Multfilm

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
A cartoon shows a bearded man with a red bow tie holding numerous items. He holds the hat from Dr. Seuss’s „The Cat in the Hat“ and balances a fishbowl on his left index finger.
Zamonaviy multfilmga misol. Matn karikaturachi Greg Uilyams tomonidan doktor Seuss haqidagi Vikipediya maqolasidan olingan.

Multfilm — bu odatda real boʻlmagan yoki yarim realistik uslubda chizilgan, baʼzan jonlantirilgan illyustratsiyaning eng keng tarqalgan bir turidir. Multfilmda muayyan tanlangan gʻoya vaqt oʻtishi bilan rivojlanib boradigan kinofilm. Kompazitsion qurilish odatda quyidagilarga ishora qiladi: satira, karikatura yoki hazil uchun moʻljallangan tasvir yoki tasvirlar seriyasi hisoblanadi. Animatsiya uchun rasmlar ketma-ketligiga tayanadigan kinofilmlar ham hozirda ommalshmoqda. Birinchi maʼnoda multfilm yaratgan kishi karikaturachi, [1] ikkinchi maʼnoda esa odatda animator deb ataladi.

Multfilm kontseptsiyasi ilk bor Oʻrta asrlarda paydo boʻlgan va birinchi boʻlib rasm, freska, gobelen yoki vitray oyna kabi sanʼat asariga tayyorgarlik chizmasini tasvirlab bergan. 1843-yilda Punch jurnalidan boshlab, multfilm jurnal va gazetalardagi kulgili rasmlarga — dastlab kinoya bilan ishora qila boshladi. Keyinchalik u siyosiy multfilmlar va komikslar uchun ham keng ishlatila boshladi. XX asrning boshlaridan boshlab sohada rivojlanish yuz bera boshladi, u bosma multfilmlarga oʻxshash animatsion filmlarga murojaat qila boshladi.[2]

Tasviriy sanʼat[tahrir | manbasini tahrirlash]

Butrusga Masihning aybi, Rafael multfilmlaridan biri, c. 1516, gobelen uchun toʻliq oʻlchamli multfilm dizayni

Multfilm (italyancha: cartone va niderlandcha: karton — kuchli, ogʻir qogʻoz yoki karton qogʻozni tavsiflovchi soʻzlar) — rasm, vitraj yoki gobelen uchun dizayn yoki model sifatida mustahkam qogʻozda qilingan toʻliq oʻlchamli chizma maʼnolarini ifodalaydi. Multfilmlar odatda freskalar ishlab chiqarishda keng ishlatilgan. Bir necha kun davomida tasvir nam gipsga boʻyalganida kompozitsiyaning tarkibiy qismlar aniq koʻringanini koʻrish mumkin. Vitraj kabi ommaviy axborot vositalarida multfilm rassom tomonidan yakuniy ishni tayyorlagan malakali hunarmandlarga topshirilgan.

Komikslar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Komikslar — jurnal formatidagi multfilmli „hajviy kitoblar“ yoki gazeta multfilmlarining qayta nashrlaridir.

1930-yillarga kelib Britaniyada sarguzasht jurnallari juda mashhur boʻla boshladi, ayniqsa DC Tomson tomonidan nashr etilgan nashrlar. Nashriyot oʻgʻil bolalar bilan suhbatlashish va ular nima haqida oʻqishni xohlashlarini bilish uchun mamlakat boʻylab maxsus kuzatuvchilarni yollaydi. Jurnallar, komikslar va kinodagi hikoyalari asosan oʻgʻil bolalarni eng koʻp oʻziga tortdi. Bu hayajonli va adolatli urushlarda qatnashgan britaniyalik askarlarning jozibali qahramonligi edi. [3] DC Tomson birinchi The Dandy komiksini 1937-yil dekabr oyida chiqardi. U inqilobiy dizaynga ega boʻlib, oddiy bolalar komikslaridan ajralib turardi, ular keng varaqda nashr etilgan va unchalik rang-barang boʻlmagan koʻrinishga ega edi. Tomson oʻzining muvaffaqiyatidan yanada ruhlanib, 1938-yilda xuddi shunday The Beano mahsulotini yaratdi [4].

1967-yilda Volkswagen dilerlari tomonidan sovgʻa sifatida tarqatilgan „Think Small“ reklama kitobida boʻlgani kabi, baʼzi hollarda kitob nashri uchun yangi gag multfilmlari ham maxsus yaratila boshladi. Bill Xoest oʻsha oʻn yillikning boshqa karikaturachilaridan farqli oʻlaroq, Volkswagen avtomobillarini koʻrsatadigan multfilmlar chizdi va ular X. Allen Smit, Rojer Prays va Jan Shepherd kabi hazil-mutoyiba mualliflarining avtomobil insholari bilan birga nashr etildi. Kitob dizayni har bir multfilmni multfilm yaratuvchisining fotosurati bilan yonma-yon qoʻyishni yoʻlga qoʻyishdi.

Animatsiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

a running horse (animated)
Edvard Muybrijning 19-asr suratlaridan rotoskop yordamida chizilgan animatsion multfilm ot

Komikslar va erta animatsion filmlar oʻrtasidagi stilistik oʻxshashliklar tufayli multfilm animatsiyaga murojaat qila boshladi. Natijada multfilm soʻzi hozirda animatsion multfilmlar va gag multfilmlariga nisbatan qoʻllanila boshladi[5]. Animatsiya harakat taassurotini berish uchun ketma-ket tasvirlangan tasvirlarning har qanday uslubini bildirsa-da, „multfilm“ soʻzi koʻpincha bolalarga moʻljallangan teledasturlar va qisqa metrajli filmlar maʼnosini anglatgan. [6] Antropomorflashtirilgan hayvonlarni aks ettiruvchi va tasvirlovchi sifatida ishlatiladi.[6] Super qahramonlar bolalarning kummeriga aylandi

Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Billi Irlandiya multfilmlar kutubxonasi va muzeyi
  • Karikatura
  • Komikslar
  • Komikslarni oʻrganish
  • M. Vieux Bois tarixi
  • Komikslar roʻyxati
  • Karikaturachilar roʻyxati
  • Tahririyat karikaturalari roʻyxati
  • Yoshlar uchun kulgili komikslar

Maʼlumotnomalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. Merriam-Webster’s Dictionary.
  2. Becker 1959
  3. Ernest Sackville Turner, Boys Will Be Boys: The Story of Sweeney Todd, Deadwood Dick, Sexton Blake, Billy Bunter, Dick Barton et al. (3rd ed. 1975).
  4. M. Keith Booker. Comics through Time: A History of Icons, Idols, and Ideas [4 volumes]: A History of Icons, Idols, and Ideas, 2014 — 74 bet. ISBN 9780313397516. 
  5. Walasek 2009.
  6. 6,0 6,1 Wells 2008.

 

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]