O‘zbekiston kinematografiyasi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Oʻzbekiston kinematografiyasi — Oʻzbekiston kino sanʼati va kino sanoati. Uning asosini „ O‘zbekfilm“ kinostudiyasi tashkil etadi.

Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]

Hozirgi O‘zbekiston hududida kinofilmlarning birinchi namoyishi 1897-yilda Toshkentda bo‘lib o‘tgan. Xudoybergan Devonov ( 1879-1940) oʻzbek kinosining asoschisi hisoblanadi. Devonov Xorazmning tarixiy diqqatga sazovor joylari: minoralar, masjidlar va boshqa yodgorliklarni suratga olib, ekranda namoyish etgan 1908-yil o‘zbek kinosining tug‘ilgan yili hisoblanadi.

SSSR tarkibida[tahrir | manbasini tahrirlash]

1925-yilda Buxkino hamkorligida „Oʻlim minorasi“ filmini suratga oldii. Oʻsha yili „Sharq yulduzi“ kinofabrikasi ochilib, 1958-yilda unga „Oʻzbekfilm“ deb nom berildi.

Yillar davomida studiyada Komil Yormatov, Nabi Ganiyev, Latif Fayziev, Zagid Sobitov, Ravil Botirov, Elyor Ishmuhamedov, Uchqun Nazarov, Shuhrat Abbosov, Ali Hamraev va boshqalar ijod qildi. Klassik kinofilmlar qatoriga „Tohir Zuhra“, 'Nasriddin Buxoroda", „Maftuningman“, „Mahallada duv-duv gap“,"Oʻtkan kunlar"[1] filmlari kiradi. Rejissyor Yusup Raziqovning fikricha, „Toshkent — non shahri“ filmi kinostudiyaning eng katta yutug‘idir[2].

1972-yilda „Oʻzbekiston kino muzeyi“ tashkil etildi[3].

1970-1980-yillarda Sh. R.Rashidov koʻmagida uchta yirik tarixiy serial suratga olindi: Ular Odil Yoqubov asari asosida „Ulugʻbek xazinalari“, Oybek romani asosida 10 qismli „Alisher Navoiy“ videofilmi, 17 qismli Kamil Yashin romani asosida „Olovli yoʻllar“

1990-yilda Pirimqul Qodirov romani asosida 10 qismli „Bobur“ tarixiy seriali tayyorlandi.

1991-yildan keyin[tahrir | manbasini tahrirlash]

„Sotsialistik voqelik“ davrini qayta ko‘rib chiqish 80-yillar oxiridagi filmlardan („Siz kimsiz?“, „Tosh but“, „Askar ertagi“, „Yovvoyi“) boshlanib, birinchi ilmiy fantastika filmi „Abdullajon, yoki Stiven Spilbergga bagʻishlangan“ (1991-yil, rejissyor Zulfiqor Musoqov) va „Tonggacha“ filmlaridir. Bu davrga kelib kinematografiya sohasida burilish yuz berdi, bu esa Yusup Roziqovning „Notiq“, „Oʻrtoq Boykenjaev“ kabi filmlarining paydo boʻlishiga olib keldi. 1998-yildan boshlab kino sanʼati rivojining ikkinchi bosqichi boshlandi, bu milliy uslubni tanlash bilan tavsiflanadi ("M. Abzalovaning „Chimildiq“, S. Nazarmuhamedovning „Chayongul“, M. Radjabovning „Parij momo“, „Dilhiroj“, Yusup Raziqovning „Yodgor“, H. Nasimovning „Yodgor“, Yolqin Toʻychiev va Ayub Shaxobutdinovning „Qordagi lola“[4] „Bir tush uchun“).

Zamonaviy kino jarayonining oʻziga xos jihati shundaki, oʻzbek filmlari namoyish etiladigan kinoteatrlarga tashrif buyuradigan yoshlarning katta auditoriyasi shakllangan. Bu bosqichga kelib bir qattor filmlar kinofestivallarga qatnasha boshlaydi: „Yo‘l boʻlsin“ (2006, rejissyor Tamara Kamalova[5]), „Vatan“, „Chashma“ (Manba), „Yurt“, „Osmondagi yigitlar“, „Xotira“, „Sog‘inch“ soxili", „Oidina“, "PS "[6]. Mashhur prokat filmlari: „Romeo va Juletta“, „Boivaccia“, „Ketma“[1] filmlari shular jumlasidandir.

