Olga Skoroxodova

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Olga Skoroxodova
Ольга Ивановна Скороходова
Tavalludi 25-may 1911-yil
Vafoti 7-may 1982-yil(1982-05-07)
(70 yoshda)
Fuqaroligi
USSR (1919—1922)
Ish joylari Rossiya defektologiya ilmiy-tadqiqot instituti
Taʼlimi defektologiya
Akademik rahbarlari I. A. Sokolyanskiy
Mashhur ishlari sovet Helen Kelleri
Mukofotlari

Olga Ivanovna Skoroxodova (25-may 1911-yil Belozyerka, Xerson viloyati, Rossiya imperiyasi — 7-may 1982-yil, Moskva, SSSR) — sovet defektologi, oʻqituvchi, yozuvchi, pedagogika fanlari nomzodi[1]. SSSR Pedagogika fanlari akademiyasining Defektologiya ilmiy-tadqiqot institutida ishlagan dunyodagi yagona koʻrish va eshitish tizimida nuqsoni boʻlgan tadqiqotchi[2]. Koʻrish va eshitish qobilyati zaif boʻlsa-da, oʻzi kabi nuqsoni boʻlgan bolalarni rivojlantirish, ularga bilim berish muammosiga bagʻishlangan bir qator ilmiy ishlar ustida ishlagan.

Tarjimai holi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Skoroxodovaning aniq tugʻilgan yili va sanasi haqida manbalarda aniq bir toʻxtamga kelinmagan. Olimaning qabr toshida uning tugʻilgan yili 1912-yilning iyuni koʻrsatilgan[3]. Skoroxodovaning oʻzi bergan maʼlumotlarga asoslangan umrbod tarjimai hollarida tugʻilgan sanasi 1914-yil 24-iyul boʻlib kelgan[1]. Tadqiqotchining vafotidan keyin topilgan cherkov kitobidan olingan parchalarga koʻra, u 1911-yilda tugʻilgan[4]. Uning otasi kambagʻal dehqon boʻlib, 1915-yilda urushga safarbar qilingan va frontdan qaytmagan. Onasi esa ruhoniy qoʻlida xizmatkor boʻlib ishlashga majbur boʻlgan[2].

Olya besh yoshida meningit tufayli koʻrish qobiliyatini butunlay yoʻqotgan. Shu tarzda, asta-sekin eshitish qobiliyatini yoʻqota boshlagan. Taxminan, 11-13 yosh oraligʻida oʻng qulogʻi faqat baland ovozlarni eshita olardi. Biroq, u 14 yoshida butunlay kar boʻlib qoldi[4]. U 1922-yilda, onasi vafotidan soʻng, Odessadagi koʻzi ojizlar maktabiga yuborildi. 1925-yilda qulogʻi ogʻir, koʻzi koʻrmas va deyarli soqov Olya Xarkovdagi professor Ivan Sokolyanskiy tomonidan asos solingan koʻrish va eshitish tizimida nuqsoni bor bolalar maktab-klinikasida tamomlagan. Uning nazorati ostida qizning ogʻzaki nutqi tiklanadi. Shu bilan birga boʻlajak olima professor Sokolyanskiydan oʻzini oʻzi kuzatish boʻyicha qoʻllanmalarni olishni boshlaydi.

1947-yilda uning „Kak ya vosprinimayu okrujaushchi mir“[5] kitobi nashr etildi. Ushbu kitob defektologiya sohasiga katta qiziqish uygʻotilishiga sabab boʻlgan. Ushbu adabiy asar K. D. Ushinskiy mukofotiga sazovor boʻlgan. 1954-yilda kitob ikkinchi qism bilan toʻldirilib, „Kak ya vosprinimayu i predstavlyayu okrujayushchiy mir“, 1972-yildaKak ya vosprinimayu, predstavlyayu va ponimayu okrujayushchiy mir“ sarlavhasi ostida nashr etildi.

Skoroxodova 1948-yilda SSSR Pedagogika fanlari akademiyasining defektologiya ilmiy-tadqiqot institutida ilmiy xodim (keyinchalik katta ilmiy xodim) sifatida ish boshlagan. Olga Ivanovna ushbu dargohda umrining oxirigacha mehnat qiladi. U 1982-yilning 7-may sanasida 70 yoshida vafot etgan. Kitoblar

Xotirasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Olga Skoroxodova tavalludining 105 yilligi munosabati bilan Google qidiruv tizimining sahifasida bayramona doodle logotipi paydo boʻlgan.
  • „Pomni imya svoye“ guruhi Olga Skoroxodovaga „Iniye“ kompozitsiyasini bagʻishlab musiqa yozgan.

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. 1,0 1,1 Мареева 1976.
  2. 2,0 2,1 „Сила духа. Слепо-глухо-немая Ольга Скороходова“. Узнай правду!. 2013-yil 9-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 9-iyun.
  3. Двамал. „Скороходова Ольга Ивановна (1912—1982)“. Они тоже гостили на земле… (2017). 2021-yil 19-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 19-aprel.
  4. 4,0 4,1 Басилова.
  5. Скороходова 1947.

Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Maqolalar, xatlar, maʼruzalar va nutqlar matnlari

  • Skoroxodova O. I. Kak ya vosprinimayu okrujayuщiy mir / predisl. prof. I. A. Sokolyanskogo ; Akad. ped. nauk RSFSR. In-t defektologii. — M. : Izd-vo Akad. ped. nauk RSFSR ; L. : 2-ya f-ka det. knigi Detgiza, 1947. — 200 s. — To je na rum. yaz. (Buxarest, 1950), polsk. yaz. (Varshava, 1950), nem. yaz. (Berlin, 1951), serb. yaz. (Zagreb, 1951), chesh. yaz. (Praga, 1960). — Rets.: Leontev A. N. [O kn. O. I. Skoroxodovoy „Kak ya vosprinimayu okrujayuщiy mir“] // Sovetskaya pedagogika. 1948. № 3.
    • [To je:] Kak ya vosprinimayu i predstavlyayu okrujayuщiy mir. — [Tam je], 1954.
    • [To je]. — [Tam je], 1956.
    • [To je:] Kak ya vosprinimayu, predstavlyayu i ponimayu okrujayuщiy mir / pod red. i s predisl. A. I. Meщeryakova. — M. : Pedagogika, 1972.
    • [To je] / predisl. V. N. Chulkova. — [Tam je], 1990. — ISBN 5-7155-0414-7.
    • [To je:] Slishkom temno i nevinosimo tixo : vospominaniya slepogluxonemoy : kak ya vosprinimayu, predstavlyayu i ponimayu okrujayuщiy mir. — M. : Rodina, 2019. — 430, [1] s. — (Diagnoz). — Bibliogr. v podstroch. primech. i v tekste vstup. st.: s. 9—31. — ISBN 978-5-907149-13-7.

Ensiklopediyalar

  • Skoroxodova O. I. Pisma M. Gorkomu ; Nezabivaemiy drug (O M. Gorkom) // Jizn gluxonemix. — 1940. — № 7.
  • Skoroxodova O. I. Odin den v shkole gluxonemix // Jizn gluxonemix. — 1940. — № 8.
  • Skoroxodova O. I. Doklad na chitatelskoy konferensii gluxonemix Xarkova 12 dekabrya 1940 g. (sokr. stenog.) // Jizn gluxonemix. — 1941. — № 1.
  • Skoroxodova O. I. Neustanno rabotat nad soboy // Jizn gluxonemix". — 1941. — № 3.
  • Skoroxodova O. I. Neskolko slov o sebe // Sovetskaya jenщina. — 1947. — № 1. — To je na angl., nem., fr. yaz.
  • Skoroxodova O. I. Tekst vistupleniya na nauchnoy sessii APN RSFSR 1—4 iyulya 1946 g. // Nachalnaya shkola. — 1946. — № 9.
  • Skoroxodova O. I. Neissyakaemie istochniki moego optimizma // Nauka i jizn. — 1962. — № 8. — S. 88—89.
  • Skoroxodova O. I. Ob izmeneniyax v moix vospriyatiyax i predstavleniyax pod vliyaniem jiznennogo opita // Obuchenie i vospitanie slepogluxonemix / pod red. I. A. Sokolyanskogo i A. I. Meщeryakova ; Izvestiya APN RSFSR. — M., 1962. — Vip. 121 (a).
  • Skoroxodova O. I. Prisposoblenie slepogluxonemix k jizni // Spesialnaya shkola. — 1963. — Vip. 1, № 105.
  • Skoroxodova O. I. Zdes otkrivayutsya dveri v mir // Jizn slepix. — 1964. — № 4.
  • Skoroxodova O. I. Ob osobennostyax rannix predstavleniy u slepogluxonemix // Tezisi dokladov na II sʼezde Obщestva psixologov SSSR. — M. : Izd-vo APN RSFSR, 1964. — Vip. 4.
  • Skoroxodova O. I. O nekotorix esteticheskix vospriyatiyax slepogluxix // Psixicheskoe razvitie v usloviyax sensornix defektov : 3-y simpozium XVIII Mejdunarodnogo psixologicheskogo kongressa. — M., 1966.
    • [To je] // Razvitie psixiki v usloviyax sensornix defektov. — M., 1966.
  • Skoroxodova O. I. K voprosu ob esteticheskix vospriyatiyax i predstavleniyax u slepogluxix // Defektologiya. — 1970. — № 6.
  • Skoroxodova O. I. O vospriyatiyax i predstavleniyax slepogluximi prirodi i proizvedeniy iskusstv // Obuchenie i vospitanie detey s nedostatkami v fizicheskom i umstvennom razvitii. — M., 1970.
  • Skoroxodova O. I. O formirovanii esteticheskix predstavleniy i ponyatiy u slepogluxix // Defektologiya. — 1978. — № 5.

