Oq Pantera partiyasi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Oq panteralar 1968-yil noyabr oyida Pun Plamondon, Leni Sinclair va Jon Sinclair tomonidan tashkil etilgan irqchilikka qarshi siyosiy jamoa edi[1]. U Qora Pantera partiyasi asoschisi Huey P. Nyutondan oq tanlilar qora panteralarni qoʻllab-quvvatlash uchun nima qilishi mumkinligi bilish uchun olingan intervyuga javob sifatida boshlandi. Nyuton: ''Ular Oq Pantera partiyasini tuzishlari mumkin'', - deya javob berdi. Aksilmadaniyat davri guruhi bu nomni oldi va oʻz kuchlarini "madaniy inqilob" ga bagʻishladi. Jon Sinclair Oq panteralarning oq suprematizm guruhi bilan xato qilmasliklari uchun barcha saʼy-harakatlarini amalga oshirdi va bunday daʼvolarga mutlaqo aksincha javob berdi. Partiya Kamalak koalitsiyasida koʻplab etnik, huquqlarini himoya qiluvchi guruhlar bilan ishlagan.

Michigan yillari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Guruh Michigan shtatining Detroit va Ann Arbor shaharlarida eng faol boʻlgan va Jon Sinclair qamoqqa olinishidan oldin bir necha yil davomida boshqargan proto-punk guruhi MC5ni oʻz ichiga olgan. Umumiy mafkuraviy nuqtai nazardan, Plamondon va Sinclair Oq panteralarni "toza sayyora va siyosiy mahbuslarni ozod qilish uchun kurash", - deb taʼriflagan. Oq panteralar rok-n-roll, qora dori, koʻchalarda jinsiy aloqa va kapitalizmni yoʻq qilish kabi boshqa omillarni qoʻshdilar. Yippie asoschi Abbi Xoffman WPP ni Kitobning oʻgʻirlanishi va Woodstock Nation kitoblarini maqtadi. Shuningdek, Jon Sinclair koʻpincha oʻzining ismini Yippie ismiga qaraganda yaxshi deb bilgan[2][3].

1964-yilda Ueyn shtat universiteti yaqinida tashkil etilgan radikal sanʼat jamoasi Detroit rassomlari ustaxonasidan paydo boʻlgan. Uning xavflari orasida nashani qonuniylashtirish ham bor edi; Jon Sinclair mualliflik qilgani uchun bir necha marotaba qamoqqaga olingan. Detroitdagi siyosiy va iqtisodiy sharoitlarda 12-koʻchadagi qoʻzgʻolonni oqlash mumkinligini daʼvo qilib, radikal siyosatga moslashdi.

Plamondon 1968-yil 29-sentyabrda[4][5], guruh tashkil etilganidan bir yil oʻtib, Enn Arbor shahridagi Markaziy Razvedka Boshqarmasining binosini portlatish boʻyicha Jon Sinclair ayblangan. WYCD chap qanot muqobil radiostantsiyasida ayblov eʼlon qilinganini eshitib, u Aqshdan Yevropa va Afrikaga qochib, quvgʻindagi Qora Panter Eldridge Cleaver bilan Jazoirda vaqt oʻtkazdi. Yashirin ravishda mamlakatga qayta kirgandan soʻng va Michigan shimolidagi xavfsiz uyga ketayotganda, u Michigandagi nashadan foydalanish tartibini buzgani uchun Jon Sinclairga qoʻshilib toʻqqiz yarim yilga qamalgan, odatiy toʻxtash joyida hibsga olindi. 1971-yilda Sinclairning ishi boʻyicha apellyatsiyalar koʻrib chiqilayotganda garov evaziga ozod qilinganida Plamondon sudlangan va qamoqda edi. Sinclairning kutilmagan chiqishi Michigan universitetining Crisler Arenada boʻlib oʻtgan Jon Lennon, Yoko Ono, Bob Seger va Stevie Wonderning chiqishlari bilan katta ''Ozod Jon" konsertidan ikki kun o'tib keldi.

