Neonatsizm

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Neonatsizm Ikkinchi jahon urushidan keyingi millatchilik va irqchilik bilan bogʻliq jangari, ijtimoiy va siyosiy harakatlarni oʻz ichiga oladi. Ushbu oqim ekstremistlari natsistlar mafkurasini qayta tiklash intilishadi. Neonatsistlar oʻz mafkurasini qora tanlilar ustidan nafrat orqali oq tanlilar ustunligini targʻib qilish, irqiy va diniy qarashlarni cheklash (antisemitizm va islomofobiya) va fashistik davlat yaratish haqidagi gʻoyalar bilan ifodalashadi[1][2].

Neonatsizm global hodisa boʻlib, koʻplab mamlakatlarda va xalqaro tarmoqlarda uyushgan vakillikka ega. Ushbu vakillik natsistlar taʼlimotidan, jumladan, antisemitizm, ultramillatchilik, irqchilik, ksenofobiya, ablizm, gomofobiya, antiromanizm, antikommunizm va „Toʻrtinchi Reyx“ ni yaratish kabi jihatlarni oʻz ichiga oladi. Neonatsistlar xolokostni (Gitler yahudiylarni qirib tashlaganini) inkor etishadi.

Neonatsistlar muntazam ravishda fashistlarning ramzlarini namoyish etadilar va Adolf Gitler va boshqa natsistlar rahbarlari dohiy deb biladilar. Ayrim Yevropa va Lotin Amerikasi mamlakatlarida qonunlar natsistlar tarafdori, irqchilik, antisemit yoki gomofobik qarashlarni ifodalashni taqiqlaydi. Yevropa mamlakatlarida (ayniqsa, Germaniyada) neonatsizmga chek qoʻyish maqsadida natsistlarga tegishli koʻplab ramzlar taqiqlangan.

Taʼrifi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Neonatsizm atamasi Ikkinchi jahon urushidan keyingi har qanday jangari, ijtimoiy yoki siyosiy harakatlarni irqchilik va millatchilik mafkurasi orqali toʻliq yoki qisman jonlantirishga harakat qiladi. "Neonatsizm" atamasi ushbu harakatlarning mafkurasiga ham tegishli boʻlishi mumkin, ular natsistlar taʼlimotidan, jumladan, ultramillatchilik, antikommunizm, irqchilik, ablizm, ksenofobiya, gomofobiya, anti-ruminizm, antisemitizm kabi elementlarni olishi mumkin. Toʻrtinchi Reyx, Xolokostni inkor etish, shuningdek, natsistlarning timsollari va Adolf Gitlerni dohiy sanash kabi umumiy xususiyatlarga egadir. Neonatsizm oʻta oʻng siyosat va oʻng qanot ekstremizmning oʻziga xos shakli hisoblanadi.

Taʼlimot[tahrir | manbasini tahrirlash]

Neonatsist yozuvchilar 20-asrda anglosferada mashhur boʻlgan. Ular, birinchi navbatda, darvinizm ilhomlantirgan materialistik ilmiy irqchilikdan tashqariga chiqadigan ruhiy, ezoterik irq taʼlimotini ilgari suradilar. Neonatsist irqchilikning rivojlanishiga taʼsir koʻrsatgan shaxslar, Migel Serrano va Julius Evola tanqidchilar tomonidan taʼriflangan yozuvchilar. Oriylarning ajdodlari uzoq oʻtmishda, hozirgi holatidan ancha yuqori darajada boʻlgan, „tellurik“ xalqlar bilan aralashib ketganligi sababli „involyutsiya“dan aziyat chekkan, deb daʼvo qilinadi. Ushbu nazariya doirasida, agar „Aryanlar“ uzoq oʻtmishdagi Oltin asrga qaytishi kerak boʻlsa, ular qon xotirasini uygʻotishlari shart hisoblanadi. Koʻpincha asl oriylar kelib chiqishi yerdan emasligi daʼvo qilinadi. Bu kabi nazariyalar Gnostisizm va Tantrizmdan taʼsirlanib, Ahnenerbe ishiga asoslanadi. Ushbu irqchilik nazariyasi doirasida yahudiylar oliyjanoblik, poklik va goʻzallikning antitezisi sifatida qabul qilinadi.

