Novaya Zemlya

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
(Novaya zemlyadan yoʻnaltirildi)

Novaya zemlyaShim. Muz okeanidagi arxipelag. Barens va Karadengizlari orasida, RF Arxangelsk viloyati tarkibida. Matochkin Shar boʻgʻozi (eni 2–3 km) ajratib turadigan 2 katta orol — Shimoliy va Janubiy orollardan va bir kancha mayda orollardan tarkib topgan. Jan.-gʻarbdan shim.-sharqqa taxminan 1000 km choʻzilgan. Maydoni 83 ming km² dan ziyod. N.Z. Ural-Payxoy burmali oblastining shim. davomi hisoblanadi. Paleozoy davrining yotqiziqlaridan tarkib topgan. Muzlik, delyuviy, dengiz, torf-botqoq yotqiziqlari keng tarqalgan. Eng baland joyi 1547 m. Hamma joyda koʻp yillik toʻngib yotgan muzloq yerlar bor. Iqlimi dengiz ark-tika iqlimi, sovuq. Kishi uzok va so-vuq (—40° gacha), kuchli shamol (tezligi 40–50 m/sek) va boʻronlar boʻladi. Avg.ning oʻrtacha temperaturasi shim.da 2,5°dan jan.da 6,5°gacha. Yiliga 300–600 mm yogʻin tushadi. Muzning qalinligi 300 m dan ortiq. Orollarning bir qismi tundra zonasida. Koʻp joylar botqoq. Yoʻsinlishaynik oʻsadi. Sut emizuvchilardan qutb tulkisi, lemming, shimol bugʻusi, oq ayiq; dengizlarda nerpa, dengiz quyoni, Grenlandiya tyuleni, morj, beluxa, treska, seld bor. Yezda qushlar uchib keladi.[1]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil