Petropolis shartnomasi

Petropolis shartnomasigacha boʻlgan davlatlarning holati koʻrsatilgan Janubiy Amerika xaritasi (Boliviyaning chegarasi shimolroqda joylashgan)

Bitim muallifi Braziliya tashqi ishlar vaziri, Rio Branko baroni Joze Paranos.

Petropolis shartnomasi — 1903-yil 17-noyabrda Petropolisda Boliviya va Braziliya oʻrtasida tuzilgan hududiy chegara toʻgʻrisidagi shartnoma. U Amazoniyadagi qurolli qarama-qarshilik ostidan chiziq tortdi va tan olinmagan Akri Respublikasining mavjudligiga chek qoʻydi.

Oldingi davr: Akri Respublikasi

Akri Respublikasi birinchi marta 1899-yil 1-mayda Luis Galves Rodriges de Arias tomonidan eʼlon qilingan. Uning hududi Boliviya va Peruning bir qismini qamrab olgan, ammo deyarli faqat Braziliyadan kelgan kauchuk yigʻuvchilar istiqomat qilgan. Bunga javoban, ushbu mintaqani nazorat qilish uchun Boliviya Akridagi Puerto-Alonso (hozirgi Portu-Akre) shahriga asos soladi. 1901-yilda Boliviya amerikalik investorlarga (The Bolivian Syndicate of New York) Akri konsessiyasini sotadi, ular oʻsha paytdagi kauchuk shov-shuvi davrida kauchuk oʻsimliklarini yetishtirishni ragʻbatlantirdilar. Amerikaliklar ham soliq toʻlashdan ozod qilingan. Mahalliy braziliyalik kauchuk yigʻuvchilar oʻzlarining huquqlarini buzilgan deb hisoblashdi va braziliyalik ofitser Joze Plasido de Kastro boshchiligida isyon koʻtarishdi. Bu kurash natijasida mustaqil Akri Respublikasi qayta eʼlon qilindi va tiklandi.

Braziliya-Boliviya kelishuvi

Akri mustaqillikka erishgach, Boliviya va Braziliya hududlarni almashishga kelishib oldilar. Braziliyaning hozirgi Akri shtatini tashkil etuvchi mintaqa unga oʻtdi. Boliviyaga esa u Rio Madeyra va Abunan daryolari orasida joylashgan oʻz hududining 3000 km² ni berdi. Petropolisdagi shartnoma, shuningdek, Boliviyaga 2 million funt sterling toʻlashni va braziliyaliklar tomonidan Braziliya bilan chegaradosh Guajara Mirin shahridan Boliviyaning Riberalta shahrigacha boʻlgan temir yoʻl qurilishini talab qildi. Biroq, bu yoʻl hech qachon qurilmagan. Ushbu kelishuv, shuningdek, Braziliya-Peru chegarasidagi kelishmovchiliklar ham hal qilinishi haqidagi bandni oʻz ichiga olgan. 1909-yilda Argentinaning ushbu davlatlar oʻrtasidagi vositachiligi bilan Rio-de-Janeyroda muzokaralar yakunlandi, unga koʻra Petropolis bitimiga koʻra, Peru Braziliya hududining 39 000 km² ni oldi. Amerika sindikatiga 110 ming funt sterling tovon puli toʻlangan.

Adabiyotlar

• Freitas Dutra, Eliana Regina. Rebeldes literários da república: história e identidade nacional no Almanaque brasileiro Garnier (1903-1914). Belo Horizonte, Minas Gerais: Editora UFMG, 2005. ISBN 8570414811. 
• Guerra, Antônio Teixeira. Estudo geográfico do território do Acre. Rio Branco, Acre: Serviço Gráfico do Instituto Brasileiro de Geografia e Estatística, 1955 — 294 bet.