Polemos
Polemos (Polem, boshqa Πόλεμος, Pólemos ― „urush“) ― qadimgi yunon mifologiyasida urushning ilohiy timsoli[1].
Polemosga sigʻinishning hech qanday diniy amaliyoti maʼlum emas. Biroq, uning ismini falsafiy nutqda allegorik maʼnoda ishlatgan qadimgi mualliflardan topish mumkin[2]. Polemosning Rim analogi Bellum edi[3].
Qadimgi adabiyot[tahrir | manbasini tahrirlash]
Pindarning fikriga koʻra, Polemos Alalaning otasi, jangovar Klich maʼbudasi edi[4]. Kvint Smirnskiyga koʻra, Pol Enio urush xudosining akasi edi[5]. Ayni paytda, umuman olganda, yunonlarda urush va jang maydonining koʻplab xudolari bor edi: Ares, Erida, Mahay, Hisminay, Androktasia, Fonoy va Kera. Ezop[6] asarlarida Polemos qur’a boʻyicha Gibris maʼbudasini (qoʻpol takabburlik) oʻziga rafiqa qilib olgani va uni shunchalik sevib qolgani, ular ajralmas holga kelgani haqida hikoya qilinadi. Babri bu hikoya bilan bogʻliq ravishda oʻquvchilarni xalqlardan yoki olomondan foyda keltiradigan odamlar orasida takabburlik boʻlmasligi kerakligi haqida ogohlantiradi, chunki uni sotib olgandan keyin urush muqarrar boʻladi.
Aristofanning „Aharnyane“ komediyasida, Polemosni uzumzorni yoqish, sharobni toʻkib tashlash va qoʻshiqni toʻxtatgani uchun xudolar uchun ziyofat uyushtirish taqiqlanadi. Polemos tinchlik uchun muvaffaqiyatli kurashadigan va yarashuv maʼbudasi bilan turmush qurishni istagan Dikaeopolisga qarshi. Dionisus, hayot xudosi, Lahamning askarini Polemos foydasiga eʼtiborsiz qoldirgani uchun yaralash uchun qurol sifatida tok novdasini ishlatadi, lekin umuman Aristofan Dionis va Polemos oʻrtasidagi muvozanatni himoya qiladi, chunki siyosat manfaatlari baʼzan tinchlikda, baʼzan esa urushda[7].
Polemos hatto Aristofanning „Mir“ komediyasiga prologning oxirida ham qisqacha paydo boʻladi. Uning yordamchisi Tumult (Kudomos) bilan birgalikda u gʻorda toshlar ostida dunyoni koʻmdi. Shundan soʻng, u nutq soʻzlab, Gretsiyaning barcha shaharlarini minomyotda maydalashini, ularni oʻn yil davomida taʼqib qilishni eʼlon qiladi. Shunga qaramay, shaharlarning nomlarini urgan bir qator kalamburlar uning tahdidiga putur yetkazadi va u bayram uchun ziravor tayyorlayotgandek taassurot qoldirishdi. Tumultni rejani amalga oshirish uchun mos boʻlgan hovonchani olish uchun yuborganida, u Zevs uyiga ketadi va boshqa paydo boʻlmaydi, lekin uning potentsial qaytishi pyesa davomida xavf tugʻdiradi. Ssenariy Aristofanning oʻzi tomonidan yaratilgan asl ixtiroga oʻxshaydi[8].
Falsafada[tahrir | manbasini tahrirlash]
Geraklit Polemosni „hamma narsaning qirolii va otasi“ deb taʼriflab, hamma narsani tugʻilish va oʻlimga olib kelishi mumkin deb taʼriflagan[9]. Geraklit uchun Polemos bir tomondan baʼzi odamlarni qul, boshqalarini esa ozod qiladi[10].Bu parcha Geraklitning Polemos haqida abstraktsiya, Xudo yoki urush ramzi sifatida oʻylashi yoki yoʻqligi haqida noaniqlikni qoldiradi va bu qasddan boʻlishi mumkin[11]. Haydegger Geraklitning Polemosini differentsiatsiya yoki „ajratish“ tamoyili deb izohladi (nemis. Auseinandersetzung)[12].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Niall W. Slater, Spectator Politics: Metatheatre and Performance in Aristophanes (University of Pennsylvania Press, 2002), p. 119.
- ↑ William Kendrick Pritchett, The Greek State at War (University of California Press, 1979), vol. 3, p. 161.
- ↑ http://mythfolklore.net/aesopica/perry/367.htm
- ↑ Pindar, Dithyrambs fragment 78.
- ↑ Quintus Smyrnaeus, Fall of Troy 8. 424 ff
- ↑ „Aesopica“. 2019-yil 10-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 6-fevral.
- ↑ Richard F. Moorton, Jr., „Dionysus or Polemos? The Double Message of Aristophanes' Acharnians,“ in The Eye Expanded: Life and the Arts in Greco-Roman Antiquity (University of California Press, 1999), pp. 24, 39, 42, 45.
- ↑ Carlo Ferdinando Russo, Aristophanes: An Author for the Stage (Routledge, 1962, 1994), pp. 135, 139, 143, 145; Slater, Spectator Politics, pp. 120, 280.
- ↑ Daniel Chapelle, Nietzsche and Psychoanalysis (State University of New York Press, 1993), p. 53, citing NER 19, frg. 53.
- ↑ Gregory Fried, Heidegger’s Polemos: From Being to Politics (Yale University Press, 2000), p. 21.
- ↑ Fried, Heidegger’s Polemos, p. 23.
- ↑ Fried, Heidegger’s Polemos, p. 17.