Murod Radjabov suratga oligan „Super kelinchak“ va „Ichkuyov“ komediyalari so‘nggi filmlari edi. Kinoshunos Gulnora Abikeevaning fikricha, oʻzbek kinosi „filmlar soni sifatdan ustun turadigan“ Hindiston tajribasiga qaratilgan. O‘zbek kinosining klassikasi Shuhrat Abbosovning fikricha, „hali ham kuchli ziddiyat, g‘oyalar qarama-qarshiligi bo‘lmagan filmlar chiqarilmoqda“[2]. Tanqidchi Rozika Mergenbayeva "Kim kamida 10 ming AQSH dollari topsa, kinofilm suratga olishi mumkin, kino mutaxassislari ularni „xon-taxta“ — kesish taxtasi deyishadi, yaʼni shoshilinch pirogdek tayyorlanadi", deb taʼkidlaydi[7].

Maʼlumotlarga koʻra2008-yilda „Milliy seriya“ davlat dasturi qabul qilinib, buning uchun Toshkent shahrida studiya qurilgan[2].

Rejissyor Ayub Shaxobiddinovning „Jannat maskanim“ („Parizod“) filmi 2012-yilda „ Kinoshok“festivalining Gran-prisi bilan taqdirlangan[8] .

Hujjatli film[tahrir | manbasini tahrirlash]

Hujjatli filmlar „Oʻzbekfilm“dan tashqari „Oʻzbektelefilm“, „Oʻzkinoxronika“ kinostudiyalari va tijorat kinostudiyalarida ham suratga olinmoqda[1].

Animatsiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Birinchi animatsion qoʻgʻirchoq filmi 1965-yilda yaratilgan va „6x6 kvadratda“ deb nomlangan, „Jasur chumchuq“ animatsion multfilmi 1969-yilda ekranga chiqarilgan[9] . „O‘zbekfilm“ kinostudiyasida bolalar uchun multfilmlar suratga olingan: „Sehrli ko‘ylak“ (1980), „Moviy fil bolasi“ (1976), „Kva-Kva“ kvarteti (1977), „Sehrli anor haqidagi ertak“ (1982), „Ko‘hna Usto ertaklari“ (1986) va kattalar tomoshabinlari uchun esa: „Yomgʻir yogʻadi“ (1984), uning prodyuseri Sergey Alibekov .

Mustaqillik yillarida asosan milliy mavzularga bag‘ishlangan saksondan ortiq multfilm yaratildi. „Kulol“ („Kulol“) filmi xalqaro festivallarning nufuzli mukofotlari bilan taqdirlangan; „Bor, baraka“, „Bukri oshiq“, „Ur, toʻqmoq“, „Ikki qushni va qovun“[10]. Animatsiya sohasida 2010-yilga kelib „Oʻzga sayyoralik mehmon“ nomli birinchi 3D multfilmi suratga olingan[11]. 2011-yilda adabiy asarlar, xalq ertak va rivoyatlariga asoslangan „Shiroq afsonasi“, „Go‘zal qo‘g‘irchoq“, „Jo‘raxon“, „Zumrad va Qimmat“, „Ishonmaysan“ multfilmlari tayyorlandi[12] .

Oʻzbek aktyorlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Film ishlab chiqarish[tahrir | manbasini tahrirlash]

2004-yilda „O‘zbekkino“ davlat aksiyadorlik kompaniyasi „O‘zbekkino“ Milliy agentligiga aylantirildi. Xuddi shunday vaziyatda „Qoraqalpoqkino“ agentligi[13] vujudga keldi. „Oʻzbekkino“ning „Oʻzbekfilm“, „Oʻzkinohronika“, „Qoraqalpoqfilm“ kinostudiyalari, „5-studiya“ EMTO, shuningdek, 14 ta hududiy boʻlinmalari mavjud. Bundan tashqari, kinematografiya sohasida kino va videomahsulotlar yaratish bilan shug‘ullanuvchi 700 ga yaqin korxona, studiya va ijodiy uyushmalar ro‘yxatga olingan[6] .

