Moskva tramvay tarmog'i

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Ikki kichik tarmoqqa boʻlingan Moskva tramvay tarmogʻi Rossiyaning poytaxti Moskva shahrida jamoat transporti tizimining asosiy elementi hisoblanadi.Moskva tramvay tarmogʻi 1872-yilda ochilgan. Moskva tramvay tarmogʻi 1958-yildan 2021-yilgacha Mosgortrans davlat kompaniyasi tomonidan boshqariladi[1].

Umumiy koʻrinishi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ikki kichik tarmoqning umumiy marshrut uzunligi 181 kmni tashkil etadi. Moskva tramvay tarmogʻi Melburn, Sankt-Peterburg va Berlindagi tarmoqlardan keyin dunyodagi toʻrtinchi oʻrinda turadi.

Tramvay tarixan Moskvadagi shahar yoʻlovchi transportining ikkinchi turi boʻlib, Konka (otli tramvay) vorisi hisoblanadi. Biroq, XX asr boshlarida Moskvada ot temir yoʻllari tarmogʻining mavjudligi tramvay liniyalarining rivojlanishiga toʻsqinlik qildi. Tramvay liniyalarini yotqizish uchun birinchi navbatda yoʻllarni ot izlaridan ozod qilish kerak edi. 1901-yilda kengash Belgiya aksiyadorlik jamiyatining birinchi tamvay kompleksini sotib oldi. Tramvay yoʻlining ishga tushirilishi 1905-yil noyabr-dekabr oylarida Moskva ishchilarining inqilobiy harakatlariga toʻgʻri keldi. Shahardagi hayot normallashishi bilan Nikolay Ivanovich tramvay yoʻllarini yotqizishni davom ettirishni buyurdi. 1907-yil fevral oyida Myasnitska koʻchasida, Sretenka koʻchasida va Lubyanka koʻchalarida qurilish ishlari boshlandi. Birinchi elektr tramvay yoʻnalishlari Garden Ringning chekkalarini Moskva markazi bilan bogʻladi.

1910-yil 18-mayda N.I.Guchkov taklifi bilan shahar kengashi 1912-yilda Moskvada „Tramvay kompaniyalari kongressini oʻtkazish toʻgʻrisi“da qaror qabul qildi.

1910-yilgacha markazning gʻarbiy qismida Garden Ring va Boulevard halqalarida yollarning shakllanishi bilan zich chiziqlar tarmogʻi paydo boʻldi. 1918-yilda shaharda tramvay liniyalarining umumiy uzunligi 323 kmni tashkil etdi. 1926- yilda yoʻl uzunligi 395 kmga yetdi 1918-yilda 475 ta, 1926- yilda esa 764 ta tramvay mashinasi bor edi. Tramvaylarning oʻrtacha tezligi 1918-yilda 7 km/soatdan oshdi. 1926-yilda 12 km/soat tezlikkacha koʻtarildi.

Moskva tramvay tarmogʻining gullagan davri 1930-yillarning boshlarida boʻlib, u ikkala halqaga (Boulevard va Garden Ring) xizmat koʻrsatgan va barcha bogʻlovchi koʻchalar, gaz liniyalari yotqizilgan. 1934-yilda tramvay asosiy transport turi boʻlganida, har kuni shaharning 4 million aholisining 2,6 millioni tramvaydan foydalangan. 1940-yillarda Boulevard halqasining gʻarbiy qismida tramvaylar trolleybuslar bilan almashtirildi. 1950-yillarda metroning rivojlanishi bilan shahar atrofiga olib boradigan baʼzi liniyalar yopildi va tramvaylar yordamida yuk tashish toʻxtatildi.

1958-yilda tramvay va trolleybus maʼmuriyati yoʻlovchi tashish boʻlimi bilan birlashtirilib, Moskva yoʻlovchi tashish departamenti (UPTM) tashkil etildi. Moskva yoʻlovchi tashish departamenti yer usti jamoat transportining barcha uch turi: avtobus, trolleybus va tramvayni boshqaradi.

1960 va 1970-yillarda shaharning gʻarbiy qismida va Garden Ringdan tramvay liniyalari yoʻq qilindi. Biroq, yangi liniyalar metroga xizmat koʻrsatmaydigan hududlarda yotqizildi: Medvedkovo, Chertanovo, Perovo va Novogireevo. 1965-yilda Nijnyaya Maslovka va Tixvinovskaya koʻchalari va 1973-yilda Bolshaya Gruzinskaya koʻchasidagi liniyalar yopilgandan soʻng, shaharning shimoli-gʻarbiy qismidagi Krasnaya Presnya tramvay deposidan harakatlanadigan liniyalar tarmoqning qolgan qismidan uzildi. 1990-yillarning oʻrtalarida shahar markaziga yaqin boʻlgan yirik magistral yoʻllardagi liniyalar yopildi. 1995-yilda kompaniya 3-halqa yoʻli qurilishi munosabati bilan Mira prospektidagi, soʻngra Nijnyaya Maslovkadagi chiziqni yopdi. Xuddi shu sababga koʻra 2000-yillarning boshlarida Begovaya koʻchasida, Ulitsa 1905 Goda metro bekati yaqinida va Dvintsev koʻchasida relslar olib tashlandi. 2004-yilda boʻlajak rekonstruksiya munosabati bilan Leningradskiy prospekti yopildi. 2008-yilda Lesnaya koʻchasi va Volokolamskoe shossesidagi liniyalar yopildi. 1989 va 2004-yillar oraligʻida liniyalar uzunligi 460 kmdan 420 km gacha qisqardi. (1940-yillarda eng yuqori nuqta 560 km edi). 1990-yilda kunlik yoʻlovchilar soni 800 000 dan oshgan boʻlsa, 1990-yillarning oxiriga kelib bu koʻrsatkich 150 000 ga yaqin yoʻlovchiga kamaydi. 2013-yilning 30-31-avgust kunlari 3-sonli jamoat transportining tungi yo‘nalishlarini eksperimental joriy etish doirasida tun-u kun ishlashga o‘tkazildi.

