomes the FIFA Club World Championship, disputed by the champion clubs from all six continents.“. 27-yanvar 2016-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 8-mart 2015-yil.
  127. ↑ „Japan welcomes the world with open arms“. FIFA (28-iyul 2005-yil). — „Brought up watching the annual Europe-South America clash, Japanese fans are counting the days to the kick off of the true world club showdown.“. 7-aprel 2014-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 31-dekabr 2015-yil.
  128. ↑ „Goodbye Toyota Cup, hello FIFA Club World Championship“. FIFA (10-dekabr 2004-yil). — „According to the new format, which enters into force in 2005, once again in Japan, the respective winners of the six "champions cups" of each confederation will qualify for the FIFA Club World Championship. «I am convinced that this is the best formula for everyone», argues Michel Platini, a FIFA Executive Committee member and former Toyota Cup winner from 1985. «It won't make the clubs' trips any longer, but by playing an extra game, the club crowned this time will be true world champions» continued the former Juventus playmaker.“. 27-yanvar 2016-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 8-mart 2015-yil.
  129. ↑ „Continental champions prepare for Tokyo draw“. FIFA (28-iyul 2005-yil). — „Initially a one-off contest between the champions of South America and Europe, the Toyota Cup, which superseded the Intercontinental Cup in 1980, has been revamped by FIFA to reach out to all confederations and associations across the globe so the winners may truly be regarded as the best club side in the world.“. 4-fevral 2016-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 8-mart 2015-yil.
  130. ↑ Goodbye Toyota Cup, hello FIFA Club World Championship, FIFA.com. Accessed on 10 December 2004. Accessed on 08/03/2015: With the passage of time, it became apparent that it was unrealistic to continue to confer the symbolic title of „club world champion“ on the basis of a single match between the European and South American champions.
  131. ↑ Manba xatosi: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named hemeroteca.abc.es2
  132. ↑ Manba xatosi: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Reference 122
  133. ↑ Manba xatosi: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Reference 132
  134. ↑ Manba xatosi: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Reference 142
  135. ↑ Manba xatosi: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named hemeroteca.mundodeportivo.com2
  136. ↑ Manba xatosi: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named ¿Nueva Copa Intercontinental2
  137. ↑ Manba xatosi: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named ReferenceA2
  138. ↑ Manba xatosi: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Reference 182
  139. ↑ Manba xatosi: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named fifa.com2
  140. ↑ Manba xatosi: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named :02
  141. ↑ Manba xatosi: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named uefa.com22
  142. ↑ „50 years of the European Cup“. Union des Associations Européennes de Football 7–9 (oktabr 2004). 7-may 2019-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 15-dekabr 2011-yil.
  143. ↑ "FIFA Club World Championship TOYOTA Cup: Solidarity – the name of the game". FIFA Activity Report 2005 (Zurich: Fédération Internationale de Football Association): 62. April 2004 – May 2005. Archived from the original on 2012-10-11. https://web.archive.org/web/20121011001522/http://www.fifa.com/mm/document/affederation/administration/01/68/21/16//activityreport2005en.pdf. Qaraldi: 17 December 2012. Qitʼalararo kubok]]
  144. ↑ "While it does not promote the statistical unification of tournaments, that is, has not absorbed to the Intercontinental Cup (merged with FIFA Club World Cup in 2005), FIFA is the only organisation with worldwide jurisdiction over continental confederations and, then, the only one that can confer a title on that level, ergo the title assigned by FIFA (with Official Documents issued after the Council decision) to the winners of the Intercontinental Cup is legally a FIFA world title." cfr. „FIFA Statutes, April 2016 edition“. 6-dekabr 2021-yilda asl nusxadan arxivlandi. cfr.
