Passiflora foetida

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Passiflora foetida
Guli
Mevalar
Ilmiy tasniflash
O‘simliklar
Yuksak oʻsimliklar
Gulli oʻsimliklar
Ikki urugʻpallalilar
Rosids
Malpighiales
Passifloraceae
Passiflora
P. foetida
Binar nomi
Passiflora foetida

Passiflora foetida (umumiy nomlari: xushboʻy ehtiros guli, yovvoyi marakuya, ehtiros bitasining mevasi, yovvoyi suv limoni, toshgul, tumandagi sevgi yoki yuguruvchi pop) — passiflora turkumiga mansub turi. Amerika Qoʻshma Shtatlarining janubi-gʻarbiy qismida (Texas va Arizona janubi), Meksika, Karib dengizi, Markaziy Amerika va Janubiy Amerikaning koʻp qismida yovvoyi holatda o‘sadi. U - Sharqiy Osiyo, Janubiy Osiyo, Gavayi, Afrika va Maldiv orollari kabi dunyoning tropik mintaqalariga kiritilgan[1]. Binar nomi, foetida, lotin tilida „xushboʻy“ degan maʼnoni anglatadi va shikastlangan barglar chiqaradigan kuchli hidni bildiradi[2].

Bu ehtiros guli qurgʻoqchilikka chidamli, lekin nam joylarni afzal koʻradi. Bu tur baʼzi hududlarda invaziv tur ekanligi maʼlum[3]. Oʻsimlik koʻp yillik boʻlib, anʼanaviy tibbiyotda qoʻllanilgan[4].

Tavsif[tahrir | manbasini tahrirlash]

Poyalari ingichka va ipsimon boʻlib, mayda yopishqoq sariq tuklar bilan qoplangan. Ko‘p yillik poyalar yogʻochga aylanadi. Barglari uch-besh boʻlakli va yopishqoq tukli. Ezilganida, bu barglar baʼzi odamlar yoqimsiz deb hisoblaydigan oʻtkir hidni chiqaradi. Gullari oqdan och krem ranggacha oʻzgarib turadi. Mevasi sharsimon, pishganida rangi sargʻish-toʻq sariqdan qizilgach o‘zgaradi. Meva eti orasida koʻp miqdorda qora urugʻlar bor. Meva isteʼmol qilinadi va urugʻlar qushlar orqali tarqaladi.

Passiflora foetida hasharotlarni oʻz braktlarida tuta oladi, bu esa ovqat hazm qilish fermentlarini ham oʻz ichiga olgan yopishqoq moddani ishlab chiqaradi[5]. U oʻljasidan ozuqa oladimi yoki yoʻqmi, noaniq[6].

  • Hindiston
    Hindiston
  • Barglari
    Barglari
  • Ochilgan gul
    Ochilgan gul
  • Meva
    Meva
  • Meva
    Meva
  • Passiflora foetida
    Passiflora foetida
  • Urug‘
    Urug‘

Hayvonlarning oʻzaro taʼsiri[tahrir | manbasini tahrirlash]

Passiflora foetida Agraulis vanillae uchun nektar manbai hisoblanadi[7]. Passiflora foetida Braziliya shimoli-sharqidagi fermerlar tomonidan zaharli oʻsimlik sifatida tilga olingan. Echkilar bilan olib borilgan tajribada P. foetidada siyanid miqdori yuqori ekanligini aniqlandi. Asosan quruq mavsumda yangi barglarni isteʼmol qilgandan keyin zaharlanish holati kelib chiqadi[8].

Foydalanish[tahrir | manbasini tahrirlash]

Mevalar taxminan stol tennisi toʻpi yoki kumquat oʻlchamiga ega boʻlib, yengil shirin va nozik taʼmga ega boʻlgan oq meva etini oʻz ichiga oladi. Filippinda Passiflora foetida mevasi xalq tilida marya-marya („Kichik Maryam“), kurombot va santo-papa Papaning miteriga oʻxshashligi tufayli) deb nomlanadi. Yosh barglar va oʻsimlik uchlarini ham isteʼmol qilish mumkin. Quruq barglar Vetnam xalq tabobatida choy ko‘rinishida uyqu muammolarini tuzatish, shuningdek, qichishish va yoʻtalni davolash uchun ishlatiladi[9].

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „Passiflora foetida (vine, climber)“. Global Invasive Species Database. Invasive Species Specialist Group (2006-yil 23-mart). Qaraldi: 2010-yil 7-yanvar.
  2. ↑ Nellis, David W.. Poisonous Plants and Animals of Florida and the Caribbean. Pineapple Press Inc, 1997 — 224 bet. ISBN 978-1-56164-111-6. 
  3. ↑ „Passiflora foetida (vine, climber)“. Global Invasive Species Database. Invasive Species Specialist Group (2006-yil 23-mart). Qaraldi: 2010-yil 7-yanvar. „Passiflora foetida (vine, climber)“. Global Invasive Species Database. Invasive Species Specialist Group. 2006-03-23. Retrieved 2010-01-07.
  4. ↑ Sathish, R.; Sahu, Alok; Natarajan, K. (May–June 2011). "Antiulcer and antioxidant activity of ethanolic extract of Passiflora foetida L.". Indian Journal of Pharmacology 43 (3): 336–339. doi:10.4103/0253-7613.81501. PMID 21713043. PMC 3113390. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=3113390. 
  5. ↑ Radhamani, T R; L Sudarshana; Rani Krishnan (December 1995). "Defense and carnivory: Dual role of bracts in Passiflora foetida". Journal of Biosciences 20 (5): 657–664. doi:10.1007/BF02703305. http://www.ias.ac.in/jarch/jbiosci/20/657-664.pdf. 
  6. ↑ „Carnivorous Plants / Insectivorous Plants“. Botanical Society of America. 2016-yil 9-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 7-yanvar.
  7. ↑ „Lady Bird Johnson Wildflower Center - the University of Texas at Austin“.
  8. ↑ Carvalho, Fabricio K. de L.; de Medeiros, Rosane M. T.; de Araujo, Jose A. S.; Riet-Correa, Franklin (June 2011). "Experimental poisoning by Passiflora foetida (Passifloraceae) in goats". Pesquisa Veterinária Brasileira 31 (6): 477–481. doi:10.1590/s0100-736x2011000600003. 
  9. ↑ Tanaka, Yoshitaka. Edible Wild Plants of Vietnam: The Bountiful Garden. Thailand: Orchid Press, 2007 — 109 bet. ISBN 978-9745240896.  
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Passiflora_foetida&oldid=3454123" dan olindi