Nyut Gingrich

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Nyuton Leroy Gingrich (McPherson 1943-yil 17-iyunda tug'ilgan) - amerikalik siyosatchi va yozuvchi. 1995-yildan 1995-yilgacha Qo'shma Shtatlar Vakillar palatasining 50-spikeri bo'lib ishlagan. Respublikachilar partiyasining a'zosi. 1979-yildan 1999-yilda iste'foga chiqqunga qadar Shimoliy Atlanta hamda unga yaqin hududlarga xizmat ko'rsatgan. Jorjiya 6-kongress okrugida AQSh vakili bo'lgan. 2012-yilda Gingrich Respublikachilar partiyasidan AQSh prezidentligiga nomzod bo'lish uchun muvaffaqiyatsizlikka uchradi.

1970-yillarda G'arbiy Jorjiya universitetida tarix va geografiya professori bo'lgan. Gingrich 1978-yil noyabr oyida AQSh Kongressi Vakillar palatasiga saylovda g'alaba qozondi. Gruziyaning 6-kongress okrugi tarixidagi birinchi respublikachi bo'ldi. 1989-yildan 1995-yilgacha uydagi ozchilik qamchi sifatida ishlagan.[1][2] "Amerika bilan shartnoma"ning hammuallifi va arxitektori Gingrich 1994-yilgi Kongress saylovlarida Respublikachilar g'alabasining asosiy yetakchisi bo'lgan. 1995-yilda "Time" uni "Yil odami" deb e'tirof etdi. "Palatadagi to'rt o'n yillik demokratik ko'pchilikka barham berishdagi roli" uchun.[3]

Yoshligi[tahrir | manbasini tahrirlash]

 

Gingrich yosh tarix professori sifatida

Gingrich 1943-yil 17-iyunda Pensilvaniya shtatining Xarrisburg shahridagi Harrisburg kasalxonasida Nyuton Leroy Makferson sifatida tug'ilgan. Uning onasi Ketlin "Kit" (niki Daugherty; 1925–2003) va biologik otasi Nyuton Searles McFerson (1923–1970)[4] 1942-yil sentabrda, u 16 va Makferson 19 yoshida turmushga chiqdi. Nikoh bir necha kun ichida buzildi.[5][6][7] U ingliz, nemis, shotland va shotland-irland millatiga mansub.[8][9]

1946-yilda onasi Robert Gingrichga (1925–1996) turmushga chiqdi. Robert Gingrich Koreya va Vetnamda gastrollarda xizmat qilgan mansab armiyasi zobiti edi. 1956-yilda oila Evropaga ko'chib o'tdi va bir muddat Fransiyaning Orlean shahrida va Germaniyaning Shtutgart shaharlarida yashadi.[10]

Palata spikeri[tahrir | manbasini tahrirlash]

Spiker Gingrichning rasmiy portreti

Palata Gingrichning shartnomaning barcha o'nta masalalarini sessiyaning dastlabki 100 kunida ovozga qo'yish haqidagi va'dasini bajardi. Prezident Klinton buni "Amerika shartnomasi" deb atadi.[11]

Amerika Qo'shma Shtatlarining 104-Kongressi tomonidan taklif qilingan. Qonunchilik Kongress vakillari uchun muddatlarni cheklash, soliqlarni kamaytirish, farovonlikni isloh qilish va muvozanatli byudjetga tuzatishlar kiritish, shuningdek, Vakillar palatasining moliyasini mustaqil tekshirish va muhim bo'lmagan xizmatlarni bekor qilishni o'z ichiga oladi..Gingrichning Vakillar palatasi spikeri sifatidagi dastlabki ikki yilidan so'ng, respublikachilar ko'pchilik 1996-yilgi saylovda qayta saylandi, bu 68 yil ichida birinchi marta respublikachilar va bir vaqtning o'zida birinchi marta Demokratik prezident qayta saylanishda g'alaba qozondi.[12]

Federal byudjetni muvozanatlash[tahrir | manbasini tahrirlash]

Gingrich va Prezident Bill Klinton 1995-yil dekabr oyida Kongress byudjeti bo'yicha muzokaralar yig'ilishida

Amerika bilan 1994-yilgi shartnomaning asosiy jihati muvozanatli federal byudjet va'dasi edi. Hukumat yopilgandan so'ng, Gingrich va boshqa respublikachilar rahbarlari Kongress 1996-yilda muvozanatli byudjet loyihasini ishlab chiqa olmasligini tan oldilar. Buning o'rniga, ular Oq uy tomonidan ma'qullangan ba'zi bir kichik qisqartirishlarni tasdiqlashni va keyingi saylov mavsumini kutishni afzal ko'rdilar.[13]

Hukumatning yopilishi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Senator Bob Doul, vitse-prezident Al Gor, Prezident Klinton va Gingrich 1995-yil dekabr oyida byudjet muzokaralari uchun yig'ilishdi.

