Mirzaali Muhammadjonov

Mirzaali Valiyevich Muhammadjonov (14-dekabr 1914-yil, Farg‘ona viloyati Konizar qishlog‘ida tugʻilgan — 2000-yil 18-mart Konizar, Fargʻona viloyatida vafot etgan) — sovet oʻsimlikshunosi, Oʻzbekiston SSR Fanlar akademiyasi akademigi (1952-yildan), Oʻzbekiston SSR Qishloq xoʻjaligi fanlari akademiyasi akademigi (1957-yildan).

Hayoti[tahrir | manbasini tahrirlash]

Muhammadjonov Fargʻona viloyati (Rossiya imperiyasi) Konizar qishlogʻida tugʻilgan^[1]. 1936-yilda Samarqand qishloq xoʻjaligi institutini tamomlagan, soʻngra Shofirkon MTS (Buxoro viloyati) bosh agronomi boʻlib ishlagan.

1937-yildan Butunittifoq paxtachilik ilmiy tadqiqot instituti aspiranturasida tahsil olgan, 1941-yilgacha shu yerda kafedra mudiri lavozimida ishlagan^[2]. 1940-yilda Oʻzbekiston Kompartiyasi (b) safiga aʼzo boʻlgan.

1941—1946-yillarda — Oʻzbekiston SSR Davlat nazorati xalq komissarining oʻrinbosari, 1946-yilda — qishloq xoʻjaligi vaziri, 1947—1950-yillarda Oʻzbekiston SSR sovxozlar vaziri, shu bilan birga, 1948—1950-yillarda O‘zbekiston SSR Fanlar akademiyasi Qishloq xo‘jaligi instituti direktori, 1950—1952-yillarda shu institut huzuridagi Bosh paxtachilik tajriba bazasi direktori bo‘lgan.

1953—1957-yillarda — Oʻzbekiston SSR Qishloq xoʻjaligi vaziri, Vazirlar Soveti Raisining oʻrinbosari; 1957—1960-yillarda — Oʻzbekiston SSR Vazirlar Soveti Raisining qishloq xoʻjaligi boʻyicha oʻrinbosari. Shu bilan birga, 1957—1963-yillarda O‘zbekiston SSR Fanlar akademiyasi O‘simliklar genetikasi va fiziologiyasi institutining o‘simliklar rivojlanishi biologiyasi laboratoriyasiga, 1963—1966-yillarda O‘simliklar genetika va fiziologiyasi instituti direktori lavozimlarida ishlagan. Muhammadjonov Oʻzbekiston SSR FA fiziologiyasi, 1967-yildan Oʻzbekiston SSR Fanlar akademiyasi Eksperimental oʻsimliklar biologiyasi instituti Madaniy oʻsimliklarning eksperimental ekologiyasi boʻlimini boshqargan^[2].1967—1970-yillarda Afgʻonistonda qishloq xoʻjaligi maslahatchisi, 1972—1976-yillarda SSSRning Hindistondagi elchixonasida qishloq xoʻjaligi boʻyicha maslahatchi boʻlib ishlagan. 1981-yildan YuNESKOning „Inson va biosfera“ milliy qoʻmitasini boshqargan.

Muhammadjonov Oʻzbekiston Kompartiyasi MK aʼzosi (1952-yildan), Oʻzbekiston Kompartiyasi MK Byuro aʼzoligiga nomzod (1957-yildan); KPSS XX qurultoyi delegati (1956) boʻlgan^[3]. O‘zbekiston SSR Oliy Soveti deputati etib saylangan.

Oilasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Oʻgʻli — Akram Mirzaaliyevich Muhammadjonov, nazariy fizik, fizika-matematika fanlari doktori^[4]; AQShda ishlaydi.

Oʻgʻli — Muhammadjonov Shuhrat Mirzaaliyevich, 1954-yilda tugʻilgan.

Ilmiy faoliyati[tahrir | manbasini tahrirlash]

Asosiy tadqiqot yoʻnalishlari paxtaning qishloq xoʻjaligi texnologiyasidir. U paxtani yo‘lak orqali sug‘orish usulini taklif qildi.

1952-yilda O‘zbekiston SSR FA akademigi (o‘sha yili — Fanlar akademiyasi bosh ilmiy kotibi), 1957-yilda O‘zbekiston SSR Qishloq xo‘jaligi fanlari akademiyasining haqiqiy aʼzosi etib saylangan. 1962-yilda doktorlik dissertatsiyasini himoya qildi. Viltga qarshi kurash boʻyicha Butunittifoq muvofiqlashtiruvchi kengashining raisi boʻlgan. 1977—1978-yillarda — VASKhNIL Oʻrta Osiyo boʻlimi Prezidiumi raisining oʻrinbosari boʻldi.