Ekologik muhit bilan bogʻliqlik[tahrir | manbasini tahrirlash]

Neonatsizm odatda ekologiyaning qon va tuproq oʻzgarishiga mos keladi. Bu chuqur ekologiya, organik harakat va hayvonlarning protektsionizmi bilan umumiy mavzularga egadir[3][4]. Baʼzan „ekofashizm“ deb ataladigan bu tendensiya 1933-yildan 1942-yilgacha oziq-ovqat vaziri boʻlgan Richard Valter Darre tomonidan asl nemis natsizmi sifatida ifodalangan[5].

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Germaniya va Avstriya, 1945-1950-yillar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Fashistlar Germaniyasi magʻlubiyatga uchragach, hukmron partiya — natsizmning siyosiy mafkurasi butunlay parokanda boʻladi. Milliy sotsialistik nemis ishchilar partiyasining (MSNIP) eng soʻnggi rahbari Martin Bormann edi. U 1945-yil 2-mayda Berlin jangi paytida vafot etadi, ammo Sovet Ittifoqi uning oʻlimini butun dunyoga oshkor qilmaydi va uning yakuniy taqdiri koʻp yillar davomida sir boʻlib qoladi. Gitlerning oʻzi haqida, u yashirincha urushdan omon qolgan va Janubiy Amerikaga yoki boshqa joyga qochib ketgan, degan fitna nazariyalari paydo boʻlgan.

Ittifoqchilar nazorati kengashi 1945-yil 10-oktabrda MSNIPni rasman tarqatib yuboradi. Bu holat „eski“ natsizmning tugashini sifatidan nishonlandi. Denasifikatsiya jarayoni boshlandi va Nyurnberg sudlari boʻlib oʻtdi. Unda koʻplab yirik rahbarlar va mafkurachilar 1946-yil oktabriga qadar oʻlimga hukm qilindi, boshqalari oʻz joniga qasd qilishdi.

Otto Ernst Remer, Vermaxt. Urushdan keyingi Sotsialistik Reyx partiyasining generali va rahbari.

Sharqda ham, Gʻarbda ham omon qolgan sobiq partiya aʼzolari va harbiy faxriylar yangi voqelikka oʻzlashadilar va „neonatsizm“ni qurishdan manfaatdor boʻlmaydilar. Biroq, 1949-yilgi Gʻarbiy Germaniya saylovlarida Frits Rösler kabi bir qator natsistlar himoyachilari 5 nafar saylangan milliy konservativ Deutsche Rechtspartei tarkibiga qabul qilinishadi. Rössler va boshqalar Otto Ernst Remer boshchiligidagi yanada radikal Sotsialistik Reyx partiyasini (SRP) yaratish uchun ketishdi. Sovuq urush boshlanishida SRP AQShga nisbatan Sovet Ittifoqini afzal koʻrdi. 

Avstriyada milliy mustaqillik tiklandi. MSNIPni qayta tiklashga boʻlgan har qanday urinishlar aniq jinoyat deb eʼlon qilinadi. Gʻarbiy Germaniya konstitutsiyaga zid deb belgilangan partiyalarni nishonga olish uchun xuddi shunday qonunni qabul qiladi. Asosiy Qonunning 21-moddasi 2-bandi, 1952-yilda SRPni liberal demokratiyaga qarshi boʻlganligi uchun taqiqlaydi.

