Nuqtali diagramma
Nuqtali diagramma yoki nuqta diagrammasi — bu juda oddiy shkalada chizilgan maʼlumotlar nuqtalaridan tashkil topgan statistik diagramma, odatda doiralar bilan toʻldirilgan. Nuqtali diagrammaning ikkita umumiy, ammo juda farqli versiyalari mavjud. Birinchisi, 1884-yilga borib taqaladigan taqsimotlarni tasvirlash uchun qoʻlda chizilgan (kompyuterdan oldingi davr) grafiklarda qoʻllanilgan.[1] Boshqa versiya William S. Cleveland tomonidan shtrixli diagrammaga muqobil sifatida tavsiflangan, unda nuqtalar kategorik oʻzgaruvchilar bilan bogʻliq miqdoriy qiymatlarni (masalan, hisoblashlarni) tasvirlash uchun ishlatiladi.[2]
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Tarqatishning tasviri sifatida nuqtali diagramma oddiy masshtabda chizilgan maʼlumotlar nuqtalari guruhidan iborat. Nuqtali chizmalar uzluksiz, miqdoriy, bir oʻzgaruvchan maʼlumotlar uchun ishlatiladi. Agar ular bir nechta boʻlsa, maʼlumotlar nuqtalari etiketlanishi mumkin.
Nuqtali diagramma eng oddiy statistik chizmalardan biri boʻlib, kichik va oʻrtacha oʻlchamdagi maʼlumotlar toʻplamlari uchun mos keladi. Ular klasterlar va boʻshliqlarni, shuningdek, chegaralarni ajratib koʻrsatish uchun foydalidir. Ularning yana bir afzalligi raqamli maʼlumotlarni saqlashdir. Kattaroq maʼlumotlar toʻplamlari (taxminan 20-30 yoki undan koʻp maʼlumotlar nuqtalari) bilan ishlashda tegishli stamplot, quti diagramma yoki gistogramma samaraliroq boʻlishi mumkin, chunki bu nuqtadan keyin nuqta chizmalar juda chigal boʻlib qolishi mumkin. Nuqta chizmalarini gistogrammalardan farqlash mumkin, chunki nuqtalar gorizontal oʻq boʻylab bir tekis joylashmaydi.
Syujet oddiy koʻrinsa-da, uning hisob-kitobi va unga asoslangan statistik nazariya oddiy emas. Nuqtali chizmani hisoblash algoritmi yadro zichligini baholash bilan chambarchas bogʻliq. Nuqtalar uchun tanlangan oʻlcham uchastkaning koʻrinishiga taʼsir qiladi. Nuqta oʻlchamini tanlash yadro zichligini baholash uchun tarmoqli kengligini tanlashga teng.
R dasturlash tilida bu turdagi syujetni strip diagramma[3] yoki stripplot[4] deb ham yuritiladi.
Cleveland diagrammasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Nuqtali diagramma, shuningdek, har biri bir nechta toifalardan biriga tegishli boʻlgan nuqtalar syujetiga ham tegishli boʻlishi mumkin. Ular shtrixli diagramma yoki doiraviy diagrammalarga muqobil boʻlib, bir oz gorizontal chiziqli diagrammaga oʻxshaydi, bunda chiziqlar har bir toifaga tegishli qiymatlarda nuqta bilan almashtiriladi. (Vertikal) shtrixli diagrammalar va doiraviy diagrammalar bilan solishtirganda, Clivlandning taʼkidlashicha, nuqtali chizmalar yorliqlarni oʻqishni osonlashtirish, maʼlumotlardan tashqari siyohni (yoki grafik chigalligini) kamaytirish va jadvalni qidirishni qoʻllab-quvvatlash orqali oʻquvchilar tomonidan grafikni aniqroq talqin qilish imkonini beradi.
Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Wild, C. va Seber, G. (2000) Chance Encounters: A First Course in Data Analysis and Inference (Tasodifiy uchrashuvlar: maʼlumotlarni tahlil qilish va xulosa chiqarish boʻyicha birinchi kurs) John Wiley va Sons. ISBN 0-471-32936-3
- Cleveland, William S.. The Elements of Graphing Data. Pacific Grove, CA: Wadsworth & Advanced Book Program, 1985. ISBN 0-534-03730-5.
- Friendly, Michael. "The Golden Age of Statistical Graphics," Statistical Science, Volume 23, Number 4 (2008), 502-535
- Phillip Good and Hardin, James W. Common Errors in Statistics (and How to Avoid Them). Wiley. 2003. ISBN 0-471-46068-0.
- Guerry, A.-M. (1829). Tableau des variations météorologique comparées aux phénomènes physiologiques, d'aprés les observations faites à l'obervatoire royal, et les recherches statistique les plus récentes. Annales d'Hygiène Publique et de Médecine Légale, 1 :228-.
- Harris, Robert L.. Information Graphics: A comprehensive Illustrated Reference. Oxford University Press, 1999. ISBN 0-19-513532-6.
- Manuel Lima. "Why humans love pie charts: an historical and evolutionary perspective," Noteworthy, July 23, 2018
- Gilles Palsky. Des chiffres et des cartes: la cartographie quantitative au XIXè siècle. Paris: Comité des travaux historiques et scientifiques, 1996. ISBN 2-7355-0336-4.
- Playfair, William, Commercial and Political Atlas and Statistical Breviary, Cambridge University Press (2005) ISBN 0-521-85554-3.
- Ian Spence (psychologist). No Humble Pie: The Origins and Usage of a statistical Chart. Journal of Educational and Behavioral Statistics. Winter 2005, 30 (4), 353–368.
- Edward Tufte. The Visual Display of Quantitative Information. Graphics Press, 2001. ISBN 0-9613921-4-2.
- Van Belle, Gerald. Statistical Rules of Thumb. Wiley, 2002. ISBN 0-471-40227-3.
- Leland Wilkinson. The Grammar of Graphics, 2nd edition. Springer, 2005. ISBN 0-387-24544-8.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Wilkinson, Leland (1999). „Dot plots“. The American Statistician. 53-jild, № 3. American Statistical Association. 276–281-bet. doi:10.2307/2686111. JSTOR 2686111.
- ↑ Cleveland, William S.. Visualizing Data. Hobart Press, 1993. ISBN 0-9634884-0-6.
- ↑ Peter Dalgaard. Introductory Statistics with R. Springer. ISBN 0-387-95475-9.
- ↑ Paul Murrell. R Graphics. Chapman & Hall/CRC, 2005. ISBN 1-58488-486-X.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
 | Bu maqola birorta turkumga qoʻshilmagan. Iltimos, maqolaga aloqador turkumlar qoʻshib yordam qiling. (Aprel 2024) |