Tanlangan asarlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Muhammadjonov M.-A. B. Yuqori va ertapishar paxta hosilini olishning agrobiologik asoslari. — Toshkent: Oʻzbekiston SSR Davlat nashriyoti, 1963. — 56 b.

Muhammadjonov M.-A. B. Paxtaning agrotexnologiyasi. (Mashinada terimga nisbatan ertapishar paxtadan yuqori hosil olish boʻyicha agrotexnik tadbirlar tizimi) / Ed. ed. E. P. Korovin. — Toshkent: akad. Nauk OʻzSSR, 1953. — 132 b.

Muhammadjonov M.-A. C. Yerni asrash, unumdorligini oshirish. — Toshkent: Mehnat, 1985. — 46 b.

Muhammadjonov M.-A. B. Yer uchun mas’ul. [Paxtachilik tumanlarida tuproqni saqlash toʻgʻrisida]. — Toshkent: Mehnat, 1987. — 48 b.

Muhammadjonov M.-A. V. Paxta vilti va unga qarshi kurash. — Toshkent: O‘zbekiston, 1966. — 36 b.

Muhammadjonov M.-A. B. O‘zbekistonda qishloq xo‘jaligini yanada rivojlantirish uchun. — Toshkent: akad. Nauk OʻzSSR, 1954. — 16 b. — (kolxoz kutubxonasi)

Muhammadjonov M.-A. B. Kolxoz ishlab chiqarish tarmoqlarining tannarxi va rentabelligini hisoblash. (Toshkent viloyati O‘rtasaroy tumani Sverdlov nomidagi kolxoz tajribasidan). — Toshkent: B. i., 1956. — 18 b.

Muhammadjonov M.-A. B. To‘rtburchak uyali paxta ekini. — Toshkent: Oʻzbekiston SSR Davlat nashriyoti, 1955. — 116 b.— Toshkent: Oʻzbekiston SSR Davlat nashriyoti, 1956. — 170 b.

Muhammadjonov M.-A. B. G‘o‘zaning ildiz tizimi va hosildorligi. — Toshkent: O‘zbekiston, 1978. — 330 b.

Muhammadjonov M.-A. V. Makkajoʻxori va jugara. — Toshkent: B. i., 1955. — 43 b.

Muhammadjonov M.-A. B. Mikroorganizmlar va sugʻoriladigan boʻz tuproqlarning unumdorligini oshirish. — Toshkent: Fan, 1990. — 137 b.

Muhammadjonov M.-A. C. Sugʻoriladigan tuproqlarning unumdorligini tubdan oshirish uchun qishloq xoʻjaligining yangi tizimi. — Toshkent: Fan, 1978. — 77 b.

Muhammadjonov M.-A. B. Paxta ekish muddatlari va ekishdan oldingi ishlov berish tizimi haqida: Qoʻshimchaga xabar berildi. Prezidiumining yigʻilishi. O‘zbekiston SSR fanlari. — Toshkent: nashriyot uyi va turi. Oʻzbekiston SSR Fanlar akademiyasi nashriyoti, 1949. — 32 b.

Muhammadjonov M.-A. V. Oʻzbekiston tabiiy resurslarini muhofaza qilish va ulardan oqilona foydalanish / Ed. K. Z. Zokirova. — Toshkent: Fan, 1989. — 118 b. — ISBN 5-648-00311-X

Muhammadjonov M.-A. C. Qishloq xo‘jaligi mahsulotlari tannarxini pasaytirish uchun barcha zaxiralardan to‘liq foydalanish. — Toshkent: B. i., 1956. — 23 b.

Muhammadjonov M.-A. C. Toʻgʻri almashlab ekish qishloq xoʻjaligini rivojlantirishning asosidir. 84-sonli maʼruza uchun material / Sugʻorilganlarni tarqatish tashkiloti. va ilmiy Oʻzbekiston SSR haqida bilim. — Toshkent: B. i., 1959. — 16 b.

Muhammadjonov M.-A. C. Erta ekish muddati yuqori paxta hosilining asosidir. — Toshkent: Oʻzbekiston SSR Fanlar akademiyasi nashriyoti, 1951. — 23 b.

Muhammadjonov M.-A. B. Hindistonda sholi yetishtirish. — Toshkent: Fan, 1979. — 111 b.

Muhammadjonov M.-A. B. Sugʻoriladigan paxta ekiladigan maydonlarda almashlab ekish. — Toshkent: akad. Nauk OʻzSSR, 1959. — 268 b.

