Ozarbayjon Respublikasining Konstitutsiyasi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Ozarbayjon Respublikasining Konstitutsiyasi[1] (ozarbayjoncha: Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası) — Ozarbayjon Respublikasining asosiy qonuni, oliy yuridik kuchga ega boʻlgan siyosiy-huquqiy hujjat. Yangi konstitutsiya 1995-yil 12-noyabrda referendum yoʻli bilan qabul qilingan va 27-noyabrda kuchga kirgan.

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ozarbayjonning birinchi Konstitutsiyasi (Ozarbayjon SSR) 1921-yil 19-mayda I Butun Ozarbayjon Sovetlari Kongressida qabul qilindi[2]. 1921-yil Konstitutsiyasi shahar va qishloq proletariatining diktaturasini mustahkamladi[3]. RSFSR Konstitutsiyasining namunasi asosida tuzilgan ushbu konstitutsiya ishchilar sinfining davlat boshqaruvidagi yetakchi rolini taʼminladi[4]. Ozarbayjon Konstitutsiyasining yangi tahriri 1925-yil 14-martda IV Umumittifoq Sovetlarining qurultoyida qabul qilindi[2].

1937-yil 10-martda boʻlib oʻtgan IX Butunjahon Ozarbayjon Sovetlari Kongressi, Ozarbayjon SSR yangi Konstitutsiyasi loyihasini muhokama qildilar va 14-martda respublikaning yangi konstitutsiyasini tasdiqladilar[4]. Yangi konstitutsiya respublikaning milliy, iqtisodiy, siyosiy va tarixiy xususiyatlarini aks ettirdi. 1978-yil 21-aprelda toʻqqizinchi chaqiriq Ozarbayjon SSR Oliy Kengashining navbatdan tashqari VII sessiyasi Ozarbayjon SSRning soʻnggi Konstitutsiyasini qabul qildi.

Ozarbayjon mustaqillikka erishgach, yangi Konstitutsiya tayyorlash zarurati paydo boʻldi. 1995-yil 12-noyabrda boʻlib oʻtgan umumxalq referendumi bilan mustaqil Ozarbayjonning birinchi Konstitutsiyasi qabul qilindi.

2002-yil 24-avgustda umumxalq ovozi bilan (referendum) Ozarbayjon Konstitutsiyasiga birinchi tuzatish kiritildi[5].

2009-yil 18-martda referendumda Konstitutsiyaning 29-moddasiga oʻzgartishlar qabul qilindi[6].

2016-yil 26-sentabrda 2009-yil Konstitutsiyasiga tuzatishlar ommaviy ovoz berish orqali qabul qilindi[7]. Shunday qilib, Ozarbayjonda mamlakat Vitse-prezidenti lavozimi oʻrnatildi, prezidentlik muddati 5 yildan 7 yilgacha uzaytirildi, Prezident shuningdek, Milliy Majlisni tarqatib yuborish huquqiga ega.

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. „История Конституции Азербайджана. Материалы, подготовленные Президентской библиотекой Управления делами Президента Азербайджанской Республики“ (ru). Qaraldi: 2017-yil 27-aprel.
  2. 2,0 2,1 „В Азербайджане отмечается День Конституции“ (ru). «Новости-Азербайджан» (12/ 11/ 2009). 2014-yil 11-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 9-noyabr.
  3. Хрестоматия по истории отечественного государства и права: форма государственного единства в отечественной истории XX века. Юрайт, Высшее образование, 2009 — 93-94 bet. 
  4. 4,0 4,1 „История Азербайджана“ (ru). Академия наук Азербайджанской ССР (1963). 2012-yil 25-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 9-noyabr.
  5. No 722, 22 июня 2002 - Законодательство Азербайджанской Республики
  6. Все дополнения и изменения к 29 статьям Конституции Азербайджана были поддержаны избирателями — предварительные результаты ЦИК
  7. Акт референдума Азербайджанской Республики «О внесении дополнений и изменений в Конституцию Азербайджанской Республики»