O. Skoroxodova haqida[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Skoroxodova Olga Ivanovna // Sigishoara — Soki. — M. : Sovetskaya ensiklopediya, 1956. — S. 257—258. — (Bolshaya sovetskaya ensiklopediya : [v 51 t.] / gl. red. B. A. Vvedenskiy ; 1949—1958, t. 39).
  • Skoroxodova Olga Ivanovna // N — Sm. — M. : Sovetskaya ensiklopediya, 1966. — Stb. 860—861. — (Pedagogicheskaya ensiklopediya : [v 4 t.] / A. I. Kairov (gl. red.) … [i dr.] ; 1964—1968, t. 3).
  • 23 in the Great Soviet Encyclopedia, 1969–1978 (Russian)
  • Skoroxodova Olga Ivanovna / G. L. Zayseva // M — Ya. — M. : Bolshaya Rossiyskaya ensiklopediya, 1999. — S. 339. — (Rossiyskaya pedagogicheskaya ensiklopediya : v 2 t. / gl. red. V. V. Davidov ; 1993—1999, t. II). — ISBN 5-85270-286-2.
  • Skoroxodova Olga Ivanovna / G. L. Zayseva // Sen-Jermenskiy mir 1679 — Sotsialnoe obespechenie. — M. : Bolshaya rossiyskaya ensiklopediya, 2015. — S. 266. — (Bolshaya rossiyskaya ensiklopediya : [v 35 t.] / gl. red. Yu. S. Osipov ; 2004—2017, t. 30). — ISBN 978-5-85270-367-5.

Monografiyalar

  • Ananev V. G. Uspexi sovetskoy psixologii. — L., 1948.
  • Yarmolenko A. V. Razvitie lichnosti pri lishenii zreniya i sluxa // Uchyonie zapiski LGU : Psixologiya i pedagogika. — L., 1956.
  • Shapovalov Ye. Vozvraщenie k jizni : [ocherki]. — Kuybishev : Kuybishevskoe kn. izd-vo, 1958. — 223 s. — Geroi kn. — slepie ot rojdeniya i nedavnooslepshie, invalidi truda, invalidi Grajdanskoy i Otechestvennoy voyn. Ob O. I. Skoroxodovoy — s. 29—34, 35, 42—51, 59—63, 67, 102, 103—105, 113—118, 162—163, 182, 183—194.
  • Yarmolenko A. V. Ocherki psixologii slepogluxonemix. — L., 1961.
  • Levitin K. Ye. „Ya proshla skvoz mrak i buri…“. — M. : Vserossiyskoe obщestvo slepix, 1976. — 100 s.
    • [To je]. — 2-e izd. — [Tam je], 1981. — 111 s.
  • Matveev V. F. Vospriyatie, predstavlenie i ponimanie vneshnego mira slepogluximi (po dannim O. I. Skoroxodovoy) // Psixicheskie narusheniya pri defektax zreniya i sluxa. — M., 1978.
  • Leontev A. N. Ob opite obucheniya slepogluxonemix // Xrestomatiya po vozrastnoy i pedagogicheskoy psixologii. — M., 1980.
  • Langeymer Y., Mateychek Z. Psixicheskaya deprivatsiya v detskom vozraste. — Praga, 1984.
  • Basilova T. A. Jizn i tvorchestvo O. I. Skoroxodovoy ; Surdotiflopedagog Olga Ivanovna Skoroxodova : biobibliograf. ukazatel / sost. N. D. Shaposhnikova; red. M. V. Lebedeva. — M. : RGBS, 2002. — 57 s.

Davriy nashrlar

  • Sokolyanskiy I. A. Olya Skoroxodova // Sotsialnoe obespechenie. — 1940. — № 12.
  • Borutskaya I. Borba za cheloveka // Sovetskaya jenщina. — 1947. — № 1.
  • Bershadskiy R. Vozvraщyonniy mir // Noviy mir. — 1948. — № 5.
  • Mendelevich G. Chelovek, pobedivshiy svoyu sudbu // Nauka i jizn. — 1962. — № 8. — S. 86—88.
  • Ilenkov E. V., Glagoleva E. N. Mir cheloveka // Semya i shkola. — 1973. — № 1. — S. 44—45.
  • Skoroxodova Olga Ivanovna : [nekrolog] // Defektologiya. — 1982. — № 4.
  • Chaurina, Roza. Chuvstv jivix prostor : Ocherk o jizni Olgi Ivanovni Skoroxodovoy (1911—1982) // Shkolniy psixolog. — 2000. — № 21.
  • Chaurina R. „Ya umom uviju, chuvstvami uslishu…“ // Bud zdorov!. — 2007. — № 9. — S. 2—6.
  • Basilova T. A. K 100-letiyu so dnya rojdeniya Olgi Skoroxodovoy — slepogluxoy poetessi, pisatelnitsi i issledovatelya // Klinicheskaya i spesialnaya psixologiya. — 2012. — № 1.
  • Kirpa T. Eksponati vistavki mojno… potrogat i ponyuxat : [v Belozyorskom rayonnom muzee im. Dmitriya Bagaliya] // Grivna — SV. — 2013. — № 28 (5 iyulya). — S. 5.
  • Kirpa T. Yedinstvenniy v mire slepogluxoy uchyoniy — rodom iz Belozyorki // Grivna. — 2013. — № 23 (30 maya). — S. 15.

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]