Huquqiy islohotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Guruh ikkita muhim huquqiy qarorda bevosita rol oʻynagan. 1972-yilda Amerika Qoʻshma Shtatlari Oliy sudining muhim qarori Plamondonning hukmini bekor qildi va Jon Sinclairga qarshi ishni yoʻq qildi. Sud AQSH Konstitutsiyasiga koʻra, ijroiya hokimiyati tomonidan belgilab qoʻyilgan milliy xavfsizlik xavf ostida boʻlgan taqdirda ham, telefon aloqalarini tinglashni asossiz deb topdi. Oq panterlar davlat mulkini yoʻq qilish uchun til biriktirganlikda ayblangan va Plamondonni ayblash uchun ishlatilgan dalillar sud tomonidan tasdiqlanmagan teolefon orqali olingan. AQSH okrug sudi (Plamondon va boshq.), 407 US 297, odatda Keith ishi sifatida tanilgan. Toʻrtinchi tuzatish, agar tartib berilmagan boʻlsa, shaxsiy nutqni kuzatuvdan himoya qiladi va "uning tartibi qonuniy maqsadlarni buzmaydi", - deb taʼkidladi. Sud Plamondonni ozod qildi, ammo Jon Sinclair oʻzining mualliflik aybiga qarshi kurashgan holdagina ozod edi. 1972-yilda Michigan Oliy sudi "Xalqqa qarshi" ishni hal qildi . Sinclair, 387 Mich. 91, 194 NW2d 878 (1972) Michiganning nasha dori tasnifi konstitutsiyaga zid ekanligini, amalda esa qarorga muvofiq yangi qonun Michigan qonun chiqaruvchi organi tomonidan bir hafta oʻtib qabul qilinmaguncha, mualliflik huquqini belgilagan. Sinclair ozod qilindi, ammo qamoqning jamlangan oqibatlari Michigandagi Oq Pantera partiyasining tugashini belgiladi, bu partiya Jon Sinclair va Plamondon qamoqda boʻlgan paytda oʻzini ''Kamalak xalq partiyasi'' deb oʻzgartirdi. Bosh qarorgohi Ann Arborda joylashgan “Kamalak xalq partiyasi” 1973-yilda tarqatib yubordi.

Portland[tahrir | manbasini tahrirlash]

1970-yil 5-dekabrda Oregon shtatining Portland shahridagi Oq panteralarning bosh qarorgohi FQB tomonidan reyd qilindi. Guruhning ikki aʼzosi hibsga olindi va mahalliy Tanlangan xizmat idorasi derazasidan molotov kokteyli tashlab yuborilganlikda ayblandi.

San-Fransisko[tahrir | manbasini tahrirlash]

1980-yillarda Oq pantera partiyasi[6][7][8] boblar[9] San-Fransiskoda[10][11][12][13] Marin[14][15] va Berkeliey[16][17] faol boʻlib qoldi[18][19]. WPP muvaffaqiyatli ''Oziq-ovqat fitnasi''ni[11] olib bordi, u 5000 ga yaqin Bay hududi aholisini ommaviy xaridlar va minimal baho tufayli arzon narxlarda oziq-ovqat bilan taʼminladi[20]. Oq panteralar "Oltin darvoza " bogʻida konsertlarini oʻtkazdilar[21][22][23][24][25][26]. 1983-yilda oʻsha paytdagi San-Fransisko meri Dayan Faynshteyn shaharda toʻpponchalarni taqiqlashni taklif qilganidan gʻazablangan[27][28] San-Fransiskodagi oq panteralar muvaffaqiyatli yozma talabni oʻtkazdilar va bu Faynshteynni[29][30] ni chaqirib olish sayloviga majbur qildi[31], u taxminan 82% ovoz bilan gʻalaba qozondi[32].

Birlashgan Qirollik[tahrir | manbasini tahrirlash]

Birlashgan Qirollik Metrosi rahbari, yozuvchi Mick Farren keyinchalik Buyuk Britaniyaning Oq panteralariga asos solgan. 