Natijada, nemis neonatsizmida yangi paydo boʻlgan harakatning baʼzi aʼzolari Deutsche Reichspartei'ga qoʻshilishadi. Ular orasida eng koʻzga koʻringan shaxs Hans-Ulrix Rudel edi. Yosh aʼzolar Wiking-Jugend sifatida „Yosh Gitlerlar“ jamiyatidan keyin modellashtirilgan. Deutsche Reichspartei 1953-yildan 1961-yilgacha boʻlgan saylovlarda har safar taxminan 1 % ovoz olishga erishishgan. Rudel ezoterik natsizm tarafdori boʻlgan fransuz Savitri Devi bilan doʻstlashadi. 1950-yillarda u uchinchi Reyxning mashhur joylari haqida „Pilgrimage“ (1958) va Adolf Gitler Vishnu xudosining siymosini tavsiflagan"Chaqmoq va quyosh" (1958) kabi bir qator kitoblarni yozgan. Natsizmni uning tub ildizlariga qayta yoʻnaltirishda u yolgʻiz boʻlmagan. Artgemeinschaft SS sobiq aʼzosi Vilgelm Kusserow tomonidan asos solingan va yangicha butparastlikni targʻib qilishga uringan. Germaniya Demokratik Respublikasida (Sharqiy Germaniya) SAning sobiq aʼzosi Vilgelm Adam Germaniya Milliy Demokratik partiyasiga asos soladi. U 1945-yilgacha fashistlar partiyasi tomonidan jalb qilinganlarga murojaat qiladi va ularni yana oʻta oʻngni qoʻllab-quvvatlash yoki antikommunistik Gʻarb ittifoqchilariga murojaat qilish vasvasasiga tushmasliklari uchun siyosiy vosita bilan taʼminlaydi. Iosif Stalin ulardan nemis siyosatida yangi pro-sovet va gʻarbga qarshi keskinlikni yaratish uchun foydalanmoqchi edi[6]. Sovet diplomati Vladimir Semyonovning soʻzlariga koʻra, Stalin hatto ularga oʻzlarining Völkischer Beobachter gazetasini nashr etishda davom etishlariga ruxsat berishni taklif qilgan[6]. Avstriyada boʻlganida, sobiq SS aʼzosi Vilgelm Lang Vena Lodge deb nomlanuvchi ezoterik guruhga asos solgan; u natsizm va okkultizmni, masalan, Qora Quyosh va qutb muzliklari ostidagi Uchinchi Reyxning omon qolish koloniyalari gʻoyalarini ommalashtira boshlaydi. 

Germaniya ijtimoiy ittifoqi rahbari Otto Shtrasser 1950-yillarning oʻrtalarida surgundan Germaniyaga qaytadi.

Sovuq urush boshlanishi bilan ittifoqchi kuchlar denasifikatsiyaning bir qismi sifatida shaxslarni jinoiy javobgarlikka tortishga qiziqishlarini yoʻqotdilar[7]. 1950-yillarning oʻrtalarida bu yangi siyosiy muhit Qora frontga asos solgan MSNIPning chap tomonidagi NS faoli Otto Strasserga surgundan qaytishga imkon beradi. 1956-yilda Shtrasser Qora frontning vorisi sifatida Germaniya ijtimoiy ittifoqiga asos solib, strasserlarning „millatchi va sotsialistik“ siyosatini ilgari suradi. 1962-yilda qoʻllab-quvvatlanmaganligi sababli tarqatib yuboriladi. Uchinchi Reyx bilan bogʻlangan boshqa guruhlar Vaffen-SS faxriylarining manfaatlarini ilgari surish va ularni yangi demokratik jamiyatda reabilitatsiya qilishga bagʻishlangan HIAG va Stille Hilfe edi. Biroq, ular natsizmni tiklashga urinayotganliklarini daʼvo qilmaydilar, aksincha, sotsial-demokratlar va xristian demokratlar bilan ishlaydilar.

Uchinchi Reyx davrida xizmat qilgan koʻplab byurokratlar urushdan keyin ham Germaniya maʼmuriyatida xizmat qilishda davom etadilar. Simon Wiesenthal markazi maʼlumotlariga koʻra, nemis fayllarida qayd etilgan 90 000 dan ortiq fashistlar urush jinoyatchilarining koʻpchiligi kansler Konrad Adenauer davrida yuqori lavozimlarda xizmat qilishgan. 1960-yillarga qadar sobiq konslager xodimlari Gʻarbiy Germaniya tomonidan Belzec sudida, Frankfurt Osventsim sudlarida, Treblinka sudlarida, Chelmno sudlarida va Sobibor sudlarida taʼqib qilinmasdan qolishgan[8]. Biroq, hukumat natsistlarga oʻz eʼtiqodlarini ochiq ifoda etishni taqiqlovchi qonunlar qabul qilgan edi.

