Mustaqil Davlatlar Hamdoʻstlik kubogi
Hamdo'stlik kubogi (2011 yilgacha - Hamdo'stlik chempionlari kubogi ) - Rossiya futbol ittifoqi va FIFA homiyligida o'tkaziladigan sobiq SSSR mamlakatlari yoshlar terma jamoalari o'rtasidagi futbol turniri.[1][2] Birinchi qura 1993-yil yanvar oyida boʻlib oʻtgan, 2011-yilga qadar turnirda sobiq SSSR mamlakatlari klublari ishtirok etgan. 2012-yildan boshlab turnirda yoshlar va yoshlar terma jamoalari ishtirok etib kelmoqda.
Musobaqa MDH va Boltiqbo'yi mamlakatlari chempionlari uchun musobaqa sifatida rejalashtirilgan edi , ammo turli sabablarga ko'ra ular ko'pincha g'oliblar yoki Rossiya yoshlar terma jamoalari bilan almashtirildi. Turnir har yili o'tkaziladi, uni turli MDH va Boltiqbo'yi mamlakatlarida o'tkazish rejalashtirilgan edi, ammo 1993-yildan 2007-yilgacha, 2009 va 2010 yillarda Moskvada , 2008-yilda va 2011-yildan beri Sankt-Peterburgda o'tkazildi.
2016-yil 23-iyulda RFU prezidenti Vitaliy Mutko musobaqaning yopilishini e'lon qildi[3],[4] ammo Ozarbayjonda turnirni jonlantirish masalasi muhokama qilinmoqda.[5][6]
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
1992-yilning iyulida «MDH Futbol Federatsiyalari Assotsiatsiyasi» ijroiya qoʻmitasi «Hamdoʻstlik Chempionlari Kubogi» turnirini oʻtkazish haqida qaror qabul qildi. Yangi turnir ilk musobaqasi 1993-yilning iyul oyida oʻtkazildi. Oʻshanda turnirni bundan buyon yozda oʻtkazish haqida takliflar tushdi, biroq klublarning yozda ichki chempionatda qtnashishi va oʻyinlar soni koʻpligi bois tunir har yili qishning yanvar oyida oʻtkazilishiga kelishildi. Ushbu turnir 15 ta milliy futbol federatsiyasini toʻplashi tufayli ushbu turnir xalqaro maqomga ega boʻldi, shuning uchun «Hamdoʻstlik Kubogi»ga har safar FIFA va UEFA Prezidentlari tashrif buyurishadi.
Turnir oʻtkazila boshlangan ilk yillarda futbol ishqibozlari va mutaxassislarni «Hamdoʻstli Kubogi» katta qizziqish uygʻotdi. Biroq ilk ikkita turnirda Ukraina klublari ishtirok etishmadi, shuning uchun Rossiya klublari turnirning yaqqol favoritlari boʻlishdi. 1995-yildan boshlab Ukraina klublari turnirda qatnasha boshlashdi. Shundan keyin turnirning saʼviyasi oʻsa boshladi va ishqiboqzlarga yorqin oʻyinlar namoyish etildi. Eng murosali oʻyinlardan biri bu Kiyevning «Dinamo» va Moskvaning «Spartak» toʻqnashuvlari edi.
Finallar[tahrir | manbasini tahrirlash]
| Yil | Chempion | Finaldagi hisob | Finalchi |
|---|---|---|---|
| 1993 |  Russia Spartak Moskva |
8:0 |  Belarus Dinamo-93
|
| 1994 | Russia Spartak Moskva |
7:0 |  Uzbekistan Neftchi Fargʻona[7]
|
| 1995 | Russia Spartak Moskva |
5:1 |  Georgia Dinamo Tbilisi
|
| 1996 |  Ukraine Dinamo Kiyev |
1:0 | Russia Spartak Vladikavkaz
|
| 1997 | Ukraine Dinamo Kiyev |
3:2 | Russia Spartak Moskva
|
| 1998 | Ukraine Dinamo Kiyev |
1:0 | Russia Spartak Moskva
|
| 1999 | Russia Spartak Moskva |
2:1 | Ukraine Dinamo Kiyev
|
| 2000 | Russia Spartak Moskva |
3:0 |  Moldova Zimbru
|
| 2001 | Russia Spartak Moskva |
2:1 |  Latvia Skonto
|
| 2002 | Ukraine Dinamo Kiyev |
4:3 | Russia Spartak Moskva
|
| 2003 | Moldova Sherif Tiraspol |
2:1 | Latvia Skonto
|
| 2004 | Georgia Dinamo Tbilisi |
3:1 | Latvia Skonto
|
| 2005 | Russia Lokomotiv Moskva |
2:1 |  Azerbaijan Neftchi Boku
|
| 2006 | Azerbaijan Neftchi Boku |
4:2 |  Lithuania Kaunas
|
| 2007 | Uzbekistan Paxtakor [8] |
0:0 (pen. 9:8) | Latvia Ventspils
|
| 2008 | Azerbaijan Xazar Lenkoran |