Yirik kinoteatrlardan biri Toshkentdagi Alisher Navoiy nomidagi kino saroyidir. Bu 11 ta kinozal oʻz ichiga 5 mingga yaqin tomoshabinni sigʻdira oladi[6]. 2022-yil sentyabr holatiga ko‘ra, O‘zbekistonda 99 ta kinoteatr ishlaydi[14].

Postsovet davridagi oʻzbek kinoijodkorlari ijodi roʻyxati[tahrir | manbasini tahrirlash]

1990-yillar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Abdullajon (1991)
  • Roʻzi mahshar (1991)
  • Temir erkak (1991)
  • Kim Jinni? (1992)
  • Olov qaʼridagi farishta (1992)
  • Qirqqulok siri (1992)
  • Jimlik kodeksi 2 (1992)
  • Broker (The Broker) (1992)
  • Mushketyorlar 20 yil oʻtib (1992)
  • Variant nol (1992)
  • Bagʻdodda hammasi yaxshi (1993)
  • Yoʻlovchiga oʻt ochmang (1993)
  • Qonga belangan baxtim (1993)
  • Qirolicha Anna yoki mushketyorlarning 30 yildan keyin siri (1993)
  • Tram-tararam, yoki buxti-baxti (1993)
  • Haggi- Tragger (1994)
  • Buyuk Turon (1995)
  • Otamdan qolgan dalalar (1997)
  • Firibgarlik, Musiqa ,Sevgi… (1997)
  • Bo Ba Bu (1998)
  • Oy Ota (Oy Ota) (1999)

2000-yillar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Alpomish (2000)
  • Tohir va Zuhra (2000)
  • Voyiz (2000)
  • Ayollar Shohligi (2000)
  • Dilhiroj (2002)
  • Osmondagi bolalar (2002)
  • Osmondagi bolalar 2 (2003)
  • Qor qoʻynidagi lola (2003)
  • Sevinch (2004)
  • Sarvinoz (2004)
  • Koʻrgilik (2005)
  • Erkak (2005)
  • Kelgindi Kuyov (2005)
  • Orzu ortida (2005)
  • Sarvinoz 2 (2005)
  • Kelgindi kelin (2006)
  • Oʻtov (2007)
  • Boyvachcha (2007)
  • Jazo (2007)
  • Panoh (2007)
  • Zumrad va Qimmat (2007)
  • Telba (2008)
  • Boyvachcha 2: Amakivachchalar (2008)
  • Jannat qaydadir (2008)
  • Nortoy (2008)
  • Shabnam (2008)
  • Sukunat (2008)
  • Super kelinchak (2008)
  • Toshlandiq (2008)
  • Telba (2008)
  • Achchiq hayot (2009)
  • Challari (2009)
  • Chol va nabira (2009)
  • Faryod (2009)
  • Ichkuyov (2009)
  • Janob hech kim (2009)
  • Kirakash (2009)
  • Oshiqlar (2009)
  • Oʻzimdan oʻzimgacha (2009)
  • Qalbaki dunyo (2009)
  • Soʻnggi lahza (2009)
  • Tundan tonggacha (2009)
  • Uylanish (2009)

