Muzli choy

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Limonli muzli choy

Muzli choy (yoki muzli choy[1]) - sovuq choyning bir turi hisoblanadi. Odatda muz solingan stakanda iste'mol qilinsa-da, u sovugan yoki sovutilgan har qanday choyga tegishli bo'lishi mumkin. U shakar, sirop va olma bo'laklari bilan yanada shirin bo'lishi mumkin. Muzli choy, shuningdek, limon, malina, olma, shaftoli, apelsin, qulupnay va olcha kabi xushbo'y mevalarni sirop bilan aralashtirilishi natijasida tayyorlanadigan mashhur ichimlikdir.

Ko'pgina muzli choylar o'z ta'mini choy barglaridan olsa (Camellia sinensis), o'simlik choylari ba'zan sovuq holda beriladi va ular ham muzli choy deb ataladi. Muzli choy ba'zan past haroratda (quyoshda bir soat, 80 to 100 °C (176 to 212 °F) choy barglarini uzoq vaqt davomida pishirish orqali tayyorlanadi. Bu retsept quyosh choyi sifatida keng tanilgan.

Madaniy o'zgarishlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Avstriya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Muzli choy Avstriyada juda mashhur bo'lib, odatda Eistee (muz choyi) deb nomlanadi. Odatda ushbu choy qattiq shirinliklar bilan birga tanovul qilinadi. Eng mashhur ishlab chiqaruvchilardan Pfanner va Rauchlar dunyoga mashxur.

Belgiya va Gollandiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Belgiya, Niderlandiya (ijsthee) va Yevropaning boshqa hududlarida "Ice-Tea" 1978-yildan beri Lipton markasi ostida sotiladigan gazlangan muzli choy. Shuningdek, ular "Ice Tea" brendi ostida boshqa gazsiz muzli choylarni ham dunyo bo'ylab sotadilar.

Braziliya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Braziliya, xususan, Rio-de-Janeyroda eng mashhur yahna ichimliklardan biri mate yoki cha mate hisoblanadi. Argentinaliklar yoki gaucho mate (shuningdek, chimarrao deb ham ataladi)dan farqli o'laroq, karioka renderi muzli va juda shirin holda iste'mol qilinadi. O'zgacha lazzat beruvchi ohak sharbati (limon emas), Rioda "mate com limão" nomi bilan ataladi. Bu mahalliy plyaj madaniyatining bir qismi bo'lib, u yerda piyoda sotuvchilar tomonidan portativ sovutgichlarda sotiladi. Mate ichimligini uyda mustaqil tayyorlash uchun unga qo'shiladigan quritilgan barglarini supermarketlardan sotib olish mumkin. Eng mashhur brend Leão bo'lib, asli Parana shahrida, keyinchalik The Coca-Cola kompaniyasi tomonidan sotib olingan. Odatda muzlatgichda bir kechada qoldiriladi. Leão, shuningdek, gazsiz alkogolsiz ichimlik sifatida ham sotiladi.

Bolgariya, Vengriya va Ruminiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Garchi an'anaviy tarzda ishlab chiqarilmasa ham (odatda issiq choyga limon va shakar yoki asal qo'shiladi), muzli choy 1989-1990-yillarda Sharqiy blok qulagandan keyin bu mamlakatlarda mashhur bo'ldi. Muzli choy asosan do'konlarda mavjud bo'lib, ular Lipton va Nestea kabi kompaniyalar tomonidan ishlab chiqiladi va sotiladi.

Kanada[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kanadada muzli choy deganda limon bilan xushbo'ylangan, shirin muzli choyni tushuniladi. Muzli choyni uyda mustaqil ichimlik kukunidan ham tayyorlash mumkin. Lekin u odatdagidek boshqa alkogolsiz ichimliklar bilan bir qatorda bitta shisha yoki bankalarda sotiladi. AQShdan farqli o'laroq, Kanadada muzli choy issiq choyga alternativa sifatida ko'rilmaydi. Shirin ta'mga ega yashil choylar malina, shaftoli yoki anor mevalari bilan boyitilgan choylar marketing sohasi vakillarining say-harakatlari natijasida keng ommalashgan. Shirin muzli choy ko'pincha Arizona, Nestlé (Nestea) va Brisk kabi kompaniyalar tomonidan tayyorlangan boshqa alkogolsiz ichimliklarga alternativa sifatida xizmat qiladi. Ko'pgina sog'lom oziq-ovqat do'konlarida qo'shimchalarsiz to'liq bargli choydan tayyorlangan muzli choylar mavjud. Yangi tayyorlangan muzli choyni, odatda, kichikroq restoranlarda ham topish mumkin. Kukunli yoki muzlatilgan muzli choy foydalanish qulayligi jihatidan uyda keng tarqalgan preparatdir.

