Ozarbayjonda turizm

Ozarbayjonda turizm 1990-yillardan boshlab Ozarbayjon iqtisodiyotining muhim sohasiga aylana boshlagan. Ozarbayjonning Iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanish markazining maʼlumotlariga koʻra, mamlakat sayyohlik raqobatdoshligi koʻrsatkichlari boʻyicha 148 mamlakat orasida 39-oʻrinni^[1] egallab turibdi. Jahon sayyohlik va sayyohlik kengashining xabar berishicha, Ozarbayjon 2010-yildan 2016-yilgacha tashrif buyuruvchilar hajmi eng koʻp oʻsgan oʻnta mamlakat qatoriga kiradi. Mamlakat 2017-yilda dunyodagi eng tez rivojlanayotgan sayyohlik iqtisodiyotiga ega boʻldi (46,1% oʻsish)^[2]^[3] . Turizmni rivojlantirish uchun Ozarbayjon „Ozarbayjon - Olov yurti“ deb yozilgan Atletiko Madrid formalariga homiylik qildi^[4].

Viza[tahrir | manbasini tahrirlash]

Sayyohlik vizalarini Ozarbayjon elchixonasidan yoki elektron shaklda elchixonaga tashrif buyurmasdan olish mumkin. 2016-yilda chet ellik xaridorlarni jalb qilish uchun soliqsiz xarid qilish tizimi joriy etildi.

2017-yilning yanvarida Ozarbayjon 30 kungacha bir martalik tashrif uchun elektron vizasini joriy qildi^[5]. Elektron vizani^[6] 93 mamlakatdan kelgan sayyohlar olishlari mumkin, ular elektron vizani olish uchun e-viza veb-saytiga murojaat qilishlari mumkin^[7]^[8]. Mustaqil Davlatlar Hamdoʻstligining (Turkmaniston va Armanistondan tashqari) Ozarbayjonga 90 kun ichida tashrif buyurmoqchi boʻlgan fuqarolari uchun viza talab qilinmaydi.

Statistika[tahrir | manbasini tahrirlash]

2008-yilda Ozarbayjonga 1,4 milliondan ziyod sayyoh tashrif buyurgan^[9]. 2017-yilda Ozarbayjonga 2,691,988 nafar xorijiy fuqarolar tashrif buyurgan. 2017-yilda Ozarbayjonga quyidagi mamlakatlardan tashrif buyurganlar^[10]:

2017-yilgi sayyohlar soni
Davlat	Sayyohlar soni
Rossiya	853,082
Gruziya	537,710
Eron	362,597
Turkiya	301,553
BAA	102,360
Iroq	62,454
Ukraina	57,756
Saudiya Arabistoni	33,273
Qozogʻiston	31,994
Buyuk Britaniya	29,514
Oʻzbekiston	16,093
Germaniya	13,042
Belarus	12,320
AQSH	12,291
Isroil	10,814
Italiya	8,654
Turkmaniston	7,637
Xitoy	7,363
Hindiston	6,012
Fransiya	5,785
Jami	2,691,998

Yil boʻyicha sayyohlar soni
Yil	Sayyohlar soni
2006	900,000
2007	1,100,000
2008	1,400,000
2009 (9 oy)	1,000,988
2010	1,850,000
2011	2,239,000
2012	2,484,048
2013	2,508,904
2014	2,297,804
2015	2,006,176
2016	2,242,783
2017	2,691,998

Tashrif buyuruvchilarning aksariyati Yevropa, Osiyo va Shimoliy Amerikadan. 2017-yilda Ozarbayjonda 1 million 818 ming 258 nafar chet ellik boʻlgan^[11]. Ularning katta qismi Rossiya Federatsiyasi, Gruziya, Eron, Turkiya va BAA fuqarolari edi^[12].

Ozarbayjonda 2007-yilda 320 ta, 2008-yilda 370 ta, 2009-yilda 452 ta, 2010-yilda 499 ta, 2011-yilda 508 ta va 2012-yilda 514 ta mehmonxonalar boʻlgan. Mamlakatda 230 ta sayyohlik agentliklari va 560 ta mehmonxonalar va yotoqxonalar mavjud^[13].

Davlat koʻmagi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ozarbayjon turizmni rivojlantirishni 2002–2005 va 2010–2014-yillarda rejalashtirishni boshladi^[1]. Dasturlar turizm statistikasini, xususan uning YaMMga taʼsirini tuzdi^[14]. Turizm vazirligi 2008-yildan 2016-yilgacha turar joylarni koʻpaytirish va chet elliklarni jalb qilish boʻyicha rivojlanish tadqiqotlarini oʻtkazdi.

2018-yil mart oyida Madaniyat turizm vazirligi rahbari Oydin Ismiyev Halol turizmni rivojlantirish istagini bildirdi^[15]. Keyingi oy 17-xalqaro turizm va sayohat koʻrgazmasi (AITF 2018) ochildi^[16]. Ozarbayjon pazandalik turizmini ham rivojlantirishni koʻzlamoqda^[17].

Muzeylar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Aksariyat muzeylar Boku (shu jumladan, Boku miniatyura kitoblari muzeyi), Ganja, Naxichevan, Sumgait, Lankaran, Mingachevir va Shaki kabi yirik shaharlarda joylashgan.

Ovchilik[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ozarbayjon Dogʻiston echkisi, yovvoyi choʻchqa, quyon, oʻrmon kaptari, bedana, keklik, suv qushlari (gʻoz, oʻrdak, tulki), yakan tovuq va qora echkini ovlashga ruxsat beradi. Agdam, Xonlar, Goranboy, Dashkasan, Gadabay va Ter mintaqalarida, Kaspiy dengizi orollarida, yashil zonalarda, qoʻriqlanadigan hududlarda va shaharlar va kurort zonalari yaqinida ov qilish taqiqlanadi^[18].