Gingrich va kelayotgan respublikachi ko'pchilikning hukumat xarajatlari tezligini pasaytirish haqidagi va'dasi prezidentning Medicare, ta'lim, atrof- muhit va sog'liqni saqlash bo'yicha kun tartibiga zid bo'lib, federal hukumatning jami 28 kunlik ikki marta vaqtincha yopilishiga olib keldi.[14]

Axloqiy ayblovlar va tanbehlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Vitse-prezident Gor, Gingrich va Prezident Klintonning 1997-yildagi Murojaatnomasida

Demokratlar tomonidan Gingrichga spikerlik davrida sakson to'rtta axloqiy ayblov qo'yilgan. Oxir-oqibat, bittasidan tashqari barchasi bekor qilindi. Siyosiy maqsadlarda ishlaydigan kollej kursi uchun soliqdan ozod maqomiga da'vo qilish.[15] 1997-yil 21-yanvarda Palata Gingrichga rasman tanbeh berdi.[16][17][18] Bu birinchi marta Spiker axloq qoidalarini buzgani uchun intizomiy jazoga tortildi.[18][19]


Vaziyatga kelsak, Gingrich 1997-yil yanvar oyida shunday dedi: "Men o'z nomimdan qo'mitaga taqdim etilayotgan ma'lumotlarni sinchkovlik bilan yo'naltirish yoki ko'rib chiqish uchun etarlicha kuch sarflamadim. Mening nomimdan va mening imzom bilan qo‘mitaga noto‘g‘ri, to‘liq bo‘lmagan va ishonchsiz ma’lumotlar berildi, lekin men qo‘mitani chalg‘itmoqchi emas edim. . . . Men odamlarning o‘z hukumatiga bo‘lgan ishonchini zaiflashtirishi mumkin bo‘lgan mojaroni xalq uyiga tushirdim”.[20]

Dik Gefardt Palata spikeri sifatida Gingrichni almashtirishga harakat qildi.

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ Patrick, John J.. The Oxford Guide to the United States Government. Oxford University Press, USA, July 4, 2001 — 264 bet. ISBN 9780195142730. 
  2. ↑ „Biographical Directory of the United States Congress: Gingrich, Newton Leroy“. bioguide.congress.gov/. 2011-yil 28-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 20-aprel.
  3. ↑ „Gingrich's Path From 'Flameout' To D.C. Entrepreneur“. NPR (2011-yil 8-dekabr). 2016-yil 17-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 16-fevral.
  4. ↑ „Newt Gingrich Parents and Grandparents“. 1989.Republican-Candidates.org. 2016-yil 24-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 12-mart.
  5. ↑ Rourke, Mary. „Kathleen Gingrich, 77; Mother of House Speaker Made News“. Los Angeles Times (2003-yil 25-sentyabr). 2012-yil 9-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 15-may.
  6. ↑ „The Long March of Newt Gingrich“. Frontline. PBS (1996-yil 16-yanvar). 2007-yil 12-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 14-mart.
  7. ↑ „Biography of Newton Gingrich“. Biographical Directory of the United States Congress (2007). 2011-yil 28-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 18-yanvar.
  8. ↑ „Immigration Divides Republican Opinion“. Contra Costa Times (1997-yil 24-noyabr). 2012-yil 14-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 18-iyun.
  9. ↑ Boeri, David. „Newt Gingrich Arrives In N.H., In Search Of Elephants“. WBUR-FM (2011-yil 18-mart). 2020-yil 30-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 28-iyun.
  10. ↑ „A Newt Chronology“. PBS.org. 2012-yil 7-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 27-may.
  11. ↑ „ASNE—Luncheon address by President Bill Clinton“. Asne.org (2000-yil 13-aprel). 2011-yil 25-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 12-may.
  12. ↑ Gingrich, Newt. „I've always supported an 'All the Above' energy policy“. Wall Street Journal (2011-yil 3-fevral). 2015-yil 17-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 8-fevral.
  13. ↑ Connolly, Ceci. Gingrich concedes he can't force balanced budget in 1996. St. Petersburg Times (1996-yil 25-yanvar).
  14. ↑ Fram, Alan. „Clinton vetoes borrowing bill—government shutdown nears as rhetoric continues to roil“. The Seattle Times. Associated Press (1995-yil 13-noyabr). 2011-yil 23-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 3-mart.
  15. ↑ Anderson, Curt. „Ethics committee drops last of 84 charges against Gingrich“. The Washington Post. Associated Press (1998-yil 11-oktyabr). 2000-yil 17-avgustda asl nusxadan arxivlangan.
  16. ↑ „In the Matter of Representative Newt Gingrich (Report 105-1)“. House Select Committee on Ethics (1997-yil 17-yanvar). 2012-yil 8-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 8-fevral.
  17. ↑ John E. Yang; Helen Dewar. „Ethics Panel Supports Reprimand of Gingrich“. The Washington Post (1997-yil 18-yanvar). 2012-yil 9-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 8-fevral.
  18. ↑ 18,0 18,1 Yang, John E.. „House Reprimands, Penalizes Speaker“. The Washington Post (1997-yil 22-yanvar), s. A1. 2010-yil 25-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 6-sentyabr.
  19. ↑ Clymer, Adam. „House, in a 395–28 vote, reprimands Gingrich“. The New York Times (1997-yil 22-yanvar), s. 1. 2012-yil 29-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 24-yanvar.
  20. ↑ Clymer, Adam. „Panel Concludes Gingrich Violated Rules on Ethics“. The New York Times (1996-yil 22-dekabr). 2012-yil 12-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 3-yanvar. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Nyut_Gingrich&oldid=4089362" dan olindi