Umumjahon milliy sotsializmi, 1950—1970-yillar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Neonatsizm Germaniyadan tashqarida, shu jumladan Ikkinchi Jahon urushi paytida Uchinchi Reyxga qarshi kurashgan mamlakatlarda oʻz ifodasini topadi va baʼzan nemis millatchiligi qismlaridan tashqarida umumyevropa yoki „universal“ xususiyatlarni qabul qiladi. Uslublar va hatto dunyoqarashlari turlicha boʻlgan ikkita asosiy tendensiya amerikalik Frensis Parker Yokki tarafdorlari boʻlib, u Amerikaga qarshi boʻlgan va umumyevropa millatchiligi tarafdori boʻlgan amerikalik Jorj Linkoln Rokvell tarafdorlari edi[9].

Neospengler yozuvchi Yokki „XX asr qahramoni“ (yaʼni Adolf Gitler) ga bagʻishlangan „Imperium: Tarix va siyosat falsafasi“ (1949) asarini yozgan va Yevropa ozodlik frontiga asos solgan. Uni koʻproq Yevropa taqdiri qiziqtirardi. Shu maqsadda u Amerika madaniyatiga qarshi milliy bolshevik qizil-jigarrang ittifoqni yoqlab chiqadi va 1960-yillarning SS faxriysi Jan-Fransua Tiriart kabi shaxslarga taʼsir koʻrsatadi. Yokki, shuningdek, arab millatchiligini, xususan Gamal Abdel Nosirni yaxshi koʻrardi va Fidel Kastroning Kuba inqilobini ijobiy, u erga tashrif buyurgan amaldorlar sifatida koʻradi. Yokkining qarashlari Otto Ernst Remer va radikal anʼanaviy faylasuf Yuliy Evolani hayratda qoldiradi. U doimiy ravishda FQB tomonidan taʼqib qilingan va oxir-oqibat 1960-yilda oʻz joniga qasd qilishdan oldin hibsga olingan. Mamlakatda Yokkining eng katta xayrixohlari Milliy Uygʻonish partiyasi edi, jumladan Jeyms X. Madol, X. Keyt Tompson va Yustas Mullins (protégé). Ezra Pound) va Uillis Kartoning Ozodlik qabulxonasi.

Amerikalik konservator Rokvell yahudiyga qarshi boʻlishdan oldin birinchi marta antikommunizm va irqga qarshi integratsiya harakatlarida siyosiylashgan. Raqiblarining uni „natsist“ deb ataganiga javoban, u MSNIPning estetik elementlarini teatrlashtirilgan tarzda oʻzlashtirib, moʻljallangan haqoratga „egalik“ qiladi. 1959-yilda Rokvell Amerika fashistlar partiyasiga asos soladi va oʻz aʼzolariga Uchinchi Reyx bayrogʻini koʻtarib, SA uslubidagi jigarrang koʻylaklarda kiyinishni buyuradi. Yokkidan farqli oʻlaroq, u amerikaparast boʻlgan va FBR soʻrovlari bilan hamkorlik qilgan, garchi ular qisqa razvedka „jigarrang qoʻrquv“ paytida Nosir Misrining agentlari ekanligiga notoʻgʻri eʼtiqod qilgani uchun COINTELPRO tomonidan nishonga olingan[10]. Keyinchalik Amerika oq millatchiligining yetakchilari SNP orqali siyosat boshiga kelishadi, jumladan, oʻsmir Devid Dyuk va Milliy Alyansdan Uilyam Lyuter Pirs, garchi ular tez orada neonatsizm bilan oʻzini aniq identifikatsiya qilishdan uzoqlashadilar. 