  145. ↑ For FIFA statute, official competitions are those for representative teams organised by FIFA or any confederation. Representative teams are usually national teams but also club teams that represent a confederation in the interconfederal competitions or a member association in a continental competition cfr. „FIFA Statutes, April 2016 edition“. 6-dekabr 2021-yilda asl nusxadan arxivlandi. cfr. „FIFA Club World Cup UAE 2018: Statistical-kit“ (10-dekabr 2018-yil). 9-avgust 2021-yilda asl nusxadan arxivlandi. cfr. „2018/19 UEFA Champions League regulations“. 12-may 2018-yilda asl nusxadan arxivlandi.
  146. ↑ FIFA in its statute recognises as official all competitions organised by itself and by the continental confederations; indeed, on its website, it calls the competitions played under its auspices simply „FIFA Tournaments“. cfr. FIFA. „FIFA Statutes, April 2016 edition“ (aprel 2016). 6-dekabr 2021-yilda asl nusxadan arxivlandi. cfr. FIFA.COM. „Fifa tournaments“.
  147. ↑ 147,0 147,1 „FIFA Council approves key organisational elements of the FIFA World Cup™“ (en). FIFA.com. Qaraldi: 7-iyul 2021-yil.
  148. ↑ „FIFA acepta propuesta de CONMEBOL de reconocer títulos de copa intercontinental como mundiales de clubes“ (es). conmebol.com (29-oktabr 2017-yil).
  149. ↑ „FIFA Club World Cup UAE 2018: Statistical-kit“ (10-dekabr 2018-yil). 9-avgust 2021-yilda asl nusxadan arxivlandi.
  150. ↑ 150,0 150,1 Campo, Carlo „FIFA recognises all winners of Intercontinental Cup as club world champions“ (en). theScore.com. Qaraldi: 7-iyul 2021-yil.
  151. ↑ 151,0 151,1 „FIFA declares Man United '99 world champs“ (en). ESPN.com (27-oktabr 2017-yil). Qaraldi: 7-iyul 2021-yil.
  152. ↑ 152,0 152,1 „La FIFA reconoció a los ganadores de la Intercontinental como campeones mundiales“ (Spanish). Goal.com.
  153. ↑ "While it does not promote the statistical unification of tournaments, that is, has not absorbed to the Intercontinental Cup (merged with FIFA Club World Cup in 2005), the title was conferred from the world federation (with Official Documents issued after the Council decision) so it is legally a FIFA world title" cfr. „FIFA Club World Cup Qatar 2019™“. 17-iyul 2021-yilda asl nusxadan arxivlandi. cfr.
  154. ↑ „FIFA Club World Cup UAE 2018: Statistical-kit“ (10-dekabr 2018-yil). 9-avgust 2021-yilda asl nusxadan arxivlandi.
  155. ↑ „Real Madrid! Sixth Club World Cup!“. Realmadrid.com.
  156. ↑ „Historical decision, register Club World Cup is rewritten.“ (Italian). Foxsports.it.
  157. ↑ „Pelé Just Won A Club World Championship“. The18. Qaraldi: 7-iyul 2021-yil.
  158. ↑ „Intercontinental Club Cup“.
  159. ↑ „Hall of Honour“.
  160. ↑ Manba xatosi: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named thesefootballtimes.co
  161. ↑ „Intercontinental Club Cup 1962“. Rsssf.com. Qaraldi: 14-fevral 2022-yil.
  162. ↑ „Intercontinental Club Cup 1963“. Rsssf.com. Qaraldi: 14-fevral 2022-yil.
  163. ↑ „Extraordinary Pele crowns Santos in Lisbon“. FIFA (11-oktabr 2012-yil). Qaraldi: 14-iyun 2018-yil.
  164. ↑ „King-less Santos retain throne in style“. FIFA (16-noyabr 2013-yil). Qaraldi: 14-iyun 2018-yil.
  165. ↑ „Trivia on Intercontinental (Toyota) Cup“.
  166. ↑ „Toyota Cup – Most Valuable Player of the Match Award“.

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Qitʼalararo_kubok&oldid=3607620" dan olindi