2010-yillar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Kechikkan hayot (2010)
  • Farishta (2010)
  • Hijron (2010)
  • Majruh (2010)
  • Men talabaman! (2010)
  • Nazar (2010)
  • Oʻgʻrigina kelin (2010)
  • Qalb kozi (2010)
  • Qorakoʻz (2010)
  • Shaharlik olifta (2010)
  • Tango yohud adashgan sovchilar (2010)
  • Uchar qiz (2010)
  • Havfli sarguzasht (2010)
  • Yuma-yuz (2010)
  • Aldangan ayol (2011)
  • Bekochilar makoni (2011)
  • Farzandim (2011)
  • Baxt izlab (2011)
  • Er bermoq — Jon bermoq (2011)
  • Xay-xay bolakay (2011)
  • Ishonch (2011)
  • Jigarbandim (2011)
  • Jodugar (2011)
  • Kelgindi kelin 2: Anjancha muhabbat (2011)
  • Kichkina xojayin (2011)
  • Mening akam boʻydoq! (2011)
  • Oling quda, bering quda (2011)
  • Omadli yigitlar (2011)
  • Oʻxshatmasdan uchratmas (2011)
  • Uchrashuv (2011)
  • Yondiradi, kuydiradi (2011)
  • Zamonaviy sovchilar (2011)
  • Parizod (2012)
  • Aql va yurak (2012)
  • Endi dadam boʻydoq? (2012)
  • Hay, hay, qizaloq! (2012)
  • Oʻgay ona (2012)
  • Salom sevgi, xayr sevgi (2012)
  • Sevgi farishtasi (2012)
  • So'ggi qoʻ ngʻiroq (2012)
  • Super qaynona (2012)
  • Tundan tonggacha davom etadi… (2012)
  • Vafodorim (2012)
  • Visol (2012)
  • Yolgʻizginam (2012)
  • Bevalar (2013)
  • Ishonch (2013)
  • Turist (2013)

2020-yillar[tahrir | manbasini tahrirlash]

2019-yilda Firdavs Abduxoliqov „O‘zbekkino“ bosh direktori etib tayinlanishi bilan[15] O‘zbekiston kinematografiyasida tub islohotlar boshlandi. 2020-yilda respublikamizning 200 ga yaqin taniqli kinematograflari ochiq murojaat eʼlon qilib, unda barcha soha vakillarini milliy kino muammolarini hal etishda birlashishga va boshlangan islohotlarni qo‘llab-quvvatlashga chaqirdi[16]. Islohotlar, jumladan, taniqli rejissyorlar Ali Hamroev va Qamara Kamalovalar tomonidan qo‘llab-quvvatlandi. O‘zgarishlarning maqsadga muvofiqligi va sifatiga shubhalarni rejissyor Zulfiqor Musoqov „Multiplikatsion filmlar kinostudiyasi“ DUK, „Respublika kinoprokat markazi“, „Kinochilar uyi“ va „Kino sanoati xodimlarini qayta tayyorlash va malakasini oshirish markazi“ faoliyatlari tugatilishidan afsuslanib, o‘zgarishlarning maqsadga muvofiqligi va sifatiga eʼtiroz bildirdi[17]. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev 2021-yil aprel oyida „Kino sanʼati va kino sanoatini sifat jihatidan yangi bosqichga ko‘tarish va sohani davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlash tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida“gi farmonni imzolash orqali islohotlarni boshlashga yoʻl ochdi[18]. Farmonga muvofiq, „O‘zbekkino“ Milliy agentligi O‘zbekiston Kinematografiya agentligi deb qayta nomlandi, hududida yozgi kinoteatr barpo etilgan Kinochilar uyi rekonstruksiya qilindi hamda har yili o‘tkaziladigan „Ipak yo‘li durdonasi“ Toshkent xalqaro kinofestivali Osiyo, Afrika va Lotin Amerikasi xalqaro kinofestivalining davomchisi sifatida taasis etildi va 24 yillik tanaffusdan so‘ng ilk bor 2021-yil kuzida Toshkentdagi rekonstruksiya qilingan Kinochilar uyida bo‘lib o‘tdi[19].

2021-yilda BDKIning Toshkentda birinchi xorijiy filiali ochildi. Timur Bekmambetov bilan birgalikda Toshkentda animatsion filmlar maktab-studiyasi ochildi, uning o‘quvchilari „Xo‘ja Nasriddin“ multfilmini ishlab chiqarish jarayonlarida qatnashmoqda[20]. 2022-yilning kuzida Kinochilar uyida MDHdagi eng yirik DCP ekrani oʻrnatildi va „O‘zbekfilm“ kinokonsernining eng yangi panoramali pavilyoni taqdimoti bo‘lib o‘tdi[21]. U yerda Bahodir Yalangtush haqida tarixiy film suratga olish ishlari olib borilmoqda[22].

So‘nggi uch yil ichida O‘zbekistonda bir vaqtning o‘zida bir nechta yuqori sifatli filmlar suratga olindi, ular xalqaro mukofotlarga nomzod bo‘lgan.