1961-yilda Butunjahon milliy sotsialistlar ittifoqi Kotsvold deklaratsiyasini qabul qilingan hamda Britaniya milliy sotsialistik harakatiga Rokvell va Kolin Jordan tomonidan asos solingan. Fransiyalik sotsialist Fransuaza Dior Jordan va uning oʻrinbosari Jon Tyndall va uchrashuvda ishtirok etgan Savitri Devining doʻsti bilan ishqiy munosabatda boʻlgan. Milliy Sotsialistik Harakat kvazi-SA formasini kiyib yurgan. Yahudiy 62 guruhi bilan koʻchadagi mojarolarda qatnashgan. 1970-yillarda Tyndallning neonatsizm bilan oldingi aralashuvi u boshchiligidagi Milliy frontga qaytib keladi, chunki ular immigratsiyaga qarshi populizm toʻlqinini va Britaniya milliy tanazzulidan xavotirlarni koʻtarishga harakat qilishadi. 1974-yilda „Ushbu hafta“ va 1978- yildagi „Dunyo harakatda“ telekoʻrsatuvlari ularning neonatsistlarning nasl-nasabini koʻrsatadi va ularning saylov imkoniyatlariga putur yetkazadi. 1967-yilda Rokvell undan nozori boʻlgan sobiq partiya aʼzosi tomonidan oʻldirilgan. Mattias Kohl SNP nazoratini oʻz qoʻliga oladi va Savitri Devi tomonidan kuchli taʼsirlanib, uni asta-sekin Yangi tartib deb nomlanuvchi ezoterik guruhga aylantiradi. 

Franko Ispaniyasida baʼzi SS qochqinlari, xususan, Otto Skorzeni, Léon Degrel va Klaus Barbining oʻgʻli Barselonada Uchinchi Reyxning kechirim soʻzlarini tarqatuvchi tashkilot CEDADE (Círculo Español de Amigos de Europa) bilan bogʻlanishadi. Ular Fransiyadagi Mark Fredriksendan Meksikadagi Salvador Borregogacha boʻlgan neonatsist himoyachilari bilan kelishib olishgan. Post-fashistik Italiya ijtimoiy harakatida „Qoʻrgʻoshin yillari“ da ishtirok etgan Ordine Nuovo va Avanguardia Nazionale kabi parchalangan guruhlar natsizmni havola deb hisoblashgan. Franko Freda "natsist- maoizm " sintezini yaratadi.

Germaniyaning oʻzida turli xil Uchinchi Reyx nostalgik harakatlar 1964-yilda Germaniya Milliy Demokratik partiyasi va 1967-yilda Avstriyada Milliy Demokratik partiya atrofida MSNIP oʻtmishining asosiy xayrixohlari sifatida birlashadi. 

Holokostni inkor etish va submadaniyatlar, 1970-1990-yillar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Holokostni inkor etish, olti million yahudiylar Uchinchi Reyx va Adolf Gitlerning rasmiy siyosati sifatida ataylab va muntazam ravishda yoʻq qilinmaganligi haqidagi daʼvo 1970-yillarda neonatsizmning yanada yorqin xususiyatiga aylanadi. Bu vaqtgacha Holokostni inkor etish neonatsistlar orasida uzoq vaqtdan beri mavjud boʻlgan, ammo u hali bibliografik kanon bilan nazariya sifatida tizimli ravishda ifoda etilmagan edi. Holokostni inkor etishning baʼzi yirik nazariyotchilari (oʻzlarini „revizionistlar“ deb ataydilar) shubhasiz neo-natsistlar deb tasniflanishi mumkin (garchi Devid Irvingning baʼzi asarlari Gitler va noshir Ernst Zündelga nisbatan, xalqaro neonatsizmga nisbatan, aniq hamdardlik bilan munosabatda boʻlgan boʻlsa-da). Ammo Holokostni inkor etishning neonatsistlar asosiy qiziqishi keng jamoatchilik oldida siyosiy mafkurasini qayta tiklashga yordam berishiga umid qilishdan iborat edi. Olti million haqiqatan ham oʻlganmi? Richard Verralning (1974) va Artur Butsning Yigirmanchi asrning yolgʻonlari (1976) holokostni inkor etuvchi materiallarning mashhur namunalaridir.

