Akbar Otaxoʻjayev

Akbar Otaxoʻjayev
Tavalludi	31-dekabr 1926 Turkiston, Qozogʻiston ASSR, RSFSR, SSSR
Vafoti	5-sentyabr 1994 Samarqand, Oʻzbekiston
Sohasi	fizika
Ish joylari	Samarqand davlat universiteti
Ilmiy darajasi	fan doktori
Ilmiy unvoni	professor
Mukofotlari

Akbar Qosimovich Otaxoʻjayev (1926-yil 31-dekabr, Turkiston, Qozogʻiston ASSR, RSFSR, SSSR – 1994-yil 5-sentyabr, Samarqand, Oʻzbekiston) – Oʻzbek sovet eksperimental fizik. Oʻzbekiston SSR Fanlar akademiyasi akademigi (1979), Oʻzbekiston SSR Fanlar akademiyasi aʼzosi (1974-yildan). Alisher Navoiy nomidagi Samarqand davlat universiteti rektori. (1972–1985). 1951-yildan KPSS aʼzosi.

Hayoti

Otaxoʻjayev 1926-yil 31-dekabrda Turkiston shahrida tugʻilgan. Samarqand davlat universitetini tamomlagan.

1948-yildan universitetni tugatgach, pedagogika institutida konsultatsiya boshligʻi va oʻqituvchisi, 1957-yildan Samarqand davlat universiteti fizika oʻqituvchisi, dotsent, optika kafedrasi mudiri, fizika fakulteti dekani. 1972-1985-yillarda – Alisher Navoiy nomidagi Samarqand davlat universiteti rektori boʻlib faoliyat yuritgan.

SSSR Oliy Soveti Ittifoq Kengashining Samarqand viloyatidan 9-10 chaqiriq (1974-1984) deputati. Samarqand viloyati 615-sonli Samarqand shahar saylov okrugidan 9-chaqiriq Oliy Kengashga saylangan; ittifoq kengashining Xalq taʼlimi, fan va madaniyat masalalari komissiyasi aʼzosi boʻlgan.

Otaxoʻjayev 1994-yil 5-sentyabrda Samarqandda vafot etgan.

Ilmiy faoliyati

Otaxoʻjaevning asarlari optika va molekulyar fizikaga bagʻishlangan. U suyuqliklar anizotropiyasining relaksatsiya vaqtini aniqlashning spektroskopik usulini yaratdi, bu usul suyuqlik va eritmalardagi molekulalarning issiqlik harakatini oʻrganishda qoʻllanildi. Olim suyuqlik molekulalarining aylanish harakatchanligi nafaqat nazariya tomonidan bashorat qilinganidek, balki ularning shakliga ham bogʻliqligini aniqladi. Shuningdek, u translatsion koʻtarilish tezligi va molekulalarning yoʻnalishini oʻzgartirish oʻrtasidagi bogʻliqlikni topdi. U boʻyoqlar eritmalarida kompleks hosil boʻlishini va bu komplekslarning molekulalarning elektron va tebranish spektrlarida namoyon boʻlishini oʻrganib, ksanten erituvchilarni proton-donor erituvchilarda eritilganda rang oʻzgarishi taʼsirini aniqladi. Fizik 1971-1972-yillarda boshqa olimlar bilan birgalikda yangi hodisani – eritmani ajratishning kritik nuqtasiga yaqinlashganda Releyning sochilish qonuni chiziqlari shaklining keskin oʻzgarishini kashf etdi.

Kitoblari

Ataxojayev A. K. Izuchenie teplovogo dvijeniya i mejmolekulyarnogo vzaimodeystviya v jidkostyax i rastvorax po ushireniyu linii releevskogo i kombinatsionnogo rasseyaniya i infrakrasnogo poglosheniya: Avtoreferat dis. na soiskanie uchen. stepeni d-ra fiz.-mat. nauk. / Azerbaydj. gos. un-t im. S. M. Kirova. – Samarkand, 1968. – 35 s.

Ataxojayev A. K. Spektroskopicheskoye issledovaniye vrashatelnoy podvijnosti molekul v jidkostyax: Avtoreferat dis. na soiskaniye uchen. stepeni kandidata fiz.-matem. nauk / Leningr. ordena Lenina gos. un-t im. A. A. Jdanova. – Leningrad, 1957. – 10 s.; 21 sm.

Ataxojayev A. K., Tursunov A. T. Luch sortiruet veщestva. Tashkent: Fan, 1981. – 44 s. : il.; 20 sm.

Ataxojayev A. K., Tuxvatullin F. X. Spektralnoe raspredelenie intensivnosti v krile linii rasseyaniya jidkostey i rastvorov. Tashkent : Fan, 1981. – 123 s. : il.; 22 sm.