Xitoy[tahrir | manbasini tahrirlash]

Choy berishning an'anaviy usuli bo'lmasa-da, muzli choy hatto qishloq joylarida ham 1980-yillarning oxiridan boshlab konservalangan yoki shisha idishlardagi choy bilan mashhur bo'ldi. Choyning ko'p navlari, jumladan, yashil choy qadoqlangan ko'rinishda do'konlarda sotiladi. Ko'pgina oilalar muzli choyni odatda oz miqdorda kuchli issiq choyga ko'p muz qo'yish yoki issiq choyni muzlatgichga bir muddat qo'yish orqali tayyorlaydilar. Muzli choyning keng tarqalgan turlariga qora, yashil, oolong choyi va ko'plab shifobaxsh o'tlari kiradi. Muzli o'simlik choylari, ayniqsa, issiq yozda mashhur bo'lib, u yerda "yin" (yēng) yoki sovutuvchi o'tlar choy tayyorlash uchun ishlatiladi, masalan, xrizantema, kuding choyi (kāngīči) va boshqalar buning yorqin dalilidir. Sovutilgan choy (lekin hali ham issiq) qadimgi davrlarda ham mashhur bo'lgan. Sovutgichli choy faqat Kommunistik partiyaga siyosiy aloqador bo'lganlar uchungina mavjud edi. 1990-yillarda cheklangan kapitalizmning kiritilishi va bozorlarning ochilishi birinchi marta muzlatgichni oddiy aholiga taqdim etish imkoniyatini berdi. Xitoyda dastlab muzlatgichga egalik 1997-yildagi shahar oilalarining atigi 7%ga to'g'ri kelgan bo'lsa, keyinchalik bu ko'rsatkich 2009-yilda 95% gacha oshdi[2].

Daniya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Muzli choy 7-Eleven do'konlari va supermarketlarida keng sotiladi.

Germaniya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Nestea, Lipton va Pfanner eng dominant brendlar hisoblanadi. Limon va shaftoli tamiga ega muzli choylar esa eng mashhur variantlardir. Lipton "Ice Tea" brendi ostida bir nechta gazsiz muzli choylarni ishlab chiqargan. "Ice Tea Sparkling" brendi ostida esa gazlangan choylar ishlab chiqaradi. Muzli choyni ko'plab restoran va kafelardan ham topish mumkin. Yarim shirin muzli choy (ya'ni 50g/l shakar 100 ga nisbatang/l alkogolsiz ichimliklarda mavjud) ko'pgina yirik supermarketlarda, asosan "Lipton Green" da mavjud. Sovuq yoki issiq suv bilan muzli choyni tayyorlash uchun ishlatilishi mumkin bo'lgan eriydigan choylar ham mavjud. Ular ko'pincha o'ziga xos ko'rinishi tufayli xalq orasida "Krümeltee" (buzilgan choy yoki maydalangan choy) deb ataladi.

Gretsiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Gretsiyada tayyorlanadigan muzli choy asosan limon yoki shaftoli ta'miga ega. Eng dominant brendlarga: Lipton, Fuze Tea, Arizona, Nestea va Life Tsailar kiradi. So'nggi yillarda yangi tamlar paydo bo'ldi, ammo limon va shaftoli tami erishgan mashhurlikka erisha olmadi. Ammo ularning shakarsiz yoki yuqoridagi xushbo'y hidli yashil choy kabi turlari mavjud. Gazlangan muzli choy deyarli yo'q, ammo supermarketlarda kukunli muzli choy mavjud. Brendga tegishli bo'lmagan muzli choy aksariyat restoranlarda mavjud.

Gonkong[tahrir | manbasini tahrirlash]

Gonkongdagi ko'plab restoranlarda muzli limonli choyni topish mumkin. Kuchli tamga ega qora choy (masalan, Seylon) metall qozonda gorelka ustida uzoq vaqt qaynatiladi va quyidagicha tayyorlanadi: katta stakan muz bilan to'ldiriladi, bir qoshiq oddiy sirop qo'shiladi (agar joiz bo'lsa) va stakan to'ldiriladi. Issiq choy kuyiladi. Aralashmaning ustiga limon bo'laklari qo'yiladi, so'ngra mijoz tomonidan choyga aralashtiriladi va iste'mol qilinadi.

Hindiston[tahrir | manbasini tahrirlash]

Muzli choy Hindistonda keng tarqalgan ichimlik bo'lib, ko'pchilik restoranlar, mehmonxonalar va savdo markazlarida bu ichimlik mavjud. Hindistonda muzli choyning eng mashhur shakli zanjabil limonli muzli choy yoki limonli muzli choydir. Boshqa turlar juda kam uchraydi yoki deyarli uchramaydi. Ammo, shaftoli tamli muzli choy xalq orasida juda mashhur. Muzli choy ishlab chiqaradigan brendlari orasida Lipton va Nestlé mashxur.

Nepal[tahrir | manbasini tahrirlash]

Nepalda muzli choyni ba'zi restoran va kafelardan topish mumkin. Asosan uni Boudhanath hududi, Thamel va boshqa yirik savdo markazlari kabi sayyohlar gavjum hududlarda topish mumkin.