1970-yillarda Flamand faollari guruhi Vlaamse Militanten Ordening radikallashuvi xalqaro neonatsizmni kuchaytiradi.

Bu vaqt ichida xalqaro neonatsizmdagi asosiy oʻzgarishlar Vlaamse Militanten Orde radikallashuvini, sobiq Gitler Yugend aʼzosi Bert Eriksson boshqaruvi ostida, oʻz ichiga oladi.Ular yillik konferentsiyani oʻtkazishni boshlaydilar. „Iron Pilgrimage“Diksmuideʼda, bu butun Yevropadan va undan tashqaridagi qarindosh ideologlarni jalb qiladi. Bundan tashqari, Gari Lauk boshchiligidagi NSDAP/AO 1972-yilda Qoʻshma Shtatlarda paydo boʻladi va Rockwellite WUNS ning xalqaro taʼsiriga qarshi chiqadi. Lauk tashkiloti Daniya milliy sotsialistik harakati Povl Riis-Knudsen va turli nemis va avstriyalik arboblarni qoʻllab-quvvatlay boshlaydi. „Milliy Demokratik“ partiyalar juda burjua va natsistlar yoʻnalishida yetarli emas deb hisoblaydilar. Bunga 1977-yilda asos solingan ANS/NS aʼzosi Maykl Kyunen, Kristian Uorch, Bela Evald Althans va Gotfrid Kyussellar german Toʻrtinchi Reyxini oʻrnatishga chaqirdilar. Baʼzi ANS/NS aʼzolari NATOning Germaniyadagi bazalariga harbiylashtirilgan hujumlarni rejalashtirgani va Rudolf Xessni Spandau qamoqxonasidan ozod qilishni rejalashtirgani uchun qamoqqa tashlangan. Tashkilot 1983-yilda Ichki ishlar vaziri tomonidan rasman taqiqlangan.

1970-yillarning oxirlarida neonatsizm bilan Britaniya submadaniyati (skinxedlar) bogʻlana boshladi. Ishchi sinfiga havolalar bilan erkaklarga xos qoʻpol va tajovuzkor obrazni tasvirlab, baʼzi skinxedlar Maykl Maklaflin (Kolin Jordanning vorisi) boshchiligidagi Britaniya Harakatiga qoʻshilishadi. Boshqalari esa Milliy frontning „Kommunizmga qarshimiz“ loyihasi bilan bogʻlanishadi. Ushbu loyihada ishtirok etgan eng muhim musiqiy guruh Ian Styuart Donaldson boshchiligidagi Skrewdriver edi. BMning sobiq aʼzosi Nikki Kreyn bilan birgalikda Donaldson 1987-yilda xalqaro Blood & Honor tarmogʻiga asos solgan. 1992-yilga kelib bu tarmoq Garold Kovingtonning yordami bilan harbiylashtirilgan qanotni ishlab chiqdi. Neonatsistlarning skinxed harakati Hammerskins kabi guruhlar bilan Qoʻshma Shtatlarga tarqala boshlaydi. U 1986-yildan boshlab Oq Aryan Qarshiligi tashkilotida Tom Metsger tomonidan ommalashtiriladi. Oʻshandan beri u butun dunyo boʻylab tarqaladi. Romper Stomper (1992) va American History X (1998) kabi filmlar neonatsizm va skinxedlar sinonim ekanligi haqidagi jamoatchilik fikriga tuzatish kiritadi.

Serrano aryan-giperborey qonini „ Qora quyosh nuri“ deb ataladi. Bu belgi SS diniy saytida Wewelsburg qal’asida topilgan.