  • Yolqin Toʻychievning "Faridaning 2000 qoʻshigʻi" (2019) filmi Hamdoʻstlik mamlakatlari Moskva premyerasi kinofestivalining Gran-prisiga sazovor boʻldi [23]. Ushbu film 93-Oskar mukofotiga ham nomzod sifatida tanlangan[24], shuningdek, bu film „Oltin globus“ mukofotiga ham taqdim etilgan[25]. 2021-yilda Los-Anjelesda boʻlib oʻtgan 6-yillik Osiyo Jahon kinofestivalida „Qor qoplon“ tomoshabinlar mehrini qozonib, mukofotga sazovor boʻldi[26] .
  • Dilmurod Mirsaidovning „Ayol qismati“ („Ayol taqdiri“) (2021) Turkiyada o‘tkazilgan Turk dunyosi Qo‘rqut ota kinofestivalida Gran-priga sohibi boʻldi[27] .
  • „Samarqandda qovun tarovati“ (2021) Ali Hamrayeva 2022-yilda Milanda o‘tkazilgan V FELIX kinofestivalining laureati bo‘ldi[28] .
  • Yolqin To‘ychievning „Evrilish“ („Transformatsiya“) (2022) filmi Janubiy Koreyaning Pusan shahrida bo‘lib o‘tgan XXVII xalqaro kinofestivalida Kim Jiseok mukofoti nominatsiyasida eng yaxshi deb topildi.

O‘zbekistonda 2019-yildan keyin ishlab chiqarilgan filmlar ro‘yxati[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • „Samarqandda qovun tarovati“
  • „Ayol qismati“
  • „101 reys“
  • „Talvasa“
  • „Oʻzbek kizi“

Qoʻshma loyihalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

So‘nggi ikki yilda O‘zbekiston Kinematografiya agentligi Prezident qaroriga muvofiq xorij kinoijodkorlari bilan hamkorlikni rivojlantirmoqda. Birgalikda ishlab chiqarish boʻyicha kelishuvlar, jumladan, Belarus[29], AQSH[30], Italiya[31], Rossiya[32], Qozogʻiston[33], Qirgʻiziston[34], Yaponiya[35], Tojikiston[36] vakillari bilan imzolandi[37]. .

Amalga oshirilgan:[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • „Baron 2“
  • „Parining sovgʻasi“
  • „Quyosh taʼmi“

Jarayonda:[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • „Navoiy va Jomiy“
  • „Marko Polo“
  • „Avitsenna“
  • „Tamerlan“
  • „Osiyo arsloni“
  • „Xoʻja Nasriddin“

YUNESKO merosi[tahrir | manbasini tahrirlash]

„O‘zbekkino“ sayti xabariga ko‘ra, quyidagi filmlar YuNESKO jamg‘armasiga kiritilgan:

Yil Nomi Original nomi Rol
1933-yil f Перед рассветом O’tgan tong Soib Xo'jayev, Afandixon, Mirshohid
1937-yil f Клятва Qasam Asad Ismatov, Bobojonov Yatim
1943-yil f Насреддин в Бухаре Nasriddin Buxoroda Lev Sverdlin
1945-yil f Тахир и Зухра Tohir va Zuhra Gʻulom Aglayev, Yulduz Rizayeva
1948-yil f Алишер Навои Alisher Navoiy Razoq Hamrayev, Asat Ismatov
1962-yil f Ты не сирота Sen yetim emassan Lutfixonim Sarimsoqova, Obid Jalilov
1967-yil f Нежность Muloyim Родион Нахапетов, Рустам Сагдуллаев, Мария Стерникова
1968-yil f Ташкент — город хлебный Toshkent – non shahri
1969-yil f Минувшие дни O’tgan kunlar Ульмас Алиходжаев, Gulchehra