4:3 | Uzbekistan Paxtakor
|
| 2009 | Moldova Sherif Tiraspol |
1:1 (pen .5:4) | Andoza:Country data Kzakhstan Aktobe |
| 2010 | Misol | Misol | Misol |
| 2011 | Misol | Misol | Misol |
| 2012 | Misol | Misol | Misol |
| 2013 | Misol | Misol | Misol |
| 2014 | Misol | Misol | Misol |
| 2015 | Misol | Misol | Misol |
To'purarlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
| № | Futbolchi | Maqsadlar soni |
|---|---|---|
| 1 | Vladimir Beschastnix ( Moskva Spartak )
|
20 |
| 2 | Yegor Titov ( "Spartak" Moskva )
|
18 |
| 3 | Valeriy Kechinov ( Toshkentning “Paxtakor” , Moskvaning “Spartak” klubi )
|
17 |
| * | Mixail Mixolap ( "Skonto" Riga )
|
17 |
| 5 | Mixail Kavelashvili ( "Dinamo Tbilisi " , "Spartak Vladikavkaz" )
|
14 |
| * |  Lui Robson ( Moskva Spartak )
|
14 |
| 7 | Andrey Tixonov ( Moskva Spartak )
|
13 |
| 8 | Valentin Belkevich ( "Dinamo Minsk " , "Dinamo Kiev" )
|
12 |
| * | Andrey Shevchenko ( “Dinamo Kiev” )
|
12 |
| 10 | Gela Irishvili ( "Dinamo" Tbilisi )
|
11 |
| * | Anatoliy Kanishchev ( Spartak Vladikavkaz , Spartak Moskva )
|
11 |
| * | Mixail Zemlinskiy ( "Skonto" Riga )
|
11 |
Qiziqarli ma'lumotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Eng yirik g'alabani 1998-yilda Moskvaning "Spartak" jamoasi qo'lga kiritgan va u Tojikistonning "Vaxsh" jamoasini 19:0 hisobida mag'lub etgan.
- Moskvaning “Spartak”i va Kievning “Dinamo” jamoalari ketma-ket uch marta Hamdo‘stlik kubogini qo‘lga kiritgan bo‘lsa, “Spartak” bu sovrinni ikki marta qo‘lga kiritdi. "Spartak" - 1993-yildan 1995-yilgacha va 1999-yildan 2001-yilgacha, "Dinamo" esa 1996-yildan 1998-yilgacha.
- Turnirda 20 ta gol bilan eng ko‘p gol urgan Moskvaning “Spartak” jamoasidan Vladimir Beschastnix bo‘ldi.
- Riganing “Skonto” jamoasi ushbu turnirda 14 marta ishtirok etgan.
- Skonto futbolchisi Mixail Zemlinskiy turnirda eng ko'p o'yin o'tkazdi - 46 ta.
- Bosh hakam Valentin Ivanov 20 ta uchrashuvni boshqargan.
- Turnir davomida birorta ham gol o'tkazib yubormasdan chempion bo'lgan yagona jamoalar 1998-yilda "Dinamo" (Kiev) (19:0) va 2011-yilda " Inter" (Boku) (16:0). Ammo “Dinamo” asosiy vaqtda barcha o‘yinlarda g‘alaba qozongan bo‘lsa, “Inter” dastlabki 5 o‘yinda g‘alaba qozonib, asosiy vaqtda finalda durang o‘ynadi va keyin penaltilar seriyasida g‘alaba qozondi.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Официальный сайт РФС — турниры“ (deadlink). 2013-yil 6-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 1-dekabr.
- ↑ „Виталий МУТКО: «НУЖНО 1 700 000 000. ПОКА ЕСТЬ 198 000 000»“. 2016-yil 25-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 24-oktyabr.
- ↑ „Мутко объявил о закрытии Кубка Содружества“ (deadlink). 2016-yil 21-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 23-iyul.
- ↑ „Vitaliy Mutko: MDH kubogi yopildi“. 2023-yil 5-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 5-iyun.
- ↑ „Футбольный Кубок Содружества могут возродить в Азербайджане“. 2017-yil 22-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 22-avgust.
- ↑ „MDH kubogi endi o'tkazilmaydi“. 2023-yil 5-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 5-iyun.
- ↑ „MDH kubogi-1994. Finalga qadar etib borgan Neftchi haqida“. 2023-yil 6-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 5-iyun.
- ↑ „MDH Kubogi-2007. "Paxtakor" qanday qilib chempion bo'lgan edi?“. 2023-yil 5-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 5-iyun.