Chililik sobiq diplomat Migel Serrano Karl Yung, Otto Rahn, Vilgelm Landig, Julius Evola va Savitri Devi asarlarini birlashtirish va allaqachon mavjud nazariyalarni rivojlantirish uchun qurilgani sababli, ezoterik darajada yangi oʻzgarishlar ham paydo boʻla boshlaydi. Serrano 1930-yillarda Chili Milliy Sotsialistik Harakatining aʼzosi boʻlgan va neonatsizmning dastlabki kunlaridanoq u butun Yevropa va undan tashqarida muhim shaxslar bilan aloqada boʻlgan. Shunga qaramay, u Salvador Allende yuksalishigacha koʻplab mamlakatlarda elchi boʻlib ishlaydi. 1984-yilda u Adolf Gitler: Yakuniy sahifa kitobini nashr ettiradi. Serrano, Aryanlar Oriy Irq tashkilotiga asos solgan va Bodhisattvas'ın qahramonona hayotini oʻtkazgan ekstragalaktik mavjudotlar ekanligiga, yahudiylar esa Demiurge tomonidan yaratilgan va faqat qoʻpol materializm bilan shugʻullangan deya daʼvo qiladi. Serranoning taʼkidlashicha, agar giperboreiyaliklar qonlarini (goʻyoki Qora Quyosh nuri) tozalab, „ qon xotirasini“ tiklasalar, yangi Oltin asrga erishish mumkin, deya hisoblashadi. Undan oldingi Savitri Devi singari, Serranoning asarlari neonatsizmda asosiy manbaga aylanadi.

Temir pardaning koʻtarilishi, 1990-yillar — hozirgi kunlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

1990-yillarning boshlarida Berlin devorining qulashi va Sovet Ittifoqining parchalanishi bilan neonatsizm oʻz gʻoyalarini Sharqda yoya boshladi. Chunki gʻalaba qozongan liberal tuzumga dushmanlik yuqori, revanshizm esa keng tarqalgan tuygʻu edi. Rossiyada, 1990-yillar boshidagi tartibsizliklar paytida, KGB qatʼiy tarafdorlari, pravoslav neotsorizm nostaljilari (yaʼni, Pamyat) va ochiq neonatsistlarning amorf aralashmasi bir xil lagerda birga tarqalib ketgan. Ularni Amerika Qoʻshma Shtatlari taʼsiriga qarshilik, Mixail Gorbachyovning perestroika merosini liberallashtirishga qarshi va yahudiy masalasida birlashtirgan Sovet sionologiyasi yahudiylarga qarshi yanada aniqroq kayfiyat bilan birlashdi. Buni ifodalovchi eng muhim tashkilot Aleksandr Barkashov boshchiligidagi Rossiya milliy birligi boʻlib, u erda qora kiyim kiygan ruslar ruslar uchun Rossiya bayrogʻi ostida Svastika tasvirlangan qizil bayroq bilan yurishgan . Bu kuchlar 1993-yildagi Rossiya konstitutsiyaviy inqirozi paytida Rossiya Oliy Kengashini Boris Yeltsindan qutqarish uchun soʻnggi harakatda birlashdilar. Rossiyada, yangi mustaqil sobiq Sovet davlatlarida boʻlib oʻtgan voqealar kabi, endi SS koʻngillilarini har yili xotirlash tadbirlari oʻtkazilmoqda; ayniqsa, Latviya, Estoniya va Ukrainada.

Milliy bolsheviklar partiyasi aʼzolari. „Nazbols“ natsist estetikasidan foydalangan holda oʻta millatchilik mavzularini mahalliy rus muhitiga moslashtiradi.