jamilova, Abbos Bakirov

1971-yil f Без страха Qo’rqmas Rustam Sa'dullayev, Якуб Ахмедов, Bolot Beyshenaliyev
1974-yil f Абу Райхан Беруни Abu Rayhon Beruniy Po'lat Saidqosimov, Baxtiyor Shukurov, Раззак Хамраев
1975 f Горькая ягода Chuchuk olho’ri Shohida G'ofurova
1975 f Человек уходит за птицами Insonlar qushlar ortidan ketmoqda Джаник Файзиев, Дилором Камбарова
1977-yil f Озорник Shum bola Abduraim Abduvaxobov, Saidkarim Saidobidov, Hamza Umarov
1982-yil f Юность гения Yoshlik davri Baxtiyor Zokirov, Furqat Fayziyev, Ota Muhammadjonov
1989-yil f Сиз ким сиз? (Кто Вы?) Siz kimsiz Baxtiyor Zakirov, Elyor Nosirov, To'lqin Tojiyev
1991 f Абдулладжан, или Посвящается Стивену Спилбергу Abdullajon To'ti Yusupova, Rajab Adashev

Eslatmalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. 1,0 1,1 1,2 Нигора Каримова. „Современное кино Узбекистана: социальные функции и поэтика“ (ru). журнал академии искусств Узбекистана «San'at» (2009-yil 1-noyabr). 2013-yil 31-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 26-sentyabr.
  2. 2,0 2,1 2,2 Рашид Мусаев. „Узбекский кинематограф возрождается“ (ru). CentralAsiaOnline.com (2009-yil 26-dekabr). 2012-yil 1-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 26-sentyabr.
  3. „Музей киноискусства Узбекистана“ (ru). Orexa.com. 2013-yil 15-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 26-sentyabr.
  4. Ханджара Абул-Касымова. „Кинематограф Узбекистана: тенденции развития и перспективы“ (ru). журнал академии искусств Узбекистана «San'at» (2004-yil 2-noyabr). 2012-yil 16-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 26-sentyabr.
  5. Сид Янышев. „В Ташкенте проходит фестиваль узбекского кино“ (ru). Fergananews.com (2006-yil 15-mart). 2012-yil 1-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 26-sentyabr.
  6. 6,0 6,1 6,2 „Кинематограф Узбекистана в новых исторических условиях“ (ru). ИА «Жахон» (2012-yil 13-avgust). 2013-yil 10-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 26-sentyabr.
  7. Асия Байгожина. „Узбекистан: Болливуд азиатского розлива?“ (ru). Портал «Точкa-Тreff» (2010-yil 1-mart). 2012-yil 1-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 28-sentyabr.
  8. Ирина Корнеева. „Улетаем, улетаем… На «Киношоке» лучшими названы узбекский и грузинский фильмы“ (ru). Российская газета (2012-yil 24-sentyabr). 2012-yil 29-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 26-sentyabr.
  9. „Неделя анимационного кино“ (ru). Представительство Россотрудничества в Республике Узбекистан (2012-yil 24-avgust). 2012-yil 1-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 28-sentyabr.
  10. „Мультфильмы и воспитание“ (ru). Правительственный портал республики Узбекистан (2011-yil 1-aprel). 2012-yil 1-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 28-sentyabr.
  11. „В Узбекистане сняли собственный 3D-мультфильм“ (ru). Lenta.ru. 2010-yil 15-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 28-sentyabr.
  12. „Ответственность деятелей кино“ (ru). Правительственный портал республики Узбекистан (2012-yil 7-mart). 2012-yil 1-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 28-sentyabr.
  13. „История агентства «Узбеккино»“ (ru). Официальный сайт «Узбеккино». 2012-yil 1-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 26-sentyabr.
  14. Мурад Тешабаев. „В Узбекистане подсчитали количество кинотеатров“ (ru). upl.uz (2022-yil 13-sentyabr).
  15. Министерство юстиции Республики Узбекистан. „Фирдавс Фридунович Абдухаликов назначен генеральным директором Национального агентства «Узбеккино».“ (ru). Telegram (2019-yil 12-sentyabr).