Oq panteraning bayonoti[tahrir | manbasini tahrirlash]

1968-yil noyabr oyida Beshinchi hokimiyat "White Panther State/meant" ni nashr etdi. Qora panteralarga taqlid qilgan ushbu Manifest oʻn bandlik dastur bilan yakunlandi:

  1. Biz erkinlikni xohlaymiz. Biz hamma odamlarning oʻz taqdirimizni belgilashi uchun kuchga ega boʻlishini xohlaymiz.
  2. Biz adolat istaymiz. Biz yovuz choʻchqa hokimiyat tuzilmasi va ularning aqldan ozgan iti politsiya, sudlar va harbiylar tomonidan odamlarga qilingan barcha madaniy va siyosiy qatagʻonlarga zudlik bilan va butunlay chek qoʻyishni istaymiz. Biz butun dunyo boʻylab odamlarga nisbatan politsiya va harbiy zoʻravonliklarning toʻxtatilishini istaymiz!
  3. Biz energiya va materiallarning erkin almashinuviga va pulning oxiriga asoslangan erkin jahon iqtisodiyotini xohlaymiz.
  4. Biz barcha odamlar uchun barcha axborot vositalaridan va barcha texnologiyalardan bepul foydalanishni xohlaymiz.
  5. Biz zamonaviy texnologiyamiz ishlab chiqaradigan eng yaxshi protseduralar va mexanizmlardan foydalangan holda bepul taʼlim tizimini istaymiz, bu har bir erkak, ayol va er yuzidagi bolaga omon qolish va oʻzining toʻliq insoniy salohiyatini rivojlantirish uchun bilishi kerak boʻlgan narsalarni aniq oʻrgatadi.
  6. Biz barcha tuzilmalarni korporativ boshqaruvdan ozod qilmoqchimiz va binolarni birdaniga odamlarga topshirmoqchimiz!
  7. Biz barcha odamlar uchun boʻsh vaqt va makonni xohlaymiz - barcha gʻayritabiiy chegaralarni yoʻq qiling!
  8. Biz federal, shtat, okrug yoki shahar qamoqxonalari va qamoqxonalarida saqlanayotgan barcha mahbuslarning ozod boʻlishini istaymiz, chunki Amerikadagi huquqiy tizim har qanday odamga oʻz tengdoshlaridan iborat hakamlar hay'ati tomonidan adolatli va xolis sudlovni oʻtkazishni imkonsiz qiladi.
  9. Biz butun dunyo boʻylab zolimlarning chaqirilgan qoʻshinlarida oʻz irodasiga qarshi tutilgan barcha odamlarning ozodligini istaymiz.
  10. Biz tekin yer, bepul oziq-ovqat, bepul boshpana, bepul kiyim, bepul musiqa, bepul tibbiy xizmat, bepul taʼlim, bepul ommaviy axborot vositalari, HAMMA UCHUN HAMMA NARSA BEPUL boʻlishini istaymiz[33].

Oʻn banddan iborat dastur va "Oq pantera davlati" 1968-yil noyabr oyida Jon Sinclair tomonidan asos solingan Enn Arbor Sun gazetasida ham nashr etilgan. Trans-Love Energies[34] 1967-yilda Jon Sinclair, uning rafiqasi Leni Arndt Sinclair va rassom Gary Grimshaw tomonidan asos solingan tashkilot 1510—1520-yillar mobaynida Hill St-da doʻkon ochdi, u yerda Enn Arbor Sun guruhi aʼzolari tomonidan ishlab chiqarilgan va tahrirlangan[35]. 1969-yil 28-iyulda Enn Arbor Sun nashri Oq Panteraning oʻn bandlik dasturining qayta koʻrib chiqilgan nusxasini chop etdi[33].

Gazeta mahalliy muammolar, soʻl siyosat, musiqa va sanʼat haqida fikr-mulohazalarni tarqatuvchi mustaqil nashrga oʻtishdan oldin, bir oz muddat Oq Pantera partiyasi uchun gazeta boʻlib hisoblangan[34]. Nihoyat, 1976-yilda Ann Arbor Sun nashri nomaʼlum muddatga toʻxtatildi.

Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Cointelpro
  • Yangi chap
  • Gary Grimshaw
  • Yippies
  • Qora mushuk partiyasi

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ Kaya Burgess. „Obama's inauguration hailed by White Panther founder John Sinclair“. The Times (21-yanvar 2009-yil). Qaraldi: 21-yanvar 2009-yil.
  2. ↑ O'Hagan, Sean. „John Sinclair: 'We wanted to kick ass – and raise consciousness'“. The Guardian (3-mart 2014-yil). Qaraldi: 3-mart 2014-yil.
  3. ↑ Tracey, Patrick. „Yippie Yi Yay“. Washington City Paper (31-mart 2000-yil).
  4. ↑ Zbrozek, C. „The bombing of the A2 CIA office“. Michigan Daily (24-oktabr 2006-yil). Qaraldi: 22-aprel 2013-yil.
  5. ↑ Salpukas, Agis. „DETROIT RADICALS FACE BOMB TRIAL; Defense Challenges Jury System and Wiretapping“. New York Times (17-yanvar 1971-yil). Qaraldi: 22-aprel 2013-yil.
  6. ↑ „Tom Miller papers, 1852-2003 (Bulk 1950-2003)“. azarchivesonline.org. Qaraldi: 10-aprel 2017-yil.
  7. ↑ bibliopolis.com. „Touch, White Panther Intercommunal News Service, issue V. by White Panther Party“. Bolerium Books. 31-avgust 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 10-aprel 2017-yil.
  8. ↑ „The Jackson sun“. Worldcat.org. 2022-yil 24-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 28-dekabr 2017-yil.
  9. ↑ „Freedom Archives“. freedomarchives.org. Qaraldi: 10-aprel 2017-yil.
  10. ↑ „Touch“. Itsabouttimebpp.com. Qaraldi: 28-dekabr 2017-yil.
  11. ↑ 11,0 11,1 Curl, John. For All the People: Uncovering the Hidden History of Cooperation, Cooperative Movements, and Communalism in America. PM Press, 1-yanvar 2012-yil. ISBN 9781604865820. 10-aprel 2017-yilda qaraldi. [sayt ishlamaydi]
  12. ↑ 333. „MC-5 in San Francisco - 1969“. free.fr. Qaraldi: 10-aprel 2017-yil.
  13. ↑ Hartman, Chester. City for Sale: The Transformation of San Francisco. University of California Press, 1-oktabr 2002-yil. ISBN 9780520914902. 10-aprel 2017-yilda qaraldi. 
  14. ↑ White Panthers of Marin, who run one of Marinʼs food conspiracies from the big, rambling old house they occupy in Corte Madera
  15. ↑ „Daily Independent Journal from San Rafael, California on July 16, 1971 · Page 23“. newspapers.com. Qaraldi: 10-aprel 2017-yil.
  16. ↑ „San Francisco Crusader“. Digitalassets.lib.berkeley.edu. Qaraldi: 28-dekabr 2017-yil.
  17. ↑ „Berkeley Barb November 13-19, 1970 — Independent Voices“. revealdigital.com. Qaraldi: 10-aprel 2017-yil.
  18. ↑ „Chapter 21 – June 1980, Measure D, Rent Control Round 4“. berkeleycitizensaction.org (2-oktabr 2015-yil). Qaraldi: 10-aprel 2017-yil.
  19. ↑ „The June 1980 Election - Rent Control on the Brink of Extinction or Expansion“. Berkeleyinthe70s.homestead.com. Qaraldi: 14-aprel 2014-yil.
  20. ↑ Curl. „S.F.Collectivity“. Red-coral.net. Qaraldi: 10-aprel 2017-yil.
  21. ↑ „2010.54.17304 | OMCA COLLECTIONS“.
  22. ↑ „2010.54.17307 | OMCA COLLECTIONS“.
  23. ↑ San Francisco Examiner - Aug 1, 1974 - Communication from People's Ballroom in the Park, requesting hearings to consider revision of the noise ordinance. File No. 413-74. FILED.
  24. ↑ „Paul Kantner - A memory“. Djpreskool.com. Qaraldi: 10-aprel 2017-yil.
  25. ↑ Jgmf. „Jerry Garcia's Middle Finger: JGMS Marx Meadows video“. Jgmf.blogspot.com (26-iyul 2015-yil). Qaraldi: 10-aprel 2017-yil.
  26. ↑ „Berkeley Barb Sept. 27-Oct. 3, 1974 — Independent Voices“. Revealdigital.com. Qaraldi: 10-aprel 2017-yil.
  27. ↑ „STEVENS v. RIFKIN - 608 F.Supp. 710 (1984) - upp71011212“. Leagle.com. Qaraldi: 28-dekabr 2017-yil.
  28. ↑ „White Panthers discuss threats against them - San Francisco Bay Area Television Archive“. sfsu.edu. Qaraldi: 10-aprel 2017-yil.
  29. ↑ Macdonald. „Mayor Feinstein Easily Defeats Recall Attempt“. Washingtonpost.com (27-aprel 1983-yil). Qaraldi: 10-aprel 2017-yil.
  30. ↑ DeNike. „Dump Dianne: Revisiting the 1983 Mayoral Recall“. sfweekly.com. 2022-yil 19-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 10-aprel 2017-yil.
  31. ↑ „Archived copy“. sfpl4.sfpl.org. 2015-yil 19-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 13-yanvar 2022-yil.
  32. ↑ „MAYOR FEINSTEIN, BY WIDE MARGIN, DEFEATS SAN FRANCISCO RECALL BID“. The New York Times (27-aprel 1983-yil). Qaraldi: 10-aprel 2017-yil.
  33. ↑ 33,0 33,1 „White Panthers Ten-Point Program“. Ann Arbor Sun (28-iyul 1969-yil). Qaraldi: 8-aprel 2014-yil.
  34. ↑ 34,0 34,1 „Ann Arbor Sun - Freeing John Sinclair“. Freeingjohnsinclair.aadl.org. Qaraldi: 28-dekabr 2017-yil.
  35. ↑ „Introduction“. The John and Leni Sinclair Papers, 1957–1999 at the Bentley Historical Library. 2011-yil 19-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 8-aprel 2014-yil.

Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • MC5: Haqiqiy guvohlik (2002) hujjatli filmida Sinclair va MC5 tomonidan ziyofat haqidagi sharhlar mavjud.
  • Insho: Oq panteralarning siyosiy iqtisodi (Wayback Machine saytida 11-mart 2005-yil sanasida arxivlangan)
  • "60-yillarning radikali oʻz ildizlariga qaytish uchun uzoq yoʻl oladi", Marsha Low, Detroit Free Press, 27-oktyabr 2004 yil, Sec B.
  • "Oq pantera bayonoti" Jon Sinkler, Enn Arbor Sun, 1968[1]
  • "Oq Pantera partiyasi 10 ball dasturi" Enn Arbor Sun, 1968. [2]
  • GNU Free Documentation License ostida foydalaniladigan "White Panther Party" [3] Wikinfo maqolasidan moslashtirilgan.
  • Hujjatli film AQShga qarshi. Jon Lennon (2006) FQBning Jon Lennon va Yoko Ononi Oq Pantera partiyasining bir nechta yigʻilishlarida qatnashganiga oid tergovini baholaydi.
  • Karson, Devid. Grit, shovqin va inqilob: Detroyt Rok-n-Rollning tugʻilishi . Michigan universiteti matbuoti: Enn Arbor, 2005 yil.
  • Xeyl, Jeff A.. "Oq panteralar" "Madaniyatga toʻliq hujum". Imagine Nation-da: 1960 va 70-yillardagi Amerika aksilmadaniyati . Tahrirlar. Piter Braunshteyn va Maykl Uilyam Doyl. Nyu-York: Routledge, 2002: bet.125–156.
  • Luka Benvenga Madaniyat xodimlari. Fenomeni politico culturali e contestazione giovanile negli anni '60, Bepress, 2014.

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Oq_Pantera_partiyasi&oldid=3764292" dan olindi