Indoneziya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Muzli choy Indoneziya taomlari bilan birga beriladi

Muzli choy Indoneziyada juda mashhur ichimlikdir. Ushbu ichimlikni ko'cha savdogarlari, an'anaviy taom shahobchalaridan tortib, yuqori darajadagi restoranlargacha uchratish mumkin. U Indoneziyada "es teh manis" deb nomlanadi va ovqat bilan birga iste'mol qilinadi. Shishaga solingan brendlar orasida Sosro va Lipton brendlari mavjud.

Italiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Muzli choy Italiyada keng tarqalgan mashhur ichimlik hisoblanadi. Ushbu ichimlikni Italiyada faqat limon va shaftoli ta'mli turlari mavjud. Estate (birinchi marta 1972-yilda Ferrero tomonidan chiqarilgan) va Lipton taniqli brendlari bor.

Yaponiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yaponiya dunyodagi eng mashhur muzli choy ishlab chiqaradigan bozorlaridan biri bo'lib, mamlakatning hamma joyida joylashgan savdo avtomatlarida shisha va bankalardagi muzli choy keng tarqalgan. Yapon muzli choy mahsulotlari issiq choy bozorini aks ettiradi. Chunki ular asosan yashil choy va oolong mahsulotlariga odatda tabiiy tam bilan shakar qo'shmasdan tayyorlanadi. Suntory, Kirin va Coca-Cola kompaniyasi ushbu ichimlikni ishlab chiqarishdagi eng yirik ishlab chiqaruvchilardan hisoblanadi. Dunyodagi eng yirik choy brendi bo'lgan Lipton ikki mahalliy hamkor - Suntory va Morinaga bilan qo'shma korxonalar orqali qora choy asosidagi muzli choy mahsulotlarini ishlab chiqaradi. Qora choy mahsulotlari shakar bilan shirinlanadi va limon, shaftoli va xushbo'ylashtirgichlar bilan tayyorlanadi. Sutli choy - bu qora choyning yana bir turi bo'lib, u faqat Yaponiya bozoriga xosdir. Kirin Beverage shuningdek, bir nechta gazlangan qora choy mahsulotlarini ham ishlab chiqaradi.

Filippin[tahrir | manbasini tahrirlash]

Maniladagi limon ta'mli muzli choy

Gazlangan sodaga qo'shimcha sifatida ko'plab barlar ham qo'shiladi. Ushbu yaxna ichimlikni restoranlar, oziq-ovqat do'konlari, maktablar va tez ovqatlanish shoxobchalaridan topish mumkin. Ko'pgina hududlarda Nestea brendi ositda ishlab chiqarilgan ichimliklar eng mashhur hisoblanadi. U kukun shaklida, shuningdek, qutilarda va shishalarga solingan holda sotuvda mavjud. Filippindagi muzli choy deyarli har doim shirin bo'lib, ozgina limon ta'miga ega. Eng keng tarqalgan turlaridan limon va kalamansili muzli choylar kiradi. Ba'zi brendlar shisha muzli choyni iste'molchilarga taklif qilishadi.

Singapur[tahrir | manbasini tahrirlash]

Singapurda muzli choy ham shisha, ham choy paketida keng iste'mol qilinadi. (Nestea va Lipton brendlari supermarketlarda eng keng tarqalgan). Choy issiq bo'lgan hududlarda an'anaviy tarzda berilmasa ham, u hali ham eng mashhur choy bo'lib, ko'pchilikka yoqadi.

Janubiy Koreya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Janubiy Koreyada yoz oylarida sovuq choy (odatda muzsiz iste'mol qilinadi) juda mashhur. Umumiy navlar makkajo'xori, arpa va yashil choyni o'z ichiga oladi. Shishaga solingan muzli choyni Koreyaning deyarli barcha oziq-ovqat va do'konlaridan topish mumkin.

Turkiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

O'ziga xos choy madaniyatiga ega bo'lgan Turkiya kabi an'anaviy choy ichadigan mamlakatlarda 2000-yillarda Lipton brendi uni xalq e'tiboriga taqdim etganida, muzli choy kutilmagan darajada ommlashdi. Muzli choylar salqin ichimliklarga mashhur muqobildir. Coca-Cola İçecek A.Ş. o'rtasidagi shartnoma 2012-yilgacha Lipton va Nestea ikki yirik brendi bilan imzolangan. Va hozirda Nestea bilan shartnoma muddati tugagan. Coca-Cola Nestea o'rniga Fuze Beverage brendini qo'ydi, lekin turkchada "raketa" ma'nosini anglatuvchi füze so'zi tufayli turk bozorida Fuse Tea nomi ishlatildi. Milliy choy kompaniyasi Chaykur o'zining "Didi" muzli choyi bilan bozorda dominant hisoblanadi.[3]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. „New words list December 2012“. Oxford English Dictionary. 2013-yil 26-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 5-avgust.
  2. „What Do Chinese Dumplings Have to Do With Global Warming?“. The New York Times (2014-yil 27-iyul).
  3. „Lipton Ice Tea Çaykur Didi Ve Fuse Tea'ye Karşı – Brand Talks – Burada Markalar Konuşur!“. Brand Talks – Burada Markalar Konuşur!.

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]