Muqaddas Yelena, Meʼroj va Tristan-da-Kunya orollari
Muqaddas Yelena, Meʼroj va Tristan-da-Kunya orollari Saint Helena, Ascension and Tristan da Cunha
| |
|---|---|
| Britaniyaning dengizorti hududi | |
.svg) | |
|
Madhiya: "God Save the King" | |
 | |
| Poytaxt | Jeymstaun |
| Eng katta shahar | Half Tri Hallou |
| Rasmiy til(lar) | Ingliz tili |
| Hukumat |
“Konstitutsiyaviy monarxiya ostidagi vakolatlari devolutsiya qilingan, o‘zini o‘zi boshqaruvchi qaram hududlar. |
• Monarx |
Charles III |
• Muqaddas Yelena, Meʼroj va Tristan-da-Kunya Gubernatori |
Nayjel Fillips |
• Meʼroj administratori |
Saymon Minshall |
• Tristan-da-Kunya administratori |
Filip Kendal |
• Muqaddas Yelena bosh vaziri |
Rebekka Kerns-Uiks |
• Vazir |
Stiven Douti |
| Suveren davlat ( Birlashgan Qirollik) | |
• Muqaddas Yelena koloniyasi xartiyasi |
1657-yil |
• Tojli koloniyasi |
1834-yil 22-aprel |
• Meʼroj hududi tarkibga kiritildi |
1922-yil 12-sentyabr |
• Tristan-da-Kunya hududi tarkibiga kiritildi |
1938-yil 12-yanvar |
• Amaldagi konstitutsiyasi |
2009-yil 1-sentyabr |
| Maydon | |
• Butun |
394 km2 |
| Aholi | |
• 2016-yilgi roʻyxat |
5,633 |
| • Zichlik | 13.4/km2 |
| YIM (nominal) | taxminan-yil roʻyxati |
• Butun |
$43 million |
| Pul birligi |
Muqaddas Yelena funti (£) (SHP) (Muqaddas Yelena va Meʼroj) Funt sterling (£) (GBP) (Tristan-da-Kunya) |
| Vaqt mintaqasi | UTC±00:00 (GMT) |
| Sana formati | kun/oy/yil |
| Avtomobil harakati | Chapga |
| Telefon prefiksi |
+290 (Muqaddas Yelena va Tristan-da-Kunya) +247 (Meʼroj) |
| ISO 3166 kodi | SH |
| Internet domeni | .sh • .ac (Meʼroj) |
|
Web-sayt sainthelena.gov.sh | |
Muqaddas Yelena, Meʼroj va Tristan-da-Kunya orollari (inglizcha: Saint Helena, Ascension and Tristan da Cunha) — Buyuk Britaniyaning Muqaddas Yelena va Meʼroj orollaridan, shuningdek, Afrika qirg‘og‘ining janubi va Atlantika g‘arbida joylashgan Tristan-da-Kunya arxipelagidan iborat dengizorti hududi.
Boshqaruv shakli
[tahrir | manbasini tahrirlash]Konstitutsiyaviy monarxiya. Britaniyaning dengizorti hududi. Davlat rahbari Qirol Charles III. Gubernator Qonunchilik va Ijroiya kengashi faoliyatini boshqaradi.
Bo‘linishi va aholisi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Ma’muriy jihatdan uchta hududga bo‘linadi. Ularning har birini Kengashlar boshqaradi. O‘z navbatida, Muqaddas Yelena orollari 6 ta okrugga bo‘linadi.
Aholisi asosan, Muqaddas Yelena orollarida yashaydi (4300 kishi). Me’roj orollarida faqat harbiy xizmatchilar va ularning oila a’zolari istiqomat qiladi (1100 nafar).
Etnik tarkibi sentelenlardir (ingliz, golland, portugal, hind, afrikalik va xitoyliklar avlodlari).
Joylashuvi va tabiati
[tahrir | manbasini tahrirlash]Afrika qirg‘og‘idan g‘arbda, Atlantika okeanida joylashgan orol. Muqaddas Yelena, Me’roj orollari va Tristan-da-Kunya arxipelagini egallagan. 2009-yil 1-sentyabrga qadar Muqaddas Yelena oroli va Hududlar deb nomlangan. 2009-yil 1-sentyabrdan yangi Konstitutsiya kuchga kirgach, har bir orolning teng huquqli maqomidan kelib chiqib, nomi o‘zgartirildi.
Iqlimi — tropik, passatli. Muqaddas Yelena orollari vulqon kelib chiqish asosiga ega. Uning janubiy qismida balandligi 818 mertgacha bo‘lgan so‘ngan vulqonlar joylashgan. Tepaliklarda yili ga 1000 mm gacha yog‘inlar yog‘adi.
Muqaddas Yelena orollarini o‘tloqlar va bo‘talar egallaydi. Oqqarag‘ay, evkalipt, sarv daraxtlari o‘sadi. Me’roj orollari esa o‘tsimon o‘simliklar bilan qoplangan. 858 metrgacha balandlikda so‘ngan kraterlar bor.
Tristan-da-Kunya — to‘rtta vulqonli orol guruhidan iborat. Tristan orollarning eng yirigi bo‘lib, 2062 metr balandlikda uyqudagi vulqonga ega.
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]1502-yil 21-mayda uni portugallar bosib oldi. Muqaddas Yelena kuni kashf etilgani sababli orolga shunday nom berilgan. Tristan-da-Kunya shu nomdagi portugaliyalik dengizchi tomonidan 1506-yilda ochilgan. 1659-yili Britaniya bu yerga o‘z harbiy bazasini joylashtirdi. 1815-yili Muqaddas Yelena oroliga Fransiya hukmdori Napoleon Bonapart surgun qilindi va 1821-yilda shu yerda vafot etdi. Suvaysh kanali ochilishi bilan uning ahamiyati pasaydi. 1942-yili Me’roj orollariga AQSHning harbiy-havo bazasi joylashtirildi. 1954-yili Florida markazidan uchuriladigan fazo raketalarini kuzatish stansiyasi o‘rnatildi. 1982-yili Me’roj oroli Folklend orollari uchun kechgan urushda Britaniyaning asosiy bazasiga aylandi.
Iqtisodiyoti
[tahrir | manbasini tahrirlash]Buyuk Britaniyaning moliyaviy yordamiga sezilarli darajada qaramdir va u davlat yillik budjetining 70 foizigacha qoplaydi.
Mahalliy aholi asosan baliqchilik bilan shug‘ullanadi, uy hayvonlarini boqadi, hunarmandchilik buyumlarini sotadi. 25 foiz aholisi Britaniya va Folklend orollariga ishlashga chiqib ketadi.
Zig‘ir, qahva, bug‘doy, kartoshka, sabzavotlar yetishtiriladi. Tristan-da-Kunyada omarlar tutiladi.
Buyuk Britaniya va JAR asosiy savdo sheriklaridir.
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Laziz Rahmatov. «Dunyo mamlakatlari: Avstraliyadan Hindistongacha». Toshkent, 2019-yil