Bugungi kunda tramvay tarmogʻi[tahrir | manbasini tahrirlash]

2021-yildan boshlab Moskva shaharning shimoli-g‘arbiy qismida bir qismli tramvaylarni ishga tushirdi. Ushbu tramvaylar 110 yo‘lovchini sig‘dira oladi va oldingi avlodnikiga qaraganda 18 foizga ko‘proq o‘rindiqlarga, shuningdek, USB portlar va media ekranlarga ega[2].

2021-yil avgust oyida Moskva shaharda 1963-yildan beri faoliyat yuritib kelayotgan Chexiyada ishlab chiqarilgan koʻp qavatli Tatra T3 tramvaylari faoliyatini yakunladi[3].

Moskva tramvay xaritasi (2022-yil)

Tramvaylar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ushbu jadval qisqa muddatli sinovdan oʻtgan transport vositalarini oʻz ichiga olmaydi.

Tramvaylar[4] Modifikatsiya Quyidagi

yildan beri xizmatda

Quyidagi yildan beri xizmat koʻrsatmaydi Xizmatdagi raqami Izohlar
PC TS 71-931 'Vityaz' 71-931 'Vityaz-M' 2016 399
Tatra T3 Tatra T3SU 1963[5] 20 Yoʻlovchilarga xizmat koʻrsatish xizmati yoʻq, faqat ish vagonlari sifatida ishlaydi.

17 ta uchta eshikli tramvay, 3 ta ikkita eshikli tramvay

Tatra T3T 1993 2008 0 Yangilangan versiya, keyinchalik hammasi MTT ga yangilanadi
Tatra T3RF 1999 2002 0 Yangilangan versiya Brnoga oʻtkazildi[6]
Tatra-Reis[7] 1992 1999 0 Yangilangan versiya, baʼzilari boshqa shaharlarga oʻtkazildi
Tatra KT3R 2007 1 T3 ning ikki uchidan qurilgan uch qismli tramvay yangi oʻrta qismiga ega, hozirda ishlamaydi
MTTCh 2004 104 Moskva tramvay taʼmirlash zavodida yangilangan[8]
MTTE 2008 15 Moskva tramvay taʼmirlash zavodida yangilangan[9]
MTTM 2003 8 Moskva tramvay taʼmirlash zavodida yangilangan[10]
MTTA 2003 1 Moskva tramvay taʼmirlash zavodida yangilangan[11]
Pesa Twist 71-414 Fokstrot 2014 70 Uraltransmash zavodida ishlab chiqarilgan[12]
UKVZ 71-623 −02 2012 65[13]
PC TS 71-911EM 'Lyvonok' 71-911EM 2021 17[14]
UKVZ 71-619 71-619K 2000 17[15] Hozirda xizmat koʻrsatmaydi
KTMA 2008 1 Moskva tramvay taʼmirlash zavodida yangilangan[16]
71-619AC 2007 2021 0 Koʻpchiligi boshqa shaharlarga koʻchirilgan[17]
71-619KS 2002 2019 0[18]
71-621 1999[19] 71-619 tramvaylaridan kichikroq
71-619KT 2005 2017 0[20] Koʻpchiligi boshqa shaharlarga koʻchirilgan.
71-616 1996[21] 71-619 xorijiy texnologiya bilan
71-619A-01 2009 2020 0 71-619A bilan solishtirganda boshqa motorlarga ega. Boshqa shaharlarga oʻtkazildi
71-619A 2007 4[22]
PTMZ 71-134 71-134A 2006 14 2 ta ish mashinasi, 1 ta muzey mashinasi. Boshqa mashinalar xizmatdan chiqdi[23]
Luhanskteplovoz LT-5 2003 3 1 ta muzey mashinasi[24]
UKVZ 71-608 71-608K 1990[25] 2 1 ta muzey mashinasi, 1 ta xizmat mashinasi, ikkalasi ham ishdan chiqqan
71-608KM[26] 1994 10 Qisman xizmatda
71-617 1996 1[27] mashgʻulot mashinasi
71-608 1998 2007[28] 0
UTM 71-405 71-405-08 2007[29] 2
UKVZ 71-630 2006[30]
Alstom Citadis 71-801 2013 1 Hozirda xizmat koʻrsatmaydi[31]
Pragoimex Vario LF 2009 1[32]
BF 1927[33] 2
F* 1946[34] 2
Luhanskteplovoz LT-10 1997[35] 1

Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ Barrow, Keith. „Fokstrot LRVs enter service in Moscow“. International Railway Journal (2014-yil 3-iyun). Qaraldi: 2014-yil 4-iyun.
  2. ↑ „Moscow invests in its tram network“ (en). Intelligent Transport. Qaraldi: 2021-yil 17-avgust.
  3. ↑ „Прощание с "Татрами". Из Москвы уберут легендарные чешские трамваи [Goodbye to the Tatra: Moscow removes legendary Czech trams“] (ru). The Village. Qaraldi: 2021-yil 17-avgust.
  4. ↑ „Moscow, Tramway — Vehicle Statistics“ (en). transphoto.org. Qaraldi: 2021-yil 26-may.
  5. ↑ „Moscow, Tatra T3SU — Roster“ (en). transphoto.org. Qaraldi: 2021-yil 26-may.
  6. ↑ „Moscow, Tatra T3RF — Roster“ (en). transphoto.org. Qaraldi: 2021-yil 26-may.
  7. ↑ „Tatra-Reis“ (en). transphoto.org. Qaraldi: 2021-yil 26-may.
  8. ↑ „MTTCh“ (en). transphoto.org. Qaraldi: 2021-yil 26-may.
  9. ↑ „MTTE“ (en). transphoto.org. Qaraldi: 2021-yil 26-may.
  10. ↑ „MTTM“ (en). transphoto.org. Qaraldi: 2021-yil 26-may.
  11. ↑ „MTTA“ (en). transphoto.org. Qaraldi: 2021-yil 26-may.
  12. ↑ „71-414 (Pesa Fokstrot)“ (en). transphoto.org. Qaraldi: 2021-yil 26-may.
  13. ↑ „71-623-02“ (en). transphoto.org. Qaraldi: 2021-yil 26-may.
  14. ↑ „Moscow, 71-911EM "Lvyonok" — Roster“ (en). transphoto.org. Qaraldi: 2021-yil 26-may.
  15. ↑ „Moscow, 71-619K — Roster“ (en). transphoto.org. Qaraldi: 2021-yil 26-may.
  16. ↑ „KTMA“ (en). transphoto.org. Qaraldi: 2021-yil 26-may.
  17. ↑ „Moscow, 71-619AC — Roster“ (en). transphoto.org. Qaraldi: 2021-yil 26-may.
  18. ↑ „Moscow, 71-619KS — Roster“ (en). transphoto.org. Qaraldi: 2021-yil 26-may.
  19. ↑ „71-621 — Roster“ (en). transphoto.org. Qaraldi: 2021-yil 26-may.
  20. ↑ „Moscow, 71-619KT — Roster“ (en). transphoto.org. Qaraldi: 2021-yil 26-may.
  21. ↑ „71-616 — Roster“ (en). transphoto.org. Qaraldi: 2021-yil 26-may.
  22. ↑ „Moscow, 71-619A — Roster“ (en). transphoto.org. Qaraldi: 2021-yil 26-may.
  23. ↑ „Moscow, 71-134A (LM-99AE) — Roster“ (en). transphoto.org. Qaraldi: 2021-yil 26-may.
  24. ↑ „Moscow, LT-5 — Roster“ (en). transphoto.org. Qaraldi: 2021-yil 26-may.
  25. ↑ „Moscow, 71-608K — Roster“ (en). transphoto.org. Qaraldi: 2021-yil 26-may.
  26. ↑ „Moscow, 71-608KM — Roster“ (en). transphoto.org. Qaraldi: 2021-yil 26-may.
  27. ↑ „71-617“ (en). transphoto.org. Qaraldi: 2021-yil 26-may.
  28. ↑ „Moscow, 71-608 — Roster“ (en). transphoto.org. Qaraldi: 2021-yil 26-may.
  29. ↑ „Moscow, 71-405-08 — Roster“ (en). transphoto.org. Qaraldi: 2021-yil 26-may.
  30. ↑ „Moscow, 71-630 — Roster“ (en). transphoto.org. Qaraldi: 2021-yil 26-may.
  31. ↑ „Moscow, 71-801 (Alstom Citadis 301 CIS) — Roster“ (en). transphoto.org. Qaraldi: 2021-yil 26-may.
  32. ↑ „Vario LF“ (en). transphoto.org. Qaraldi: 2021-yil 26-may.
  33. ↑ „BF — Roster“ (en). transphoto.org. Qaraldi: 2021-yil 26-may.
  34. ↑ „F* — Roster“ (en). transphoto.org. Qaraldi: 2021-yil 26-may.
  35. ↑ „Moscow, LT-10 — Roster“ (en). transphoto.org. Qaraldi: 2021-yil 26-may.

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Moskva_tramvay_tarmog%27i&oldid=4083891" dan olindi