Muhammadjonov M.-A. B. Sug‘oriladigan paxta yetishtiriladigan maydonlarda almashlab ekish va tuproq ustki qatlamini chuqurlashtirish: Annotatsiya. dis. … Doktor S.-x. Fanlar. — M., 1962. — 39 b.

Muhammadjonov M.-A. B. Paxta ekiladigan hududlarda almashlab ekish va tuproqning haydaladigan qatlamini chuqurlashtirish. — [Qayta koʻrib chiqilgan. va qoʻshimcha ed.]. — Toshkent: akad. Nauk OʻzSSR, 1962. — 264 b.

Muhammadjonov M.-A. B. Sugʻoriladigan paxtachilik rayonlarida dehqonchilik tizimi. — Toshkent: akad. Nauk OʻzSSR, 1957. — 52 b. — (Oʻzbekiston SSR Fanlar akademiyasi. Toshkentda boʻlib oʻtgan paxtachilik boʻyicha qoʻshma ilmiy sessiya materiallari, 1957)

Muhammadjonov M.-A. B. Paxta ekinlari uchun tuproq tayyorlash tizimi. — Toshkent: akad. Nauk OʻzSSR, 1951. — 52 b.

Muhammadjonov M.-A. B. Paxtaning harorati va rivojlanishi. — M .: Kolos, 1968. — 120 b.

Muhammadjonov M.-A. B. Hindistonda paxta yetishtirish. — Toshkent: Fan, 1976. — 64 b.

Muhammadjonov M.-A. B. Paxtachilik va fanning dolzarb vazifalari. — Toshkent: Fan, 1982. — 28 b.

Muhammadjonov M.-A. V., Avdeev A. Paxtani oʻzaro qayta ishlash. — Toshkent: Soyuznihi, 1939. — 32 b.

Muhammadjonov M.-A. V., Sulaymonov S. M. Paxtani ekinlarda joylashtirishning ilmiy asoslari. — Toshkent: O‘zbekiston, 1975. — 224 b.

Muhammadjonov M.-A. B. Qishloq xo‘jaligining ilmiy va amaliy asoslari. — Toshkent: Fan, 1990. — 62 b.

Mukofotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

↑ Nine — pos. Konizar, Bagdadskiy rayon, Ферганская область, Uzbekistan.
↑ ^2,0 ^2,1 Личности.
↑ „Делегаты XX-го съезда КПСС 14 — 25.2.1956“ (ru). Справочник по истории Коммунистической партии и Советского Союза 1898—1991. 2006-yil 9-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 22-aprel.
↑ Muxamedjanov A. M.-A. Analiticheskie metodi v teorii yadernix reaksiy s zaryajennimi chastitsami : dis. … d-ra fiz.-mat. nauk. — M., 1984. — 375 c.

Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Akademik Mirzaali Valiyevich Muhammadjonovning hayot yoʻli, T., 1995.

Imamaliev A. I., Zakirov K. Z., Zakirov A., Suleymanov S. M. Mirza-Ali Valievich Muxamedjanov: K 75-letiyu so dnya rojdeniya // Uzb. biol. jurn. — 1990. — T. 2. — S. 75-76. — ISSN 0042-1685
Zakirov A. Z., Suleymanov S. M. Mirza-Ali Valievich Muxamedjanov. — Tashkent : Fan, 1985. — 31 s. — (Materiali k bibliografii uchenix Uzbekistana)
Mirza-Ali Valievich Muxamedjanov, 1914. — Tashkent : Fan, 1974. — 24 s. — (AN UzSSR. Institut eksperimentalnoy biologii rasteniy. Fundamentalnaya biblioteka. Materiali k bibliografii uchenix Uzbekistana)

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Большая русская биографическая энциклопедия (электронное издание).
„Мухамеджанов Мирза-али Валиевич“ (ru). Личности. Qaraldi: 2015-yil 22-aprel.

„Мухамеджанов Мирза-али Валиевич“ (ru). ЦентрАзия. Qaraldi: 2015-yil 22-aprel.

^{[sayt ishlamaydi]}

Ushbu maqolada Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-2005) maʼlumotlaridan foydalanilgan.

[1] Nine — pos. Konizar, Bagdadskiy rayon, Ферганская область, Uzbekistan.

[FOOTNOTEЛичности-2] 2,0 ^2,1 Личности.

[3] „Делегаты XX-го съезда КПСС 14 — 25.2.1956“ (ru). Справочник по истории Коммунистической партии и Советского Союза 1898—1991. 2006-yil 9-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 22-aprel.

[4] Muxamedjanov A. M.-A. Analiticheskie metodi v teorii yadernix reaksiy s zaryajennimi chastitsami : dis. … d-ra fiz.-mat. nauk. — M., 1984. — 375 c.

[1]

[2]

[3]

[4]