  16. „"Сторонники реформ": группа кинематографистов Узбекистана выступила с обращением“ (ru). Sputnik Узбекистан (2020-yil 5-noyabr).
  17. „У меня иная точка зрения. Зульфикар Мусаков о реформах, происходящих в кинематографе Узбекистана, Новости Узбекистана“. 2021-yil 12-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 12-aprel.
  18. „О мерах по поднятию киноискусства и киноиндустрии на качественно новый уровень и дальнейшему совершенствованию системы государственной поддержки отрасли“ (ru). Народное Слово (2021-yil 8-aprel). 2023-yil 30-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 31-yanvar.
  19. „9 films to watch out for at Tashkent International Film Festival in Uzbekistan“ (en). Euronews (2021-yil 30-sentyabr).
  20. Андрей Воронцов. „Студия Тимура Бекмамбетова анонсировала новый проект в Ташкенте“ (ru). КиноNews (2021-yil 1-oktyabr).
  21. „Агентство кинематографии Узбекистана презентовало самый большой в СНГ коммерческий экран“ (ru). "Фергана.ру" (2022-yil 30-avgust).
  22. „Презентован новейший павильон киноконцерна "Узбекфильма"“ (ru). darakchi.uz (2022-yil 16-sentyabr).
  23. „Фильм «Две тысячи песен Фариды» получил Гран-при“ (ru). uza.uz (2020-yil 18-noyabr).
  24. „O‘zbekiston nomidan “Oskar” mukofotiga ilgari suriladigan film nomlari e’lon qilindi“ (uz). Daryo.uz (2020-yil 14-noyabr).
  25. Ўзбекистон Кинематография агентлиги. „"Фариданинг икки минг қўшиғи" фильми "Олтин глобус" мукофотига даъвогарлар рўйхатидан жой олди“ (uz). Facebook (2020-yil 8-dekabr).
  26. Асель Шерниязова. „«Голливуд – Азия»: Определены победители 6-го ежегодного Азиатского всемирного кинофестиваля“ (ru). АКИpress (2021-yil 17-mart).
  27. „Фильмы узбекских кинематографистов признаны лучшими среди тюркоязычных стран“ (ru). uzdaily.uz (2022-yil 7-noyabr).
  28. „Il potere magico del cinema GLI INCONTRI DELLA CIVICA con Ali Khamraev“ (it). Civica Scuola di Cinema «Luchino Visconti» (2022-yil 7-noyabr).
  29. „По прозвищу Казбек: белорусы и узбеки снимают совместный фильм про Героя Советского Союза М. Топвалдыева“ (ru). Минск Новости (2022-yil 4-iyun). [sayt ishlamaydi]
  30. SANIYA BULATKULOVA. „Kazakhstan’s Nomad Stunts to Participate in “Tamerlan” Movie Shooting for Netflix“ (en). The Astana Nimes (2023-yil 3-yanvar).
  31. „В Самарканде презентовали фильмы об Авиценне, Улугбеке и Марко Поло“ (ru). Фергана.ру (2022-yil 22-iyul).
  32. Елена Арнольдова. „Россия снимет десять совместных фильмов вместе с Узбекистаном“ (ru) (2022-yil 12-sentyabr).
  33. „Узбекистан и Казахстан снимут совместный фильм о Ходже Ахмаде Яссави“ (ru). Культура.уз (2019-yil 23-dekabr).
  34. „"Узбеккино" и "Кыргызфильм" снимут совместный приключенческий фильм“ (ru). Sputnik Узбекистан (2022-yil 15-sentyabr).
  35. „В Японии пройдут Дни узбекского кино, а в Узбекистане — японского“ (ru). Фергана.ру (2023-yil 25-yanvar).
  36. „Филми муштараки бадеии «Ҷомӣ ва Навоӣ» наворбардорӣ мешавад“ (tj). АМИТ "Ховар" (2021-yil 12-oktyabr). 2023-yil 30-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 31-yanvar.
  37. „Филми муштараки бадеии «Ҷомӣ ва Навоӣ» наворбардорӣ мешавад“ (tj). АМИТ "Ховар" (2021-yil 12-oktyabr). 2023-yil 30-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 31-yanvar.
  • Arxivnaya kopiya kinematografiyasi ed. S. I. Yutkevich; Tahririyat xodimlari: Yu. S. Afanasiev, V. E. Baskakov, I. V. Vaysfeld va boshqalar — M.: Sov. ensiklopediya, 1987.- 640 b., 96 varaq. kasal.