Rossiyadagi voqealar Germaniya neonatsizmini hayajonga soladi, ular goʻyoki „dekadent“ atlantik kuchlariga qarshi Berlin — Moskva ittifoqini orzu qilishgan. Remer davridan beri mavzu boʻlgan orzu. Zündel Rossiyaga tashrif buyuradi va sobiq KGB generali Aleksandr milliy birligining boshqa aʼzolari bilan uchrashadi. Ushbu dastlabki intilishlarga qaramay, xalqaro neonasizm va uning ultra-millatchilikdagi yaqin boʻlinmalari Yugoslaviya parchalanishining bir qismi sifatida 1992-1995-yillardagi Bosniya urushi tufayli boʻlinib ketishdi. Boʻlinish asosan etnik va mazhablarga bogʻliq boʻladi. Nemislar va fransuzlar asosan Gʻarbiy katolik xorvatlarini qoʻllab-quvvatladilar (Laukning NSDAP/AO koʻngillilarni chaqiradi, bunga Kyunenning Erkin nemis ishchilar partiyasi javob beradi va fransuzlar „ Jak Doriot guruhi“ ni tuzdilar), ruslar va yunonlar esa qoʻllab-quvvatladilar. pravoslav serblari (jumladan, Barkashovning Rossiya milliy birligidan ruslar, Eduard Limonovning Milliy bolsheviklar fronti va „Oltin tong“ aʼzolari Gretsiya koʻngilli gvardiyasiga qoʻshildi). Haqiqatan ham, milliy bolshevizmning tiklanishi ochiq rus neonatsizmidan momaqaldiroqning bir qismini oʻgʻirlashga muvaffaq boʻldi, chunki oʻta millatchilik Adolf Gitler oʻrniga Iosif Stalinni hurmat qilish bilan bogʻlangan va shu bilan birga natsist estetikasi bilan ishora qilgan.

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ Gay, Kathlyn (1997) Neo-Nazis: A Growing Threat. Enslow. p. 114. ISBN 978-0894909016. Quote: "Neo-Nazis … use fear and violence in their efforts to destroy minorities. Their goal is to establish a „superior“ society."(emphasis added)
  2. ↑ Staff (ndg) „Ideologies: Neo Nazi“ Southern Poverty Law Center. Quote: „While some neo-Nazi groups emphasize simple hatred, others are more focused on the revolutionary creation of a fascist political state.“ (emphasis added)
  3. ↑ „Neo-Nazis cloak themselves in eco-rhetoric“. DW (8-fevral 2015-yil).
  4. ↑ „Darker Shades of Green“. Red Pepper (8-fevral 2015-yil).
  5. ↑ „Fascist Ecology: The "Green Wing" of the Nazi Party and its Historical Antecedents“. Peter Staudenmaier (8-fevral 2015-yil).
  6. ↑ 6,0 6,1 Zubok, V. M. (Vladislav Martinovich). A failed empire: the Soviet Union in the Cold War from Stalin to Gorbachev. Chapel Hill: University of North Carolina Press, 2007 — 89–90 bet. ISBN 978-0-8078-3098-7. OCLC 86090559. 
  7. ↑ Evans, Richard J.. The Third Reich at War, The Third Reich Trilogy. Penguin Books, 2008 — 747–48 bet. ISBN 978-0-14-311671-4. 
  8. ↑ Rückerl, Adalbert. NS-Prozesse. Karlsruhe, Germany: Verlag C F Muller, 1972 — 132 bet. ISBN 978-3788020156. 8-sentabr 2013-yilda qaraldi. „Adalbert Rückerl, head of the Central Bureau for the Prosecution of National Socialist Crimes observed that because of the 1968 Dreher's amendment (§ 50 StGB), 90% of all Nazi war criminals in Germany enjoyed total immunity from prosecution.“ 
  9. ↑ Some of the fascistic old-guard from the pre-war ultra-nationalist movements were more skeptical of the benefits of the Rockwell-Jordan uniform scene. Oswald Mosley of the Union Movement described Jordan as, „a midget trying to walk in the boots of giants.“ Meanwhile, Yockeyism leaned more to the left than the „official“ fascistic Pan-Europeanism of those which would become the European Social Movement. The latter associated with Mosley, Maurice Bardèche and others upheld a strictly „neither East, nor West“, third position in regards to Soviet and American power.
  10. ↑ While the intelligence claims in regards to the Rockwell’s American costume group proved unfounded, a number of actual German Nazis did relocate to the Middle East, some converted to Islam and changed their names; particularly Egypt and Syria. This includes Johann von Leers, Alois Brunner, Aribert Heim, Franz Stangl, Gerhard Mertins, Hans Eisele, Walter Rauff, Artur Schmitt and others. The father of Neo-Nazism, Otto Ernst Remer, also fled to Egypt, then Syria during the 1950s.

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Neonatsizm&oldid=3998680" dan olindi